به گزارش اکوایران، سالی که گذشت، جهان روزگار پر آشوبی را از سرگذراند. از شدت گرفتن جنگ در اوکراین تا تنش بی‌سابقه در روابط دو قدرت بزرگ اقتصادی دنیا که طنین لرزه بر پایه‌های جهان تک قظبی را تداعی کرد. سیاست خارجی جمهوری اسلامی نیز که در این سال چالش‌های کم‌سابقه‌ای را از سر گذراند و  تنش‌های فزاینده‌ای را با غرب تجربه کرد، در پایان سال با مدیریت بخشی از بحران‌ها توانست ورق روندهای خطرناکی را برگرداند. اکوایران در سلسله یادداشتی مروری داشته بر حوادث ماهانه سال خورشیدی که از پشت سر  گذشته شد.

خلع سلاح گازی پوتین/ بزرگ‌ترین پیروزی اوکراین

آبان ماه در اوکراین با اتهام توطئه روس‌ها برای استفاده از بمب‌های حاوی مواد هسته‌ای -موسوم به بمب کثیف- به عنوان بهانه‌ای برای تشدید تنش در اوکراین آغاز شد. رهبران اروپا هم برای حضور در کنفرانس بین‌المللی بازسازی اوکراین در برلین گردهم آمدند. اولاف شولز، صدراعظم آلمان هنگام افتتاح کنفرانس گفت: «آنچه در اینجا در خطر است چیزی کمتر از ایجاد یک طرح مارشال جدید برای قرن بیست و یکم نیست – وظیفه‌ای نسلی که باید از هم اکنون آغاز شود». اروپایی‌ها در این ماه هم‌چنین اعلام کردند که مخازن ذخیره گازی کشورهای‌شان تکمیل شد و با پایان دادن به رویای «زمستان سخت» پوتین، او را خلع سلاح گازی کردند.

در پی حمله پهپادی به ناوگان دریایی روسیه در دریای سیاه که در بندر سواستوپل کریمه، مسکو بریتانیا را متهم به مداخله در این حمله کرد. هم‌چنین مسکو، انگلیس را به دست داشتن در انفجار خطوط لوله نورداستریم متهم کرد. بریتانیا هم با رد این اتهامات اعلام کرد: «روسیه برای پوشش گذاشتن بر سیاست فاجعه بارش در ارتباط با اوکراین، به ادعاهای دروغین در مقیاس بزرگ متوسل می شود.» علاوه بر این حادثه، بروز اتفاقی دیگر در این ماه، خطرات ناشی از گسترش جنگ به فراسوی مرزهای اوکراین را شدت بخشید. اصابت موشک به شهری مرزی در لهستان -به عنوان عضو ناتو- و کشته شدن دو نفر برای بیست‌‌وچهار ساعت نفس‌ها را در سینه‌ها حبس کرد، تا بالاخره مشخص شد که ابن موشک سرگردان از منشا اوکراین پرتاب شده است.

79

مرور فروردین 1401؛ عقب‌نشینی بزرگ روس‌ها و کشف گورهای دسته‌جمعی 

در این ماه حملات کور روس‌ها به شبکه برق اوکراین که باعث خاموشی‌های گسترده در این کشور شد، ادامه یافت. اما اتفاق مهم میدان جنگ در این ماه، آزادسازی خرسون به دست نیروهای اوکراینی بود. بازپس‌گیری خرسون، به عنوان بزرگ‌ترین شهر اشغال‌ شده از ابتدای جنگ، سومین عقب‌نشینی بزرگ مسکو و ضربه بزرگی به کارزار تجاوزگرایانه کرملین و بزرگ‌ترین پیروزی اوکراین تا این زمان به شمار می‌رفت. به فاصله کوتاهی از آزادسازی خرسون، زلنسکی با حضور در این شهر، در مقابل ساختمان اداری واقع در میدان اصلی این شهر جنوبی در سخنرانی شورمندانه خود گفت: «ما در حال حرکت رو به پیش هستیم. ما برای آوردن صلح برای همه کشورمان آماده‌ایم». زلنسکی همچنین از ناتو و سایر متحدان به خاطر حمایت مداوم آن‌ها در جنگ علیه روسیه تشکر کرد و گفت که تحویل موشک ها از ایالات متحده تفاوت بزرگی برای کیف ایجاد کرده است.

«موج قرمز»ی که به «فاجعه مطلق» منتهی شد!    

پس از گذشت چند ماه‌ پرهیاهو، بالاخره حزب محافظه‌کار بریتانیا ریشی سوناک را به عنوان نخست‌وزیر این کشور برگزید. بدین ترتیب او در مقام اولین نخست‌وزیر رنگین پوست در بریتانیا، وظیفه هدایتی کشوری چندپاره را که درگیر رکود اقتصادی و میلیون ها فقیر است را عهده‌دار شد.

78

مرور اردیبهشت 1401؛ بدترین نسل‌کشی‌ غیرنظامیان در تاریخ مدرن / بن‌سلمان 2 وارد می‌شود 

در ایالات متحده هم به رغم انتظارات، اعلام نتایج انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره دلالت بر ناکام «موج قرمز» داشت. جایی که جمهوری‌خواهان با کسب 49 کرسی در کنترل سنا ناکام ماندند و در مجلس نمایندگان برتری شکننده‌تر پیدا کردند. این در حالی است که عملکرد بایدن، تورم و افزایش نرخ سوخت، به علاوه سنت تاریخی شکست حزب هوادار رئیس‌جمهور مستقر در انتخابات میان‌دوره‌ای زمینه مناسبی را برای پیروزی حزب جمهوری‌خواه فراهم کرده بود. با این حال، مواضع ترامپ و افراد منتسب به او در کارزار انتخابات و لغو قانون سقط جنین از مهم‌ترین دلالیل شکست فیل‌ها برشمرده شد، به گونه‌ای که برخی چهره‌های این حزب خواهان با اشاره به نقش ترامپ در این شکست، خواهان فاصله‌گیری قرمزها از رئیس‌جمهور سابق شدند.

80

مرور خرداد 1401؛ جهنم بزرگ در انتظار دنیا/دوربین‌های آژانس جمع آوری می‌شوند 

در آن سوی اقیانوس‌ها هم‌ در رقابتی نفس‌گیر چپ‌گرایان توانستند به سختی توانستند مچ پوپولیست‌ها را بخوابانند. با اعلام دادگاه عالی انتخابات، لولا داسیلوا با کسب ۵۰/۹ درصد آرا در مقابل ۴۹/۱ درصد آرای ژائیر بولسونارو به برتری رسید. با اعلام پیروزی داسیلوا، برخی هواداران بولسونارو با حضور در خیابان‌ها دست به اعتراض زده و عده ای از کامیون داران اقدام به مسدودسازی برخی جاده ها کردند و آغاز سلسله ای از ناآرامی‌ها را در چهارمین دموکراسی دنیا کلید زدند.

خان ترور شد

در پاکستان، عمران‌خان، نخست‌وزیر سابق، هنگام مشایعت کاروانی که با آن به شرق استان پنجاب سفر می‌کرد، هدف گلوله قرار گرفت.به گفته پلیس پاکستان یک فرد مسلح به سمت کامیون حامل خان تیراندازی کرده و او و همچنین برخی از حامیانش را زخمی کرد. خان در یک کاروان بزرگ متشکل از کامیون و ماشین‌ها به سمت اسلام‌آباد پایتخت سفر می‌کرد تا بتواند دولت را وادار به برگزاری انتخابات زودهنگام کند. این حمله کمتر از یک هفته پس از آغاز راهپیمایی خان از لاهور، مرکز استان پنجاب، به همراه هزاران هوادار رخ داد. این حادثه هرج‌ومرج سیاسی در این کشور جنوب آسیا را وارد مرحله تازه‌ای کرد.

70

مرور تیر 1401؛ ناکامی شاتل دیپلماسی و اتلاف وقت برجام در دوحه/ خداحافظ بوریس 

در سواحل آشوب‌زده مدیترانه هم میشل عون، رئیس جمهوری لبنان، کاخ ریاست جمهوری را بدون آن که جانشین خود را مشخص کند، ترک کرد؛ آن هم در شرایطی که کشور دوپاره شده و در آستانه بحرانی مالی هولناکی قرار داشت. رهبر 89 ساله مسیحی لبنان که در سال 2016 به قدرت رسید، در برابر حامیان خود در خارج از کاخ ریاست جمهوری بعبدا در بیروت گفت که خاورمیانه در حال ورود به فصل تازه ای است و به تلاش های بزرگی نیاز دارد.او در ادامه خاطر نشان کرد که بدون این تلاش ها، ما نمی توانیم به رنج خود پایان دهیم. لبنان نمی تواند روی پای خود ایستاده و خود را از این گودال عمیق خارج کند. این در حالی بود که تنها دو روز پیش از آن، طی رخدادی تاریخی، نخست‌وزیر اسرائیل توافق ترسیم مرزها با لبنان را امضا کرده بود. سیدحسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان پس از امضای این توافقنامه اعلام کرده بو که حزب‌الله لبنان، به بسیج «ویژه» خود علیه اسرائیل پایان خواهد داد. او تاکید کرد که این توافق یک معاهده بین‌المللی است و به معنای به رسمیت شناختن اسرائیل نیست اما تاکید کرد که«ماموریت ما کامل شده است.» او این توافق را یک پیروزی بزرگ برای لبنان خواند.

بازگشت متهم به صحنه جنایت/ بی‌بی کامبک زد

در آن سوی سواحل مدیترانه، در این ماه، انفجار بزرگی خیابان استقلال را به لرزه درآورد. وزیر کشور ترکیه شبه‌نظامیان کُرد را برای انفجاری که در آن شش نفر در خیابان اصلی استانبول کشته شدند، مقصر دانست و ادعا کرد پلیس 22 مظنون از جمله شخص بمب‌گذار را بازداشت کرده است.  وزیر کشور ترکیه همچنین ضمن سرزنش دولت آمریکا به بهانه این حمله تروریستی، گفت پیام تسلیت واشنگتن مانند بازگشت مجرم به صحنه جنایت خود است.

76

مرور مرداد 1401؛ آسِ نهایی توافق روی میز قرار گرفت 

نتایج نهایی انتخابات اسرائیل هم دلالت بر آن داشت که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر سابق، برنده انتخابات این هفته اسرائیل شده و راه او برای بازگشت مجدد به قدرت باز شد. بدین ترتیب مسیر بی‌بی با همراهی متحدین فوق رادیکالش برای تشکیل راستگراترین کابینه تاریخ این رژیم هموار شد. این در حالی بود که اسرائیل هم که با بی‌ثباتی سیاسی دست به گریبان بود، پنجمین انتخابات خود را طی چهار سال گذشته برگزار کرد. در طول این زمان یک بحران سیاسی طولانی باعث شد رأی دهندگان بر سر آمادگی نتانیاهو برای حضور در قدرت در زمان محاکمه به اتهام فساد دچار تفرقه شوند و با به قدرت رسیدن مجدد او شدت نزاع ها فزونی یافت.

قطعنامه دوم سال صادر شد

ماه آبان، ماه تعیین کننده ای در روند مذاکرات هسته ای و تلاش ها احیای برجام به شمار می آید. اگر چه در ابتدای این ماه،  حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه از توافق  با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر نقشه راهی برای پاسخ به سوال‌های آژانس خبر داد، اما در روزهای پایانی این ماه، شورای حکام آژانس با انتشار قطعنامه‌ای علیه جمهوری اسلامی خواستار همکاری تهران با نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل شد. قطعنامه یادشده «ضروری و فوری» می‌دانست که ایران بدون تأخیر «توضیحات فنی موجهی» را درباره ادعاهای مطرح شده در پرونده پادمانی و همچنین امکان «دسترسی به سایت‌ها و تجهیزات» برای «جمع‌آوری نمونه‌ها» فراهم کند. این سومین قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران پس از اجرایی شدن برجام و بسته شدن پرونده مسائل ادعایی پادمانی بودکه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر شد.

71

مرور شهریور 1401؛ سقوط دژ مستحکم روس‌ها و برگشتن ورق جنگ اوکراین/ میلی‌مترهای آخر احیای برجام

در واکنش به این مسئله، سخنگوی وزرات خارجه ضمن سیاسی خواندن قطعنامه شورای حکام، اعلام کرد که در نخستین گام، چند اقدام در دستور کار سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفته و اجرای آنها با حضور بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در مجتمع‌های غنی سازی نطنز و فردو انجام می‌شود.

در این ماه اتهامات پیرامون همکاری نظامی ایران و روسیه و ارسال پهپادها از سوی رسانه ها و مقامات غربی شدت گرفت. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هم با تکرار ادعاهای پیشین خود خواستار تشدید فشارها از سوی غرب علیه تهران شد و با تکرار ادعای ارسال تسلیحات از سوی تهران به مقصد مسکو مدعی شد: «بدون حمایت تهران از مسکو، اوکراین بیش از پیش به صلح نزدیک‌تر می‌شد». میخائیلو پودولیاک، مشاور زلنسکی نیز  طی یک گفت‌وگو، با طرح ادعای حمایت تهران از روسیه، خواستار حمله به تاسیسات تولید پهپاد و موشک‌های بالستیک ایران شد.

ریشی سوناک، نخست وزیر جدید انگلیس در حاشیه نشست تغییرات آب و هوایی در شرم الشیخ مصر در گفت وگو با شبکه العربیه مدعی شد که اقدامات ایران باعث ایجاد بی ثباتی در منطقه می شود.و با طرح ادعاهای بی اساس علیه ایران گفت که باید با شرکایمان درخصوص ایران مشورت کنیم.سوناک همچنین مدعی شد که ایران پیش از این توافق هسته ای را نپذیرفته است.  نخست وزیر انگلیس در این گفتگو با اشاره به فوت مهسا امینی و دخالت در امور داخلی ایران مدعی شد که معترضان ایرانی همچنان تظاهرات می کنند و سرکوب می شوند و اوضاع در ایران پیچیده شده است. امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه، هم در مصاحبه‌ای در حاشیه این اجلاس با ادعای اینکه تهدیدهای ایران فراتر از محدوده غرب آسیا گسترش پیدا کرده، گفت باید شیوه مقابله با تهدیدهای ایران در جهان را تغییر دهند. 

در این ماه نفتکش «پاسفیک زیرکون» که با پرچم لیبریا تردد کرده و مالک آن یک میلیاردر اسرائیلی است در سواحل دریای عمان مورد هدف پهپادهای انفجاری قرار گرفت.

75

مرور مهر 1401؛ بدترین هفته پوتین/ لغو اعتبارنامه آقای سفیر 

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، با اظهار عباراتی تحریک برانگیز، به طور ضمنی ایران و ارمنستان را به جنگ تهدید کرد. علی‌اف که  در مراسمی به مناسبت سالروز پیروزی در شوشی به همراه همسرش در جمع نظامیان این کشور حضور پیدا کرده بود، طی سخنرانی خود اظهار داشت: ««آن‌ها (ارمنی‌ها) باید این را درک کنند تا قربانی محافلی نشوند که در خارج از کشور نشسته‌اند و می‌خواهند برای بار دوم با این منطقه به عنوان یک زمین بازی رفتار کنند. حرف اصلی را ما در این‌جا می‌زنیم. ما این‌جا قدرت اصلی را داریم. ارتش ما قهرمانی، حرفه‌ای‌گری و فداکاری نشان داده است. اگر لازم باشد دوباره نشان می‌دهیم، به خواسته خود می‌رسیم، همه این را می‌دانند و کسانی که در مرز ما برای حمایت از ارمنستان رزمایش نظامی برگزار می‌کنند نیز باید این را بدانند. هیچ کس نمی‌تواند ما را بترساند.»