جایگاه تورم ایران در دنیا/ مسیر تورم در هر دولت

به گزارش اکوایران سال‌های زیادیست که تورم بالا گریبان‌گیر اقتصاد ایران بوده‌ و شوک‌های تورمی وارد شده به اقتصاد ایران در بازه‌های زمانی متفاوت و جهش ناگهانی قیمت‌ها، کنترل نرخ تورم را به یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های مردم از دولت مستقر تبدیل کرده‌ است. از طرفی مشکلات کنترل نرخ تورم فقط مربوط به ایران نیست و بقیه کشورها نیز با این موضوع دست و پنجه نرم می‌کنند.

کدام دولت‌ها عملکرد بهتری در کنترل نرخ تورم داشتند؟

نرخ تورم افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها را نشان می‌دهد. طبق داده‌های مرکز آمار، محاسبات حاکی از آن است که تورم دولت دوم سید محمد خاتمی هر سال به طور میانگین 14.19 درصد بود که بهترین عملکرد را در میان دولت‌های بعد از انقلاب داشته است. این در حالی است که دولت سیزدهم که با فوت ابراهیم رئیسی نخواهد توانست دوره چهار ساله خود را تکمیل کند، در سه سال عمر دولت میانگین تورم 43.4 درصد را رقم زده است.

بهترین کارنامه متعلق به دولت جنگ

طبق داده‌های بانک جهانی، بهترین جایگاه تورمی ایران با نرخ 4.39 درصد رتبه 82 در میان 122 کشور در سال 1981 را داشته است. در آن برهه علی‌رغم وقوع جنگ، تورم ایران به پایین‌ترین نقطه رسید. به عقیده برخی کارشناسان، به دلیل شوک مثبت نفتی دهه 80 میلادی و افزایش قیمت نفت و همچنین تثبیت نرخ ارز، نرخ تورم تا 4.39 درصد کاهش می‌یابد.

 با کاهش درآمدهای نفتی و حمله عراق به سکوهای ایران در سال‌های بعد درآمد ایران کاهش یافت و به دنبال آن تورم نیز افزایش پیدا کرد. با پایان جنگ و تشکیل دولت سازندگی، دولت موفق به کنترل انتظارات تورمی شد و تورم ایران در بین 50 درصد کشورهای کم‌تورم قرار گرفت. 

ثبات عملکرد دولت اصلاحات در کنترل تورم و آغاز سیاست‌های نئولیبرالی در دنیا

دولت‌های هفتم و هشتم با وجود رقم زدن میانگین تورم‌های 17.42 و 14.19 درصدی اما همچنان در بین 20 درصد کشورها با تورم بالا قرار داشت. برخی اقتصاددانان اعتقاد دارند در اواخر دهه نود میلادی دولت‌های جهانی با پیاده کردن سیاست‌های نئولیبرالی، موفق به کنترل تورم و تک رقمی کردن آن شده بودند. این سیاست‌ها با تاخیر در ایران در حال اجرا بود. با انتخاب محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس دولت و آغاز به کار دولت نهم این روند ادامه داشت.

فراز و فرودهای دهه نود هم راستا با تحریم‌ها

با آغاز تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل در سال 2012، شاهد جهش تورم در ایران بودیم. در سال 2013 تورم ایران پس از ونزوئلا بالاترین نرخ تورم را داشت. به عقیده برخی کارشناسان با آغاز مذاکرات در دولت یازدهم و امضای توافق برجام در سال 2015، با کاهش انتظارات تورمی و زیاد شدن درآمد نفتی رتبه جهانی ایران بهبود پیدا کرد، اما با خروج آمریکا از برجام در سال 2017 ایران دوباره به جمع 10 کشور پر تورم بازگشته و در یک روند ثابتی ادامه می‌دهد.

کارنامه کدام دولت موفق‌تر بود؟

طبق داده‌های مرکز آمار، کارنامه عملکرد دولت اصلاحات در کنترل تورم نسبت به سایر دولت‌ها بهتر بود. اما دولت سیزدهم با میانگین 43.4 درصدی بالاترین مقدار را در میان دولت‌های پس از انقلاب دارد.

 از طرفی در طول زمان 40 ساله مورد بررسی در این گزارش، روند کلی جایگاه تورم ایران در دنیا نزولی بوده و در 10 سال اخیر معمولا بین 10 کشور اول قرار داشته است. دولت‌ سوم و چهارم علی‌رغم جنگ، موفق به رقم زدن بهترین جایگاه ایران در 40 سال اخیر شده است. همچنین دولت هاشمی رفسنجانی با شعار سازندگی و شکل دادن چشم‌انداز توسعه، موفق به کنترل انتظارات تورمی شده و دومین رتبه را از نظر کم تورم بودن کسب می‌کند. 

 آن طور که تحلیلگران اقتصادی بیان می‌کنند، با اینکه نرخ تورم در دولت‌های هفتم تا نهم، بین 10 و 20 درصد در نوسان بود، اما از آنجایی که در این دوران بسیاری از کشورها به تبعیت از آمریکا و انگلیس در حال پیاده‌سازی سیاست‌های نئولیبرالی بودند، موفق به کاهش چشمگیر نرخ تورم کشورهایشان شده بودند. به همین دلیل جایگاه ایران در این دولت‌ها تغییر چندانی نمی‌کند. 

در آغاز دهه 90 شمسی و وضع تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، ایران بدترین جایگاه تاریخش را تجربه می‌کند. به عقیده کارشناسان، با عقد برجام در دولت یازدهم جایگاه ایران بهبود می‌یابد، اما با خروج آمریکا از آن به جمع 10 کشور با بیشترین میزان تورم باز می‌گردد.