دریافت مالیات مستقیم از سقف مالیاتی بودجه عبور کرد+ نمودار

به گزارش اکوایران، بر اساس تازه‌ترین آمارهای سازمان امور مالیاتی کشور، در ۱۱ ماهه ابتدایی امسال حدود یک هزار و ۱۲۷ هزار میلیارد تومان (همت) درآمد مالیاتی در بودجه پیش‌بینی شده که بیش از ۹۶ درصد آن محقق شده است. 

در همین مدت نرخ تحقق مالیاتی در دسته مالیات‌های مستقیم حدود ۱۰۹ درصد بوده است. به عبارتی مالیات‌های وصول شده در ۱۱ ماهه ابتدایی امسال ۹ درصد بیشتر از پیش‌بینی سقف بودجه در این مدت بوده است. همچنین بر اساس این آمارها، نرخ تحقق مالیاتی در دسته  مالیات‌ بر کالاها و خدمات در حدود ۷۹ درصد بوده است.

باید دقت داشت که ارقام محاسبه شده در این گزارش بر اساس آمارهای سازمان امور مالیاتی بوده و تمام مالیات‌های برآورد شده بودجه را در بر ندارد. برای مثال ارقام مربوط به مالیات بر واردات در این گزارش ارائه نشده است.

نگاهی به مالیات و تحقق آن

دولت‌ها در اقتصاد راه‌های کسب درآمد مختلفی دارند که مطمئن‌ترین آن درآمد مالیاتی است. به بیان دیگر می‌توان گفت درآمد مالیاتی یکی از انواع درآمدها است که اثر تورمی بر اقتصاد ندارد. به همین دلیل این شیوه درآمدزایی یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای کسب درآمد اکثر دولت‌های دنیا محسوب می‌شود. در ایران نیز با وجود وابستگی زیاد دولت‌ها به درآمد نفتی، خلا رویکرد کسب درآمد از راه مالیات حس می‌شود و می‌توان گفت در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی مسئولین کشور تبدیل شده است.

درآمد مالیاتی مانند تمام درآمدهای دیگر دولت باید در سند بودجه سالانه ثبت شده و محل خرج آن پیش‌بینی شود. به عبارت دیگر دولت‌ها در هنگام تدوین بودجه سال آینده کشور پیش‌بینی‌ای از درآمد مالیاتی و محل مصرف آن ارائه می‌کنند که پس از تصویب این رقم در مجلس شورای اسلامی، بر مبنای آن مالیات دریافت می‌شود.

پس می‌توان گفت عملکرد دولت نسبت به برآوردی که در قانون بودجه داشته اهمیت می‌یابد. به همین دلیل برای بررسی عملکرد مالیات ستانی دولت نرخ تحقق مالیاتی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. نرخ تحقق مالیاتی در حقیقت همان «مالیاتی است که دولت در یک مدت معین گرفته» نسبت به «مالیاتی که در قانون بودجه معین شده که باید بگیرد». هرچه این نرخ به ۱۰۰ درصد نزدیک تر باشد به معنای عملکرد مناسب دولت در امر مالیات‌ستانی بوده است.

تحقق مالیات‌های مستقیم به بیش از ۱۰۹ درصد رسید

مالیات‌ها به دو دسته کلی مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. مالیات مستقیم مالیاتی است که مستقیما از درآمد اشخاص اخذ می‌شود اما مالیات غیرمستقیم مالیاتی است که بر روی کالاهای و خدمات اعمال شده و عملا با خریداری این کالا و خدمات مالیات غیرمستقیم دریافت می‌شود.

آمارهای سازمان امور مالیاتی کشور نشان می‌دهد نرخ تحقق کل درآمدهای مالیاتی کشور در ۱۱ ماهه ابتدایی امسال به ۹۶.۵ درصد رسیده است. به بیان دیگر از یک هزار و ۱۲۷ همت مالیاتی که دولت در قانون بودجه در نظر گرفته است توانسته یک هزار و ۸۸ همت آن را وصول کند. به عبارتی میزان تحقق این مالیات ۳۹ همت کمتر از پیش‌بینی آن در قانون بودجه بوده است.

اما این نرخ تحقق به صورت یکسان در مالیات مستقیم و مالیات بر کالاها و خدمات اخذ نشده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که نرخ تحقق مالیات‌های مستقیم در این مدت بیش از ۱۰۹ درصد بوده است یعنی دولت توانسته ۹ درصد بیشتر از میزانی که در قانون معین شده مالیات‌ستانی کرده است. طبق آمارها، پیش‌بینی دولت از درآمد ۱۱ ماهه مالیات‌های مستقیم در قانون بودجه معادل ۶۴۶ همت بوده که توانسته ۹ همت بیشتر یعنی ۷۰۵ همت از آن را وصول کند.

از سوی دیگر طبق آمارها ۷۹.۵ درصد از مالیات‌های‌ غیرمستقیم (کالاها و خدمات) که در قانون بودجه معین شده بود در ۱۱ ماهه ابتدایی امسال وصول شده که عملکرد نامناسب دولت در این پایه مالیاتی به چشم می‌خورد. آمارها نشان می‌دهد پیش‌بینی دولت از درآمد مالیاتی ۱۱ ماهه در قانون بودجه معادل ۴۸۱ همت بوده که تنها ۳۸۲ همت آن را وصول کرده است.

درآمد ۲۰۰ همتی دولت از محل مالیات بر درآمدها

همانطور که گفته شد مالیات‌ها به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. مالیات‌های مستقیم نیز در درون خود سه دسته اصلی دارند. دسته اول مالیات‌ اشخاص حقوقی، دسته دوم مالیات بر درآمدها و  دسته سوم مالیات بر ثروت است.

در میان زیربخش‌های مالیات مستقیم بهترین عملکرد مالیات‌ستانی دولت مربوط به مالیات‌ بر درآمدها بوده است. بر این اساس مالیات بر درآمدها ۱۳.۶ درصد بیشتر از برآورد انجام شده در قانون بودجه محقق شده است. طبق این آمارها برآورد بودجه از مالیات‌ بر درآمدها ۱۷۵ همت بوده که دولت توانسته حدود ۲۰۰ همت از این محل دریافت کند.

آمارهای سازمان امور مالیاتی حاکی از آن است که در ۱۱ ماهه ابتدایی امسال 479 هزار میلیارد تومان (همت) از مالیات بر درآمدها وصول شده است. این درحالی است که در قانون بودجه امسال رقم ۱۱ ماهه این مالیات معادل ۴۳۴ همت بوده است. به عبارتی یعنی ۱۱۰.۵ درصد درآمد مالیاتی پیش‌بینی شده در بودجه از این محل، محقق شده است.

سومین دسته مالیات‌های مستقیم یعنی مالیات بر ثروت، کم‌ترین سهم و ضعیف‌ترین  عملکرد را در میان زیربخش‌های مالیات‌های مستقیم داشته است. رقمی که در قانون بودجه سال جاری برای درآمد از محل این مالیات در نظر گرفته شده است حدود ۳۷.۱ همت بوده که دولت توانسته تنها ۲۶.۷ همت از آن را وصول کند. به بیان دیگر می‌توان گفت معادل ۷۲ درصد برآورد قانون بودجه در این مدت محقق شده است.