اوراق ارزی بخریم یا دلار سهمیه ای؟

به گزارش اکوایران؛ روز دوشنبه رئیس کل بانک مرکزی درباره برنامه دولت سیزدهم برای بازار ارز اظهاراتی داشته است. 

علی صالح‌ آبادی گفته، افرادی که نگران نوسان در بازار ارز هستند و به این دلیل خرید ارز انجام می‌دهند باید بدانند که از روزهای آینده ابزار جدید را در این حوزه معرفی می‌کنیم تا بتوانند اوراقی را که منتشر می‌شود خریداری کنند و دیگر نگرانی از این جهت نداشته باشند. خریداران در سررسید‌هایی مشخصی می‌توانند اوراق را به بانک مرکزی بفروشند.

رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرده که در سال جاری به دلیل اینکه ارز ترجیحی حذف شده و دیگر این نوع را ارز نداریم حجم عرضه‌های بانک مرکزی در بازار بیشتر شده و از سوی دیگر تقاضای ارز کاهش پیدا کرده است.

ظاهرا منظور صالح آبادی از ابزار جدید، اوراق ارزی بوده که جزئیات و شرایط دریافت آن دیروز توسط بانک مرکزی اعلام شد. 

دولت به جای اوراق ارزی انتظارات تورمی را کاهش دهد

محمدطاهر رحیمی، کارشناس پولی درباره تاثیر انتشار اوراق ارزی توسط بانک مرکزی به اکوایران گفت که نکته اول اعتماد مردم و عاملان اقتصادی به اوراق ارزی است، برای مثال در دولت دهم (دوره دوم احمدی نژاد) اوراق ارزی منتشر شد که مردم نیز اعتماد کردند و هنگام بازپرداخت دولت تصمیم گرفت بازپرداخت را برای همه به طور ریالی انجام دهد که اعتماد مردم را از بین برد و تا مدت ها ابزار اوراق ارزی را ناکارآمد کرد. 

او در این باره ادامه داده، برای جلب اعتماد مردم انتشار اوراق ارزی باید همراه با تضمین‌های مشخص باشد که البته چالش این ضمانت‌ها هم این است که درصورت وجود تلاطمات ارزی ناشی از انتظارات تورمی بالا عملا امکان ایجاد تضمین هم از بین خواهد رفت.

به گفته رحیمی، نکته دوم و چالش‌برانگیز دیگر انتشار اوراق ارزی این است که در کشور ما نرخ ارز لنگر تورم است، بنابراین اوراق ارزی عملاً نوعی ابزار مالیِ مصون از تورم است، به همین دلیل اگر بازهم سیاستِ مخربِ "سرکوب ارزی" مانند آن‌چه در سال‌های اخیر به ویژه در دولت یازدهم و دوازدهم رخ داد در دستور کار دولت فعلی قرار گیرد؛ دوباره اقتصاد کشور را مانند سالهای ۹۶ تا ۹۹ با شوک‌های چندباره‌ جهش ارز مواجه می‌کند و در صورت بروز جهش‌ در نرخ ارز به دلیل تنگنای ارزی دولت، بازپرداخت ارزی به خریداران اوراق در تاریخ سررسید دچار ریسک بزرگی می‌شود‌ و بانک مرکزی را دچار چالش خواهد کرد و از طرفی در صورت عدم بازپرداخت ارزی به صاحبان اوراق، بی‌اعتمادی به این ابزار تشدید خواهد شد.

این کارشناس پولی تصریح کرده که نکته سوم آن‌که باید مراقبت شود این‌بار به دلیل انتشار اوراق ارزی، صندوق توسعه‌ملی به مثابه یک قلک قربانیِ بازپرداخت ارزی یا ریالی به خریداران اوراق نشود.

او اظهار کرده، نکته چهارم و مهم دیگر این است که اگر انتشار اوراق ارزی به عنوان یک جایگزین برای عاملان اقتصادی و مردم طراحی شده‌است که به‌جای بازار سفته‌بازی نقش ذخیره ارزش را برای مردم ایفا کند، قطعا ابزارهای تنظیم‌گرانه‌ اولویت‌دارتری نسبت به اوراق ارزی برای این هدف مهم وجود دارد مثل مالیات‌های تنظیمی که سال‌‌‌هاست در مجلس قبلی و فعلی به سرانجام نمی‌رسد یا ابزارهای کنترل کل‌های پولی و کنترل و هدایت اعتبارات که می‌تواند نقش به‌سزایی در کنترل سفته‌بازی در بازار ارز و سایر بازار دارایی‌ها ایفا کند.

رحیمی درباره اینکه آیا انتشار اوراق ارزی کمکی به بازار ارز می کند؟ بیان کرده که به نظر می‌رسد باتوجه به اینکه در نظام اقتصادی ما انتظار تورمی بالاتر از حد استاندارد است و همین چالش باعث هدایت مردم به سمت ذخیره ارزش با ابزار خرید ارز شده است، بنابراین دولت باید با ابزارهای پولی و مالی در دسترس‌، انتظار تورمی را کاهش دهد و این سیاست مهم برای سیاستگذار پولی و مالی کشور ما باید اولویت بالاتری نسبت به انتشار اوراق ارزی داشته باشد.

انتشار اوراق ارزی اولویت بانک مرکزی نبود

مجید شاکری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با اکوایران درباره تاثیر انتشار اوراق ارزی بر بازار ارز گفت: تجربه انتشار اوراق ارزی که با ارز ملی خرید و فروش شوند در بحران های ارزی کشورهای دیگر هم وجود داشته است اما دو نکته در این باره وجود دارد.

او ادامه داد: اولین نکته این است که آیا درایور رشد نرخ ارز حواله است یا نقد، اگر درایور در بازار نقد باشد و تقاضای خانوار در داخل کشور است، پاسخ معقولی است که به آن فکر کنیم اما اگر تقاضا از سوی حواله است و نرخ بازار ارز تهران به این دلیل افزایش می یابد، انتشار اوراق ارزی اولویت ندارد. 

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: به دو دلیل می توانیم نرخ رشد ارز در روزهای اخیر را مربوط به بازار حواله ارزی بدانیم، اول اینکه تقریبا در تمام روزهای ماه آبان به جز دو سه روز، نرخ درهم امارات بالای نرخ دلار تهران قرار می گرفت، دوم وقتی درهم در بازار امارات عرضه شد قیمت دلار کاهش یافت که نشان می دهد تقاضا در بخش حواله های ارزی است. 

او بیان کرد: از این جهت من فارغ از اینکه بگوییم عرضه اوراق ارزی خوب است یا بد، انتشار آن را اولویت نمی دانم. 

به گفته شاکری، موضوع دیگری که مطرح می شود این است که قبل از اینکه درباره اوراق با نام زمان دار صحبت کنیم باید بدانیم که تفاوت این تجربه با سپرده های ریالی ارزی که ضمانت شورای سلام را نیز داشت چیست؟ آیا معرفی کردن یک ابزار که نیازمند اعتماد به سیاستگذار است در زمان رشد قیمت در بازار گزینه مناسبی است؟ 

او با بیان اینکه مساله و برنامه ها درحوزه حواله های ارزی است، تصریح کرد: اگر در حوزه بازار نقدی ارز نیز بخواهند کار مهمی انجام دهند باید روش مداخله در بازار از طریق نرخ ارز توافقی را که پایین تر از نرخ بازار باشد، کنار بگذارند چرا که ارزپاشی نتیجه ای ندارد.

او در پاسخ به این سوال که انتشاراوراق ارزی صف خرید را جمع می کند؟، اظهار کرد: مادامی که بین نرخ ارز توافقی و نرخ بازار آزاد تفاوت وجود داشته باشد، صف خرید ارز فارغ از اینکه بانک مرکزی چه ابزاری برای کنترل بازار دارد را شاهد هستیم. زیرا اوراق ارزی کالای همگن با اسکناس نیست، پس صف خرید ارز از بین نمی رود. صف خرید ارز به علت آربیتراژ مازاد نرخ توافقی و نرخ آزاد وجود دارند.

شاکری تصریح کرد: اینکه بانک مرکزی قصد دارد همزمان با انتشار اوراق ارزی عرضه اسکناس را متوقف کند، اصلا توصیه نمی شود زیرا عرضه اسکناس با ردیف خدماتی سایر، آن چیزی است که دسترسی بانک مرکزی به بازار آزاد را ممکن می سازد و برای آن نرخ سازی می کند اگر عرضه اسکناس را قطع کند برمی گردیم به 6 یا 7 ماه قبل که بانک مرکزی به طور کل بازار ارز را ترک کرد.

او افزود: اگر موکول بزرگ در تجربه قبلی بانک مرکزی برای سپرده های ارزی در دولت احمدی نژاد اتفاق نمی افتاد اصلا نیازی به رونمایی از این ابزارها نبود و سپرده ارزی خیلی بهتر تمام این کارها را انجام می داد.

این کارشناس اقتصادی بیان کرد:یک نکته مثبت انتشار اوراق ارزی این است که بازه زمانی کوتاه مدتی دارد و زمان آن به پایان سال است که فشار بر بازار حواله ارزی کمتر است. 

او درباره تاثیر انتشار اوراق ارزی بر نرخ ارز در بازار گفت: از این جهت که بخشی از تقاضای خانوار برای پوشش تورمی دارایی ها را جواب دهد می تواند کمک کند اما اصلا اولویت نبود. 

شاکری نظر خود درباره انتشار اوراق ارزی را اینگونه بیان کرد: موافق این عرضه نیستم و به نظرم کارهای خیلی مهمتری برای انجام دادن داشتند.

براساس اعلام روابط عمومی بانک مرکزی، اشخاص حقیقی بالای 18 سال از روز شنبه مورخ 28 آبان 1401 می‌توانند با مراجعه به شعب ارزی بانک ملی نسبت به خرید این اوراق ارزی اقدام کنند.

تاریخ انتشار این اوراق 25 آبان است که مبنای محاسبه برای تعیین مبلغ ریالی در زمان انتشار، بازخرید و سررسید اوراق، نرخ پایانی روز قبل نماد دلار توافقی اسکناس بازار متشکل معاملات ارزی است.

در اینجا شرایط دریافت اوراق ارزی را با خرید دلار سهمیه ای مقایسه می کنیم: 

باتوجه به شرایطی که بانک مرکزی اعلام کرده حداقل و حداکثر میزان خرید اوراق معادل ریالی هزار و 4 هزار دلار است که ارزش هر ورقه معادل ریالی 100 دلار خواهد بود، این در حالیست که سقف خرید ارز سهمیه ای معادل 2 هزار یورو است. 

زمان سررسید اوراق ارزی سه ماهه و 25 بهمن 1401 است، متقاضیان خرید اوراق ارزی می‌توانند با پرداخت نرخ حق‌الوکاله هفت درصدی در زمان سررسید اسکناس دریافت کنند و در صورتی که تسویه نقدی را در قالب ریال انجام دهند هیچ کارمزدی پرداخت نمی کنند. در عین حال خریداران ارز سهمیه ای اسکناس ها را در لحظه خرید تحویل می‌گیرند.

اوراق ارزی معاف از مالیات خواهند بود، حال آنکه خریداران ارز سهمیه ای علاوه بر مالیات ارزش افزوده، باید یک درصد سود صرافی نیز بپردازند. 

اوراق ارزی قابل واگذاری به غیر نیست و تنها امکان بازخرید آنها براساس قیمت پایانی روز قبل نماد دلار توافقی در بازار متشکل ارزی وجود دارد، در صورتی که ارز سهمیه ای از زمان خرید قابل فروش است. 

خرید اوراق ارزی مانند سرمایه گذاری است و با ریسک کاهش قیمت و افت ارزش دلار هم روبرو خواهد بود، حال آنکه ریسک خرید ارز سهمیه ای کمتر است.

در کنار تمام نکته هایی که گفته شد این موضوع را هم در نظر بگیریم که پیش‌تر، معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه با ارسال پیامکی به مردم و کسانی که کارت ملی خود را برای خرید 2 هزار دلار سهمیه‌ای به دیگران اجاره می‌دهند، هشدار داد که بدیهی است اطلاعات هویتی خریداران برای سازمان هدفمندی یارانه‌ها و سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شود.

طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها نیز در این رابطه به ایسنا گفته بود که مسلما خرید ارز آن هم به میزان 2 هزار دلار جزو فعالیت‌های اقتصادی خانوار به شمار می‌رود و اطلاعات آن برای سازمان هدفمندی یارانه‌ها ارسال می‌شود.

حال خریداران با در نظر گرفتن شرایطی که گفته شد می توانند تصمیم بگیرند که اوراق ارزی خریداری کنند یا سراغ ارز سهمیه ای بروند.