طبق اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در اجلاس سالانه مجموع عمومی این نهاد، آمارهای مقدماتی نشان می‌دهد که ضریب جینی مناطق شهری از 0.3912 در سال 1401 به سطح کم‌سابقه 0.3614 در سال 1402 رسیده است. این رقم، کمترین ضریب‌ جینی به ثبت رسیده از ابتدای دهه 90 است. بنابراین، به نظر می‌رسد نابرابری درآمدی و اختلاف طبقاتی در مناطق شهری طی سال گذشته کاهش یافته است.

ضریب جینی، شاخصی متداول برای سنجش اختلاف طبقاتی است. این ضریب عددی بین صفر و یک است و هرچه به یک نزدیک‌تر باشد، نشانگر اختلاف طبقاتی بیشتر و هرچه به صفر نزدیک‌تر باشد به معنی نابرابری کمتر است.

محمدرضا فرزین این کاهش را ناشی از اجرای طرح مردمی سازی یارانه و افزایش یارانه هر فرد در دهک های مختلف درآمدی متعاقب حدف ارز ترجیحی برخی از کالاهای اساسی در ابتدای سال 1401، اجرای موفق سیاست تثبیت اقتصادی و مهار رشد بالای قیمت ها، تامین ارزاق اساسی معیشتی مردم با اجرای گسترده طرح کالا برگ الکترونیک خانوار و سایر سیاست های حمایتی دولت از دهک های پایین درآمدی محقق شده است.

آمارها نشان می‌دهد ضریب جینی منطقه شهری در سال 1397 به اوج خود در سطح 0.419 رسیده بود.

دو نکته در مورد ضریب جینی 

تصور رایج این است که با کاهش ضریب جینی، نابرابری درآمدی و اختلاف طبقاتی در جامعه کاهش یافته و از این طریق موجب بهبود وضعیت فقر در جامعه شده است. در حالی که این استدلال به دو دلیل می‌تواند گمراه‌کننده باشد.

اول آن‌که کاهش ضریب جینی صرفا به معنای کاهش اختلاف طبقاتی است، بنابراین اگر کل جامعه با هم فقیرتر شوند، اختلاف طبقاتی و ضریب جینی آن‌ها کم می‌شود بدون آنکه وضعیت فقر بهبود یافته باشد.

دومین دلیل این است که نحوه توزیع درآمد بین دهک‌ها و اقشار مختلف جامعه تغییر کند اما ضریب جینی ثابت بماند. علت این رخداد این است که ضریب جینی از طریق محاسبه هندسی به دست می‌آید؛ بنابراین این امکان وجود دارد که موقعیت دهک‌ها و خانوارها در جامعه طوری جابجا شود که تغییر آن‌ها در ضریب جینی منعکس نشود.