به گزارش اکوایران، بازارهای مالی ایران در طول ۱۲ سال اخیر تحت تأثیر عوامل گوناگونی مانند تورم، تغییرات نرخ ارز، تحریم‌ها، سیاست‌های پولی و مالی، و ورود و خروج نقدینگی نوسانات شدیدی را تجربه کرده‌اند. چهار دارایی کلیدی نرخ ارز (دلار به ریال)، قیمت سکه امامی، شاخص کل بورس و شاخص کل فرابورس به‌عنوان گزینه‌های اصلی سرمایه‌گذاری در این مدت عملکرد متفاوتی داشته‌اند.

نرخ ارز یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی در ایران محسوب می‌شود که در طی این ۱۲ سال نوسانات شدیدی را تجربه کرده است. در سال ۱۳۹۱، بازدهی نرخ ارز به ۸۰٪ رسید که نشان‌دهنده افزایش شدید قیمت دلار در برابر ریال بود. اما در سال بعد، یعنی ۱۳۹۲، نرخ ارز ۱۳٪ کاهش یافت که ناشی از تغییر سیاست‌های ارزی و افزایش عرضه ارز توسط بانک مرکزی بود. در سال ۱۳۹۳ نیز افت ادامه یافت و نرخ ارز ۱۱٪ افزایش یافت که در آن دوره با ثبات نسبی همراه بود. اما از سال ۱۳۹۶ به بعد، روند افزایشی نرخ ارز دوباره آغاز شد. در سال ۱۳۹۷، بازدهی نرخ ارز به ۱۶۳٪ رسید که یکی از بیشترین رشدهای سالانه در ۱۲ سال گذشته بود و عمدتاً به دلیل بازگشت تحریم‌های اقتصادی و خروج آمریکا از برجام رخ داد. در سال‌های بعد نیز افزایش قیمت دلار ادامه داشت، اما با نوساناتی همراه بود. در سال ۱۴۰۰ بازدهی نرخ ارز به 10٪ کاهش یافت، اما در سال ۱۴۰۳ دوباره به 57٪ افزایش پیدا کرد که نشان از بی‌ثباتی اقتصادی و تأثیر عوامل کلان بر نرخ ارز دارد.

 

سکه امامی به عنوان یک دارایی امن، همیشه مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده است. در سال ۱۳۹۱، بازدهی سکه ۷۷٪ بود که تقریباً هم‌راستا با نرخ ارز افزایش یافت. اما در سال ۱۳۹۲، قیمت سکه به شدت افت کرد و بازدهی آن به منفی ۳۰٪ رسید که این افت قابل‌توجه ناشی از کاهش قیمت جهانی طلا و ثبات نسبی نرخ ارز بود. طی سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴، رشد قیمت سکه در محدوده ۷٪ و ۲٪ باقی ماند و نشانه‌ای از رکود بازار طلا در آن دوره داشت. اما از سال ۱۳۹۶ به بعد، قیمت سکه نیز همانند نرخ ارز رشد کرد و در سال ۱۳۹۷، بازدهی آن به ۱۸۹٪ رسید که ناشی از افزایش ناگهانی تقاضا برای دارایی‌های امن در مواجهه با بحران اقتصادی بود. در سال ۱۳۹۹، بازدهی سکه امامی به ۱۹۷٪ رسید که یکی از بیشترین افزایش‌ها در این ۱۲ سال بود. اما پس از آن، در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، روند رشد آن کندتر شد و به ترتیب 15٪ و 159٪ بازدهی داشت. در سال ۱۴۰۳، بازدهی سکه به ۹۷٪ رسید که نشان از تداوم روند صعودی آن دارد.

کدام دارایی در سال‌های بحران بهترین عملکرد را داشته است؟

بورس تهران یکی از پرنوسان‌ترین بازارها در این دوره بوده است. در سال ۱۳۹۱، بازدهی شاخص کل بورس ۴۷٪ بود که نشان‌دهنده یک سال نسبتاً مثبت برای بازار سرمایه بود. اما در سال ۱۳۹۲، این شاخص ۱۰۸٪ رشد کرد که یکی از بالاترین بازدهی‌های آن سال‌ها بود. در مقابل، در سال ۱۳۹۳ بازدهی بورس منفی ۲۱٪ شد که به دلیل رکود اقتصادی و کاهش تقاضا برای سهام شرکت‌ها بود. پس از یک افت دیگر در سال ۱۳۹۴، بورس مجدداً روند رو به رشد خود را آغاز کرد. در سال ۱۳۹۷، بازدهی بورس به ۸۶٪ و در سال ۱۳۹۸ به 187٪ رسید که ناشی از ورود گسترده نقدینگی و حمایت‌های دولتی از بازار سرمایه بود. در سال ۱۳۹۹، بورس با بازدهی 155٪ به اوج خود رسید، اما پس از آن، در سال ۱۴۰۰ تنها ۴۳٪ رشد کرد و در سال ۱۴۰۳ به ۲۵٪ کاهش یافت که نشان‌دهنده افت جذابیت بازار سرمایه در سال‌های اخیر است.

فرابورس نیز به عنوان بخش مکمل بازار سهام، روندی مشابه بورس داشته است. در سال ۱۳۹۱، بازدهی فرابورس ۳۹٪ بود، اما در سال ۱۳۹۲ به ۸۳٪ افزایش یافت. در سال ۱۳۹۳، همانند بورس، بازدهی فرابورس منفی ۱۳٪ شد که ناشی از رکود کلی در بازار سرمایه بود. از سال ۱۳۹۵، این شاخص روند افزایشی پیدا کرد و در سال ۱۳۹۷ به ۱۰۶٪ و در سال 1398 به 192٪ رسید. در سال ۱۳۹۹، فرابورس نیز مانند بورس عملکرد خوبی داشت و با بازدهی 173٪ رشد چشمگیری را ثبت کرد. اما در سال‌های بعد، بازدهی آن کاهش یافت و در سال ۱۴۰۳ به منفی ۳٪ رسید که نشان از افت نسبی این بازار در مقایسه با سایر دارایی‌ها دارد.

بررسی بازدهی سالانه این دارایی‌ها نشان می‌دهد که هیچ‌کدام از آن‌ها به‌ طور مداوم سودده‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری نبوده‌اند. در برخی دوره‌ها دلار و سکه بهترین بازدهی را ارائه داده‌اند، در حالی که در برخی سال‌ها بورس و فرابورس سود بیشتری داشته‌اند. دلار و سکه بیشتر تحت تأثیر تورم و سیاست‌های ارزی قرار گرفته‌اند، در حالی که بورس و فرابورس مستقیماً وابسته به نقدینگی و سیاست‌های دولتی بوده‌اند. داده‌ها نشان می‌دهند که دوره‌های رشد و رکود این دارایی‌ها همواره تکرار شده است و انتخاب بهترین گزینه سرمایه‌گذاری بستگی به شرایط اقتصادی هر دوره دارد.

 

پ.ن: آخرین روز معاملاتی سال ۱۴۰۳ در محاسبات ۲۶ اسفندماه در نظر گرفته شده است.