سناریوی غیرقابل تصور رابرت مالی در مورد ایران

به گزارش اکوایران، پنج سال از زمانی که ایالات متحده از توافق هسته.ای با ایران خارج شد، می‌گذرد. به رغم تلاش‌ها برای احیای برجام، مذاکرات در این باب به بن‌بست خورده است.

به گفته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در سال گذشته: «پنجره توافق هم‌چنان باز است، اما این پنجره برای همیشه باز نخواهد ماند». آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده هم سال گذشته از عبارات مشابهی در این زمینه استفاده کرد: «وقت ما خیلی خیلی کم است. فرصت بسیار باریکی باقی مانده است».

این در حالی است که رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سال گذشته ادعا کرد: «یک چیز درست است، آن‌ها مواد هسته‌ای کافی برای چندین سلاح هسته‌ای جمع‌آوری کرده‌اند... اما این بدان معنا نیست که ایران سلاح هسته‌ای دارد... اما این مسیر مطمئناً مسیر خوبی نیست».

در چنین شرایطی، مری لوئیز کلی، خبرنگار رادیو ملی آمریکا (ان‌پی‌آر) به سراغ رابرت مالی (نماینده دولت ایالات متحده در امور ایران) و ولی نصر (تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه و مشاور دولت باراک اوباما) رفته و نظر آن‌ها را در مورد آخرین وضعیت توافق هسته‌ای با ایران جویا شده است. اکوایران این گفت‌وگو را در دو بخش ترجمه کرده که در ادامه بخش اول آن که مصاحبه با رابرت مالی است ارائه می‌شود:

همه گزینه‌های هم‌چنان روی میز است

کلی: راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران است. او یکی از مذاکره‌کنندگان اصلی کاخ سفید در توافق سال ۲۰۱۵ بود که دولت ترامپ از آن کناره‌گیری کرد. ایران چقدر به بمب نزدیک است؟

راب مالی: پاسخ‌گویی به این سوال مستلزم تفکیک دو بخش است. اول مسئله غنی‌سازی اورانیوم است. و ما می‌دانیم، ما علناً گفته‌ایم، که آن‌ها فقط چند هفته با گریز هسته‌ای فاصله دارند. من فکر می‌کنم سوال دیگر این است که چقدر طول می‌کشد تا آنها یک بمب داشته باشند. این اطلاعات طبقه‌بندی شده‌ای است که من نمی‌توانم وارد آن شوم، اما مسلما به زمان بسیار بیش‌تر نیاز دارند. اما ما به شدت بر جلوگیری از تصمیم ایران مبتنی بر رسیدن به نقطه شکست هسته‌ای متمرکز هستیم. [این ادعاها در شرایطی اظهار شده که تهران بارها تاکید کرده که  در برنامه هسته‌ای‌اش اهداف تسلیحاتی را دنبال نمی‌کند].

سفر محرمانه مقام آمریکایی به عمان برای توافق با تهران

کلی: منظورم این است که آن‌ها اساساً از نظر داشتن مواد هسته‌ای که مورد نیاز برای بمب، در چه وضعیتی قرار دارند.

مالی: اگر آنها چنین تصمیمی بگیرند، در مدت کوتاهی اورانیوم با درجه تسلیحات را در اختیار خواهند داشت.

کلی: بنابراین من سوالاتی را در همین راستا از وزیر امور خارجه ایران مطرح کردم. وقتی من از او پرسیدم آیا ایران سلاح هسته ای خواهد ساخت، او از طریق یک مترجم به من گفت: «ما در مورد انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای توانایی های بالایی داریم. با این حال وقتی صحبت از اعتقادات و ارزش‌های ما می‌شود، دنبال ساخت بمب هسته‌ای نیستیم». راب مالی، تو به این سخنان باور داری؟

مالی: ابتدا باید بگویم بر اساس ارزیابی اعلام شده جامعه اطلاعاتی ما، ما معتقدیم در این مرحله، آن‌ها تصمیمی برای پیشبرد برنامه تسلیحاتی نگرفته‌اند. ولی ما روی این ارزیابی توقف نمی‌کنیم. و به همین دلیل است که برای ما بسیار مهم است و پرزیدنت بایدن به صراحت گفته که اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. اگر به این نتیجه برسیم که آن‌ها اقداماتی را در این راستا انجام می دهند، از عوامل بازدارنده استفاده خواهیم کرد تا برای آ‌ن‌ها روشن کنیم که همه گزینه ها روی میز است. اما ما همچنین دیپلماسی را دنبال خواهیم کرد، زیرا فکر می‌کنیم این قابل تاییدترین و پایدارترین راه برای جلوگیری از دستیابی آن‌ها به بمب است.

مسیر دیپلماتیک معتبر یا مسیر بازدارندگی معتبر؟

کلی: وقتی می‌گویید همه اقدامات لازم است، وقتی می‌گویید ایران نباید بمبی به دست آورد، در این مرحله، آمریکا واقعاً چه کاری می تواند انجام دهد؟

گزارش گروسی درباره ایران آماده شد

مالی: همان‌طور که گفتم، در وهله اول و در دوسال‌ونیم گذشته، ترجیح ما یک گزینه دیپلماتیک بوده است. من فکر می‌کنم ثابت شده که این موثرترین و پایدارترین راه برای اطمینان از  عدم دستیابی ایران به بمب است. و ما یک مسیر دیپلماتیک معتبر داریم. اما ما به یک مسیر بازدارندگی معتبر نیز داریم. به عبارت دیگر، رئیس جمهور گفته است که همه گزینه ها روی میز است. شما می توانید تصور کنید که چه معنایی دارد. او به صراحت گفته است که گزینه نظامی روی میز خواهد بود. هر چند این از گزینه مطلوب او دور است، اما او هر کاری که لازم است انجام خواهد داد تا مطمئن شود ایران به بمب دست پیدا نمی کند. و ما امیدواریم که بتوانیم این موضوع را از طریق راه‌های دیپلماتیک حل کنیم و آماده هستیم تا در این مسیر حرکت کنیم.

تغییر زمین بازی

کلی: یک مسیر دیپلماتیک معتبر در این مرحله چگونه به نظر می رسد، در شرایطی که آمریکا و ایران به طور مستقیم با یکدیگر گفت‌وگو نمی‌کنند.

مالی: مذاکره مستقیم وجود ندارد، زیرا ایران تصمیم گرفته که این مسیر را طی نکند. با این حال در آگوست گذشته به توافق نزدیک شدیم. در واقع، همه کشورهایی که در حال مذاکره بودند -اعم از ایالات متحده، شرکای اروپایی، روسیه، چین- همه با پیشنهادی که اتحادیه اروپا روی میز گذاشته بود موافق بودند. اما ایران به آن توافق پشت کرد. از آن زمان تاکنون، اتفاقات زیادی افتاده است. اعتراضات داخلی در ایران اتفاق افتاده است. این کشور هواپیماهای بدون سرنشینی را تحویل روسیه داده است [ادعایی که تهران و مسکو آن را رد کرده‌اند و برنامه هسته‌ای‌اش پیشرفت کرده است. بنابراین تغییراتی رخ داده است ...

کلی: که تلاش برای مذاکره با آنها را پیچیده می کند.

مالی: البته که پیچیده‌تر شده. اما ایران می‌داند که اگر می‌خواهد این مسیر [بازگشت به میز مذاکره] را طی کند، ما آماده انجام آن هستیم. البته ما از دیگر مسائلی که در قبال ایران با آن روبه‌رو هستیم، چه بازداشت چند شهروند آمریکایی و چه تهدیدهای دیگری که ایران برای پرسنل ما در منطقه مطرح می‌کند، غافل نخواهیم شد.

گواهی فوت صادر نمی‌کنم

کلی: آیا توافق هسته ای 2015 -توافقی که در مذاکرات آن در دوره برای اوباما شرکت کردید- مرده است؟

مالی: می‌دانید، من این را در گذشته گفته‌ام، کار من این نیست: من متخصص مغز و اعصاب نیستم و کارم صدور گواهی فوت نیست.

چرا امیدها به احیای برجام کم رنگ شد؟

کلی: اما آیا حرکتی در آن مشاهده می‌کنید؟

مالی: هدف ما رسیدن به یک نتیجه دیپلماتیک با ایران است که به طور کامل راستی‌آزمایی آن را تضمین کند که ایران نمی‌تواند به سلاح هسته‌ای دست یابد. البته هنوز در این مرحله نیستیم و همانطور که گفتم، ایران به یک توافق بسیار واقع بینانه پشت کرده است. 

کلی: اگرچه این ایالات متحده بود که از توافق هسته‌تی 2015 خارج شد.

مالی: این درست است. رئیس جمهور، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی این را تایید کرده‌اند. این یک تصمیم بی پروا بود که ما را در شرایط بسیار بدتری قرار داد.

سناریوی غیرقابل تصور

کلی: حدس می‌زنم این سوال را برنتابید. اگر شما جای ایران بودید، آیا توافق دیگری با ایالات متحده امضا می‌کردید، زیرا می‌دانستید که ایالات متحده در گذشته قول خود را در این مورد زیر پا گذاشته و می‌دانید که ممکن است دولت بایدن تا دو سال دیگر کارش تمام شود؟

مالی: این تصمیمی است که آن‌ها باید بگیرند. آن‌ها می‌توانند به مسیر فعلی ادامه دهند که مشکلات اقتصادی واقعی را برای آن‌ها به همراه داشته است. تا زمانی که نتوانیم به توافق هسته‌ای دیگری وارد شویم، تحریم‌های خود را لغو نخواهیم کرد. اگر آن‌ها معتقدند که بدون آن وضعیت بهتری دارند، این انتخاب آن‌هاست.

کلی: آیا مثل کره شمالی، روزی ایالات متحده مجبور نمی‌شود با این مسئله کنار بیاید؟

مالی: اصلاً این سناریویی نیست که ما به آن فکر کنیم. این به نفع آن‌ها نخواهد بود و این چیزی نیست که رئیس جمهور بایدن اجازه دهد.

کلی: راب مالی، متشکرم.

مالی: متشکرم.