ترامپ و اردوغان؛ دوستانی که می‌توانند دشمن شوند

به گزارش اکوایران، مقامات ترکیه به دقت به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 ایالات متحده توجه داشتند. در آنکارا این باور وجود داشت که پیروزی هرکدام از دو نامزد، رئیس‌جمهور منتخب فعلی دونالد ترامپ یا معاون رئیس‌جمهور کامالا هریس می‌تواند تاثیرات جدی بر آینده ائتلاف ترکیه و ایالات متحده داشته باشد.

در طول سال‌ها، مجموعه‌ای از مسائل مهم و جنجالی، از جمله حمایت ایالات متحده از یگان‌های مدافع خلق (YPG) در سوریه، روابط نظامی روسیه و ترکیه و سیاست خارجی طرفدار حماس ترکیه، تنش‌ها میان ترکیه و ایالات متحده را تشدید کرده است.

اگرچه این مسائل به ادامه تنش‌ها در امور دوجانبه میان دو کشور، صرف‌نظر از نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری این ماه، منجر خواهد شد، اما پیروزی ترامپ ممکن است بر مسیر این ائتلاف تأثیر بگذارد.

مزایای ترامپ 2.0 برای ترکیه

رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، پس از پیروزی ترامپ، او را «دوست» خود خطاب کرد و به ترکیه دعوت کرد. آنکارا دلایل مختلفی برای حفظ نگرش مثبت به دولت دوم ترامپ و آنچه که برای منافع ملی ترکیه به همراه خواهد داشت، دارد.

دکتر ایوپ ارصوی، عضو هیئت علمی در دپارتمان مطالعات دفاعی کالج کینگ لندن، به د نیوعرب گفت: «رهبری ترکیه پیروزی ترامپ را با انتظارات خوشبینانه‌ای می‌بیند که من آن را خوشبینی بی‌ملاحظه می‌نامم.»

دکتر اوزگور پالا، مدرس دانشگاه کوچ استانبول و نویسنده کتاب روابط ترکیه و قطر: از گذشته تا حال در چشم‌انداز ژئوپولیتیک آشفته، در مصاحبه‌ای با TNA توضیح داد: «ترکیه در موقعیتی دشوار قرار دارد و به نظر می‌رسد ترامپ گزینه بهتری باشد.»

او افزود: «یکی از عواملی که دیدگاه‌های رهبری ترکیه را شکل می‌دهد، تجربیات ناخوشایند با رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، جو بایدن، است که هیچ‌گاه به ترکیه سفر نکرد. اما عامل اصلی، پیش‌بینی ابتکارات مجدد ایالات متحده برای پایان دادن به درگیری‌های نظامی در اطراف ترکیه است. بی‌ثباتی در همسایگی ترکیه، رهبری این کشور را به هزینه‌های سیاسی و اقتصادی چه در داخل و چه در خارج از کشور دچار کرده است.

رویکرد معامله‌محور ترامپ به سیاست خارجی، رویکردی است که بسیاری از مقامات ترکیه می‌توانند به خوبی با آن همکاری کنند. در حالی که ترامپ به اصول خاصی در رابطه با ناتو پایبند نیست و تمایل دارد با اتحاد آتلانتیک شمالی به صورت معامله‌ای برخورد کند، همین موضوع را می‌توان در رابطه ترکیه با ناتو مشاهده کرد. نقش «ممانعت‌ کننده» ترکیه در پذیرش فنلاند و سوئد به عنوان اعضای ناتو نمونه‌ای از این دیدگاه است.

دکتر پالا خاطرنشان کرد: «اردوغان و ترامپ هر دو دوست دارند کارها را مانند قراردادهای تجاری پیش ببرند و تصمیمات سریع بگیرند. این موضوع برای آنکارا مفید خواهد بود. به همین دلیل اردوغان یکی از اولین رهبرانی بود که پیروزی ترامپ را تبریک گفت و خواستار ادامه همکاری شد.»

ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا که ترامپ او را مسئول کرده تا دولت ایالات متحده را کارآمدتر کند، ممکن است در روابط ترکیه و ایالات متحده در دوره دوم ترامپ نقش مهمی ایفا کند. با توجه به ارتباطات و تجربیات گذشته ماسک با اردوغان و ترکیه، رهبری آنکارا احتمالاً از ماسک خواهد خواست تا درهای همکاری بیشتر میان ترکیه و ایالات متحده در زمینه فناوری را باز کند.

نگرانی‌های آنکارا درباره بازگشت ترامپ

از طرف دیگر، دلایلی وجود دارد که ترکیه از چهار سال دیگر با ترامپ در رأس سیاست خارجی واشنگتن نگران باشد. در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، او اقداماتی انجام داد که تنش‌ها میان ترکیه و ایالات متحده را تشدید کرد.

مشخص نیست که دولت دوم ترامپ چگونه با جمهوری اسلامی ایران برخورد خواهد کرد، اما ترکیه از یک کمپین «فشار حداکثری 2.0» استقبال نخواهد کرد. همانطور که رهبری آنکارا در برابر تصمیم ترامپ برای خروج از برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) در مه 2018 مخالفت کرد، امروز نیز ترکیه مخالف ابتکارات ایالات متحده برای اعمال فشار بیشتر و منزوی کردن تهران خواهد بود.

با توجه به مشکلات اقتصادی ترکیه، آنکارا می‌خواهد که تجارت ترکیه و ایران در دوره آتی رشد کند و تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران لغو شود، نه اینکه واشنگتن فشار مالی خود را بر این کشور تشدید کند.

دولت ترکیه قطعاً از ترغیب دولت ترامپ به انجام عملیات نظامی بیشتر توسط اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران ناراحت خواهد شد. آنکارا پس از بمباران بخش‌های مختلف ایران توسط اسرائیل در 26 اکتبر، در حمایت از همسایه شرقی خود موضعی قاطع اتخاذ کرد. هرگونه اقدامی که خطر جنگ تمام‌عیار جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل را افزایش دهد، با مخالفت آنکارا روبرو خواهد شد، که چنین سناریویی را تهدید جدی برای امنیت و منافع اقتصادی ترکیه می‌داند.

سیاست خارجی ایالات متحده در قبال سوریه می‌تواند بزرگ‌ترین منبع تنش در روابط آنکارا و واشنگتن با بازگشت ترامپ به کاخ سفید باشد.

مشخص نیست که ترامپ چگونه با حزب کارگران کردستان (PKK)-وابسته به YPG و سوالات پیرامون آینده حضور نظامی آمریکا در شمال سوریه برخورد خواهد کرد. با این حال، سیاست‌هایی که دولت دوم ترامپ در قبال YPG و مبارزه با تروریسم در سوریه اتخاذ خواهد کرد، به طور حتم تأثیر زیادی بر داینامیک‌های روابط ترکیه و ایالات متحده خواهد گذاشت.

درگیری‌ها در غزه و لبنان هم مسائل مهمی برای ترکیه هستند. با توجه به اینکه اردوغان و حامیان داخلی او به مسئله فلسطین حساس هستند و اسرائیل را مقصر نسل‌کشی می‌دانند، امید آنکارا این است که ترامپ از اهرم واشنگتن برای مهار اقدامات نظامی دولت بنیامین نتانیاهو استفاده کند.

برخی تحلیلگران ترکیه در مورد وقوع این موضوع تحت نظارت ترامپ بدبین هستند. دکتر ارصوی اظهار داشت: «با وجود وعده‌های انتخاباتی ترامپ، به شدت بعید است دولت جدید ایالات متحده فشار معناداری بر اسرائیل وارد کند.»

با این حال، برخی دیگر معتقدند که در صورتی که سیاست خارجی ایالات متحده تحت نظر کامالا هریس قرار می‌گرفت، وضعیت تفاوت زیادی نمی‌کرد.

دکتر پالا در این باره گفت: «برای آنکارا نه دموکرات‌ها و نه جمهوری‌خواهان از نظر تنش‌ها در خاورمیانه قابل اعتماد نیستند. دموکرات‌ها هیچ اقدامی برای پایان دادن به جنگ در غزه انجام نداده‌اند و مسئول مرگ هزاران کودک و زن هستند. آنکارا احتمالاً می‌پرسد، ترامپ چقدر می‌تواند بد باشد؟ حداقل او می‌خواهد جنگ در غزه تمام شود (باید دید چگونه این اتفاق می‌افتد). با این حال، همانطور که گفتم، در مورد غزه یا تجاوز اسرائیل به کشورهای منطقه تفاوت چندانی بین ترامپ و کامالا وجود ندارد.»

علاوه بر این، همانطور که واکنش دولت ترامپ به ماجرای اندرو برانسون در سال 2018 نشان داد، ترامپ سابقه‌ای از بهره‌برداری از ضعف‌های اقتصادی ترکیه برای فشار به آنکارا به منظور انجام خواسته‌های خود دارد. مقامات آنکارا تحریم‌های مالی ایالات متحده که ترامپ برای تحت فشار قرار دادن ترکیه به منظور آزادسازی برانسون اعمال کرد را فراموش نکرده‌اند. اینکه آیا دولت دوم ترامپ از چنین تاکتیک‌هایی برای فشار به آنکارا در صورت بروز اختلافات آینده استفاده خواهد کرد یا نه، سوالی است که بسیاری در ترکیه به آن فکر می‌کنند.

دولت ترکیه فعلاً به امید بهترین وضعیت در حالی که خود را برای بدترین وضعیت آماده می‌کند، در حالت انتظار و مشاهده است. رهبری آنکارا تصمیمات خود را درباره دولت دوم ترامپ بر اساس دستورکارها و اقدامات آن اتخاذ خواهد کرد.

به گفته حسن کالیونچو: «روابط دوجانبه به بخش‌های مختلف تقسیم خواهد شد. در این معنا، درک این موضوع وجود خواهد داشت که ممکن است شاهد همکاری و گاهی بحث‌ها یا اختلافات باشیم. باید دید.»