آیا بورس فریز شده؟ / نگاهی به کارنامه مرد یخی

مجید عشقی، تحصیل کرده دانشگاه امام صادق است. در 42 سالگی به ریاست سازمان بورس منصوب شد تا در کنار احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، یکی از نمادهای جوان گرایی و مدیریت پویا و چابک در دولت ابراهیم رییسی باشد. دولتی که کابینه حسن روحانی را به پیرسالی، سنگینی و رخوت متهم می‌کند. اما این جوانان امام صادقی چندان در تحقق شعارهایشان موفق نبودند. دولت سیزدهم نه در کنترل تورم و نرخ ارز و رشد مداوم قیمت‌ها موفق بوده و نه به شعارهایی مثل ساخت 4 میلیون جامه عمل پوشانده است. شعارهایی که گویی سنگ‌های بزرگی بودند برای نزدن. 

فعالیت عشقی در سازمان بورس از مهرماه 1400 آغاز شد. روند بورس تهران در نیمه دوم سال 1400 در مجموع نزولی بود. شاخص کل بورس تهران در پایان خرداد ماه 1400 در محدوده یک میلیون و 160 هزار واحد قرار داشت. یک روز پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری شاخص کل رشد 14 هزار واحدی را پشت سر گذاشت. این روند صعودی در دوره انتقال قدرت به دولت سیزدهم، کم و بیش ادامه یافت به طوری که در بازه زمانی برگزاری انتخابات تا مراسم تحلیف مقام ریاست جمهوری شاخص کل بیش از 245 هزار واحد معادل 21 درصد رشد کرد. رشد شاخص در دوره انتقالی نشان از امید فعالان بازار به وعده‌های ابراهیم رئیسی و حمایت دولت از بورس داشت.

سهام داران منتظر تحقق وعده‌های ابراهیم رئیسی بودند اما پس از رونمایی کابینه جدید، روند کلی شاخص نزولی شد. در 7 ماه فعالیت دولت سیزدهم در سال 1400 و در بازه زمانی 16 مرداد تا پایان اسفندماه شاخص شاخص کل بورس بیش از 40 هزار واحد معادل 3 درصد نزول کرده است. به عبارت دیگر سهامداران در این دوره بطور متوسط 3 درصد زیان کرده‌اند.

پس از آن و در دو ماه ابتدایی سال 1401 موعد صعود شاخص بورس بود و با وجود نزولی شاخص در خرداد، در مجموع بهار فصل رشد بازار بود. در آخرین روز معاملاتی این فصل در 31 خرداد ماه شاخص کل بورس در رقم یک میلیون و 539 هزار واحد قرار داشت تا بازدهی بورس در فصل بهار منفی 12.6 درصد باشد. 

در تیر و مرداد نیز روند شاخص منفی بود و به ترتیب افت 4.4 درصد و 3 درصد را پشت سر گذاشت. 

در آخرین روز کاری شهریور شاخص کل بورس در رقم یک میلیون و 355 هزار واحد قرار گرفت و افت منفی 5 درصدی را ثبت کرد. شاخص در مهرماه نیز افت 3.4 درصدی داشت و در آبان بعد از 5 ماه رشد کرد و بازدهی 7.6 درصدی داشت. 

در انتهای آذرماه شاخص کل بورس به سطح یک میلیون و 496 هزار واحد رسید و صعود 6 درصدی را ثبت کرد. در دی شاخص بیشترین رشد ماهانه را داشت و 13 درصد بالا آمد. اما بهمن با شکل گرفتن موج خروج پول از بازار، شاخص افت 9 درصدی داشت و به کانال 1.5 میلیونی افت کرد.

در آخرین روز کاری اسفند،‌ شاخص به سطح یک میلیون و 960 هزار واحد رسید تا بازدهی اسفند 28 درصد شود.

در حالی که شاخص کل در پایان سال 1401 در کانال 1.9 میلیونی قرار داشت، در سه ماهه ابتدای سال در محدوده 2 میلیونی نوسان کرد. رشد 8.7 درصدی شاخص در پایان فصل بهار به معنی رشد 8.7 درصدی متوسط قیمت سهام شرکت‌های بورسی است. 

 در تیر ماه شاخص یک کانال پائین آمد و در پایان اولین ماه تابستان در رقم یک میلیون و 983 هزار واحد قرار گرفت تا افت 8.8 درصدی را ثبت کند. در مرداد شاخص افت 2.2 درصدی را ثبت کرد و شاخص هم وزن نیز به کانال 5 درصد تنزل کرد.

 در شهریور ماه شاخص کل با رشد 9.4 درصدی به کانال 2 میلیونی صعود کرد. تغییر شاخص در تابستان نسبت به پایان بهار منفی 1.9 درصد بود.

مهرماه شاخص کاهش 4 درصدی داشت و در آبان نیز نیز 0.6 درصد ریزش  کرد. در آذر شاخص مثبت 9.4 درصد صعود کرد. در دی ماه شاخص منفی 1.9 درصد پایین آمد ودر انتهای بهمن شاخص کل بورس به سطح 2 میلیون و 71 هزار واحد رسید و بازدهی بهمن منفی 4.4 درصد شد. 

در آخرین ما سال شاخص کل بورس در آخرین روز کاری به سطح 2 میلیون و 195 هزار واحد رسید تا بازدهی اسفند مثبت 5.9 درصد شود.

خروج سرمایه از بازار سرمایه

در مجموع 31 ماه فعالیت دولت سیزدهم بیش از 167 هزار میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شده است. به بیان دیگر، به طور متوسط روزانه 267 میلیارد تومان فرار سرمایه ثبت شد.

از ابتدای شروع فعالیت دولت ابراهیم رئیسی تا پایان سال 1400 در مجموع بیش از 43 هزار میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد و به طور میانگین روزانه 288 میلیارد تومان پول حقیقی خارج شده است. 

در سال 1401 نیز در مجموع 42 هزار و 789 میلیارد تومان پول حقیقی خارج شد که به طور متوسط روزانه 180 میلیارد تومان خروج پول را نشان می‌دهد.  

همچنین در سال 1402 نیز در مجموع 39 هزار و 914 میلیارد تومان پول حقیقی خارج شد که به طور متوسط روزانه 165 میلیارد تومان خروج پول را نشان می‌دهد.  

رییس جان سخت؛ عشقی 6 مرتبه پای خداحافظی از سازمان رفت و برگشت 

استعفاهای نیمه تمام

30 آبان ماه سال 1401 بود که خبر استعفای مجید عشقی تکذیب شد و پایگاه خبری بازار سرمایه -وابسته به سازمان بورس- این طور نوشت که شورای عالی بورس با استعفای عشقی مخالفت کرد و مجید عشقی همچنان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار است. این موضوع مربوط می‌شد به وضعیت بازار سرمایه در سال 1401، روزهایی که انتقادات علیه سازمان بورس شدت گرفته بود.

اما با نرفتن عشقی، طرحی به نام سهام‌یار در بازار ارائه شد تا تلاشی برای برگرداندن اعتماد اهالی بازار سرمایه به این بازار و البته کنترل موج فروش سهام و کاهش انتقادات از مدیریت بورس تهران باشد.

 مسئولان طرح سهامیار را اقدام مهم و بزرگ در بازار سرمایه در دوران مدیرت خود عنوان می کردند. اما بازار دستورالعمل‌ها و بخش نامه‌های خلق الساعه را بیشتر در ذهن داشته و دارد.

عشقی بر کرسی ریاست ماند و بازار در اردیبهشت ماه سال 1402 رقمی را برای شاخص کل دید که همه اهالی بازار سرمایه را به دیدن ارقام بالاتر نوید می‌داد. شاخص کل تا قبل از میانه اردیبهشت ماه سال جاری رقمی بیش از 2 میلیون و 500 هزار واحدی را دید و این موضوعی شد که مجید عشقی در مورد شاخص این طور اظهار نظر کند که شاخص و رشد شاخص جای نگرانی دارد.

تا اینکه فاجعه 17 اردیبهشت ماه رخ داد و پس از آن باز هم شایعه استعفا عشقی بر سر زبان‌ها افتاد که البته با سکوت عشقی کار خاتمه پیدا کرد و تنها در نمایشگاه بورس، رییس سازمان در مورد برنامه‌های خود برای نیمه دوم سال 1402 وعده داد.

این موضوع در 24 مهر ماه 1402 توسط عشقی به طور جدی‌تر مطرح شد و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه انعقاد تفاهم نامه همکاری پلیس امنیت اقتصادی فرماندهی انتظامی و سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه با توسعه همکاری‌ها و اراده‌‎ای که وجود دارد می‌توانیم به بازار سرمایه به عنوان بخش مهم اقتصاد کشور کمک کرده و راه خود را ادامه دهیم، گفت: در حال حاضر نزدیک به ۵۰ میلیون نفر درگیر بازار سرمایه هستند و منافع آنها در بازار است.

اما به گزارش سازمان بورس تعداد سهام‌دار فعال از این جمعیت 50 میلیون نفری به طور میانگین هفته‌ای 350 هزار نفر است که به عنوان کد فعال در بازار ثبت شده است.

۲۱ مهر ۱۴۰۰ مجید عشقی رییس وقت سازمان بورس به جای «محمدعلی دهقان دهنوی» سکاندار بازار سرمایه شد و 

اما روز دوشنبه 20 فروردین 1403 شورای عالی بورس در نشست خود که به ریاست وزیر امور اقتصادی و دارایی برگزار شد، پس از استماع گزارش عملکرد ۳۰ ماهه حضور مجید عشقی در سازمان بورس، با اتفاق آرا ریاست عشقی را بر سازمان بورس و اوراق بهادار برای دوره دوم به تصویب رساند. حال 2 سال و نیم و به عبارتی 30 ماه از مدیریت عشقی گذشته است و به نظر می‌رسد تا پایان دوره دولت سیزدهم بر کرسی ریاست سازمان بماند.