از رفقای کودتاچی تا دشمنان خونین؛ پشت پرده شورش نظامیان در سودان

به گزارش اکوایران، در حالی که مردم سودان سومین روز از نبرد بین ارتش و شبه‌نظامیان نیروهای پشتیبانی سریع (RSF)  را سپری می‌کنند، نگرانی‌های بین‌المللی و همچنین نگرانی‌ها در میان مردمی که نمی‌توانند خانه‌های خود را برای دریافت غذا، مراقبت‌های پزشکی و سایر خدمات ضروری ترک کنند، افزایش یافته است. روز دوشنبه با تشدید حملات هوایی و گلوله باران در بخش‌هایی از پایتخت، خارطوم، و شهر همسایه‌اش، ام‌درمان، خبر افزایش تعداد کشته‌شدگان به حداقل 97 نفر منتشر شد.

بنابر گزارش‌ الجزیره، آتش‌بس چهار ساعته‌ای که روز یکشنبه برای عبور امن غیرنظامیان گیر افتاده اعلام شد، پیش از پایان آن شکسته شد. در حالی که چند سالی است که اختلاف برای کسب برتری بین ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع علنی شده است - از زمان سرنگونی عمر البشیر، رئیس جمهور سابق در سال 2019 پس از اعتراضات گسترده - سوالات زیادی در مورد اینکه چه چیزی باعث چنین رویارویی آشکاری بین دو نیرو شده است، وجود دارد.

از رفقای کودتاچی تا دشمن؟

در اکتبر 2021، ژنرال عبدالفتاح البرهان، رهبر ارتش، و سپهبد محمد حمدان داگالو، رئیس نیروهای RSF، دست به دست هم دادند تا علیه رهبری غیرنظامی کودتا کنند و به روند گذار این کشور به دموکراسی ضربه سختی وارد کردند.

در روز پنجشنبه، به نظر می‌رسید که تنش‌ها شروع به جوشیدن کرده است، زمانی که ارتش اعلام کرد که نیروهای RSF در خارطوم و شهر شمالی میرو تحرکات غیرمجازی انجام داده‌اند.

درگیری علنی روز شنبه در پایتخت و تعدادی از شهرهای دیگر رخ داد. هم البرهان و هم داگالو، هر کدام با ده‌ها هزار سرباز مستقر در خارطوم، گفتند که با وجود افزایش فشار دیپلماتیک جهانی، قصد آتش‌بس یا مذاکره ندارند. در اینجا نگاهی می اندازیم به اینکه سودان، کشوری با سابقه طولانی کودتا، چگونه به این نقطه رسید و چه چیزهایی در خطر است:

آنها چگونه به اینجا رسیدند؟

در ماه‌های اخیر مذاکراتی برای بازگرداندن سودان به دوران گذار دموکراتیک که با کودتای اکتبر 2021 متوقف شده بود، در جریان بود. با نظارت قدرت‌های بین المللی و منطقه‌ای، ارتش و RSF در ماه دسامبر قراردادی مقدماتی با گروه‌های غیرنظامی و طرفدار دموکراسی امضا کردند. اما این توافق تنها خطوط کلی را تعیین کرد و اصلی‌ترین مسائل سیاسی را حل و فصل نکرد؛ برای مثال این که چه اتفاقی قرار بود برای تمام نیروهای نظامی و شبه نظامی این کشور بیفتد؟

در طول مذاکرات برای دستیابی به توافق نهایی، تنش‌ها بین البرهان و داگالو تشدید شد، در حالی که دو نیرو در مورد چگونگی ادغام نیروهای RSF در ارتش و اینکه چه کسی کنترل نهایی بر جنگجویان و سلاح‌ها را در دست خواهد داشت، بحث می‌کردند.

داگالو سعی کرد خود را به عنوان حامی انتقال دموکراتیک تصویر کند و در ماه مارس البرهان را مورد انتقاد قرار داد و گفت که رهبران نظامی تمایلی به واگذاری قدرت ندارند.

تحلیلگران استدلال کردند که داگالو در تلاش است تا وجهه نیروهای خود را، که به عنوان شبه نظامیان وحشی درگیر جنایات متعدد شناخته می‌شوند، پاک کند. 

خوب، آنها اختلاف داشتند، اما چرا می‌جنگند؟

اواخر روز چهارشنبه، RSF استقرار نیروهای خود را در اطراف میرو، در 330 کیلومتری شمال پایتخت آغاز کرد. این شهر با یک فرودگاه بزرگ، موقعیت مرکزی و سد برق پایین دست روی رودخانه نیل، یک هدف استراتژیک است.

روز بعد RSF نیروهای بیشتری را به پایتخت و سایر مناطق کشور اعزام کردند. ارتش اعتراض کرد. صبح روز شنبه، درگیری در یک پایگاه نظامی در جنوب خارطوم آغاز شد و هر یک از طرفین، دیگری را به دلیل آغاز خشونت‌ها مقصر دانستند. از آن زمان، ارتش و RSF با سلاح‌های سنگین، از جمله خودروهای زرهی و مسلسل‌های سوار بر کامیون، در مناطق پرجمعیت خارطوم و ام‌درمان با یکدیگر نبرد کرده‌اند. ارتش همچنین شروع به حمله هوایی به پایگاه‌های RSF کرد.

درگیری به سایر نقاط کشور از جمله شهر ساحلی استراتژیک بندر سودان در دریای سرخ و مناطق شرقی در مرزهای اتیوپی و اریتره گسترش یافت. درگیری همچنین در منطقه جنگ زده دارفور، جایی که نمایندگی سازمان ملل متحد مورد حمله قرار گرفت، گزارش شد. سازمان ملل می گوید سه کارمند برنامه جهانی غذا در درگیری روز شنبه در آنجا کشته شدند. تا روز دوشنبه ده‌ها نفر کشته و صدها نفر زخمی شدند. 

آیا آتش‌بس و گفت‌وگو در پیش است؟

چشم انداز پایان دادن به نبرد در حال حاضر تیره به نظر می‌رسد، در حالی که البرهان و داگالو عزم خود را جزم کرده ‌اند و هر یک از دیگری می‌خواهند که تسلیم شود. ماهیت شدید درگیری همچنین ممکن است بازگشت دو ژنرال به مذاکرات را دشوارتر کند.

قدرت‌های بین المللی در حالی که درگیر انبوهی از تماس‌های دیپلماتیک هستند، خواستار توقف فوری درگیری شده‌اند. شورای امنیت سازمان ملل قرار است روز دوشنبه درباره سودان گفتگو کند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، روز دوشنبه در جریان نشست کشورهای G7 مجددا خواستار آتش بس در سودان و بازگشت به مذاکرات شد. او گفت: «مردم سودان خواهان بازگشت ارتش به پادگان‌ها هستند. آنها دموکراسی می‌خواهند. آنها دولت تحت رهبری غیرنظامی را می‌خواهند. سودان باید به این مسیر بازگردد.»

بلینکن پیشتر با وزرای خارجه عربستان سعودی و امارات متحده عربی درباره تحولات سودان گفتگو کرده بود. وزیر امور خارجه عربستان سعودی گفت که به طور جداگانه با البرهان و داگالو تلفنی صحبت کرده و از آنها خواسته است تا «هر نوع تشدید نظامی» را متوقف کنند. 

بازیگران خارجی چه کسانی هستند و چرا آنجا هستند؟

در طول چندین دهه حکومت البشیر، روسیه یک نیروی مسلط در سودان بود. در مقطعی، مسکو به یک توافق اولیه برای ساخت یک پایگاه دریایی در سواحل دریای سرخ سودان دست یافت.

پس از برکناری البشیر، آمریکا و کشورهای اروپایی شروع به رقابت با روسیه برای نفوذ در سودان کردند، کشوری که سرشار از منابع طبیعی از جمله طلا است، اما در درگیری‌ها و کودتاهای نظامی گرفتار شده است.

ارتش بیشتر اقتصاد کشور را کنترل می کند، اما RSF مناطق عمده دارای معادن طلا را اداره می‌کند که منبع کلیدی درآمد برای این شبه نظامیان قدرتمند است.

البرهان و داگالو همچنین روابط نزدیکی با عربستان سعودی و امارات ایجاد کرده‌اند. جنگجویان سودانی از ارتش و RSF در کنار ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در جنگ طولانی مدت در یمن جنگیده‌اند.

مصر، یکی دیگر از قدرت‌های منطقه‌ای، نیز روابط عمیقی با ارتش سودان دارد. دو ارتش به طور منظم مانورهای جنگی برگزار می‌کنند که آخرین آن در این ماه است. سربازان مصری برای تمرین در پایگاه نظامی سودان در میرو بودند که درگیری‌ها در روز شنبه آغاز شد. آنها توسط نیروهای RSF دستگیر شدند و گفته شد که به مصر بازگردانده خواهند شد.