مسعود پزشکیان امروز هفتم مردادماه ۱۴۰۳ حکم ریاست جمهوری خود را از مقام معظم رهبری دریافت کرد و پس از آن محمدرضا عارف به سمت معاون اولی رییس‌جمهور چهاردهم منصوب شد.

در روز تنفیذ ریاست جمهوری کشور، بازار سرمایه، ادرارت و بانک‌ها به خاطر گرمای هوا و کم‌بود برق تعطیل شدند و به همین خاطر معلوم نشد که واکنش بازار سرمایه به مراسم تنفیذ چگونه است؟

اکوایران در این گزارش دیدبان به بررسی اولویت‌ها و چالش‌ها در بازارها می‌پردازد که توجه دولت چهاردهم را می‌طلبد.

دو‌ مسئله اساسی در بازار ارز

در بررسی بازار ارز در کشور در این روزها دو مسئله اساسی وجود دارد که باید این مورد توجه قرار بگیرد یکی از این موارد انتظارات و دیگری موضوع نقدینگی است.

انتظارت

در باب انتظارات می‌توان اولین مورد را آرامش فضای داخلی و هماهنگی در اجرای امور کشور دانست. شاید اولین مساله وزرای انتخابی و نحوه گرفتن رای اعتماد از مجلس توسط وزرا است.

دولتی که بتواند ایجاد اجماع در داخل کند و امور داخلی را با وحدت و آرامش پیش ببرد پشت میز سیاست خارجه هم با قدرت و توان بیشتری حاضر خواهد شد و بازار ارز اگر شاهد چنین آرامش و هماهنگی باشد به سختی طغیان می‌کند.

توازن نیروها در سیاست خارجی نیز از ابزار مهم دولت در کنترل بازار ارز است. بازار ارز نشان داده که به تنش‌هایی که در سیاست خارجه ایجاد می‌شود  حساس است به همین خاطر کنترل فضای سیاست بین‌الملل برای بازار ارز حائز اهمیت است که البته با توجه به شرایط پرریسک جهانی، مانند تنش‌های منطقه‌ای، انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، جنگ اوکراین و روسیه، درگیری احتمالی چین و تایوان به نظر می‌رسد این مساله دقت و هوشمندی زیادی را طلب می‌کند.

نقدینگی

کنترل نقدینگی هم عامل مهمی برای کنترل نرخ دلار و تورم است. آنکه دولت بودجه خود را متوازن بنویسد و با اجرای سیاست مالی مناسب با بانک مرکزی در کنترل تورم و نرخ دلار همسو باشد حایز اهمیت بسیار است.

یکی از مواردی که گفته می‌شود لازم است دولت برای کنترل تورم و توسعه اقتصادی انجام دهد، رفع ناترازی‌ها در بودجه و قیمت انرژی است. پیشنهاداتی برای اصلاح قیمت انرژی به دولت شنیده می‌شود. گفته می‌شود ارزان بودن قیمت سوخت باعث قاچاق معکوس سوخت و افزایش مصرف شده است به نحوی که ایران از صادرکننده بنزین به واردکننده آن تبدیل شده است.

اما آنچه از اصلاح قیمت مهم‌تر است انجام این امور در سایه آرامش و رضایت مردم است تا اتفاقاتی مانند آنچه در آبان ۹۸ رخ داد تکرار نشود. چرا که اگر این اصلاحات در بستر آرام جامعه انجام نشود می‌تواند مانند سال ۹۸ اثر معکوس و بدتری داشته باشد.

همچنین استقلال بانک مرکزی و عدم استفاده ابزاری از بانک مرکزی برای کسری بودجه و کاهش وام‌های دستوری برای کنترل تورم، کنترل بازار ارز و نقدینگی اهمیت دارد.

شرح حال بیمار ناخوش بازار سرمایه

حال بازار سرمایه هم این روزها خوب نیست و حتی انتخابات ریاست جمهوری هم نتوانست شرایط را در بازار سرمایه تغییر دهد، به همین خاطر باید دید که پزشکیان و اعضای کابینه او می‌توانند طبیب خوبی برای این بیمار ناخوش باشند یا خیر؟

فضای آرام سیاسی و کاهش ریسک‌های سیستماتیک برای بازار سرمایه حائز اهمیت است. بازار سرمایه ذاتا ریسک‌گریز است و در نقطه مقابل افزایش ریسک غالبا باعث افزایش نرخ ارز می‌شود به همین خاطر کنترل آرامش داخلی و توازن سیاست خارجی می‌تواند شرایط را در بازار سرمایه و ارز آرام کند و حداقل باعث ایجاد ثبات دراین بازار شود.

بازار سرمایه در سایه دولت‌های مختلف از  بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های ناگهانی و قیمت‌گذاری دستوری رنج برده است.

در حال حاضر قیمت‌گذاری دستوری صنعت خودروسازی را با بحران ورشکستگی مواجه کرده و با وجود تورم فزاینده سود بسیاری از شرکتهای بزرگ نسبت به سال‌های قبل کاهش پیدا کرده است. این مساله باعث شده تا سرمایه‌ها از بازار بورس به سایر بازارها مانند مسکن، خودرو، طلا و ارز کوچ‌ کند که خود برای سیاستگذار اقتصادی دردسرآفرین است. چرا که مردم آینده یک دارایی را خریداری می‌کنند و با این اقدامات امیدها به آینده بورس مثبت نیست.

ناترازی انرژی و تعطیلی‌ها

در کنار تمامی این مسایل تعطیلی گاه و بیگاه شرکت‌ها به خاطر ناترازی مصرف انرژی هم مورد توجه است. در زمستان کمبود گاز، شرکت‌ها را به تعطیلی می‌کشد و در تابستان مشکل تامین برق شرکت‌ها را تعطیل می‌کند. اتفاقی که  تکرار آن در تابستان و زمستان بازار ثانویه را هم با افت ارزش معاملات مواجه می‌کند. پس رفع ناترازی انرژی مسئله مهمی است که باید دولت به دنبال رفع آن باشد.

دولت‌ها غالبا نگاه بودجه‌ای به موارد مهمی دارند که بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال نرخ خوراک صنایع غالبا چالشی بوده که اهالی بازار سرمایه با آن دست‌و‌پنجه نرم کرده‌اند. نحوه  قیمت‌گذاری کالاها هم برای بازار سرمایه مهم است اینکه اشخاص و افرادی با اظهارات نسنجیده ارکان بورس کالا را بلرزانند و به آن حمله کنند رخسار بازار سرمایه را سرخ می‌کند و حال سهامداران را خراب.

در چنین شرایط تورمی و تحریمی که سرمایه‌گذار خارجی کم است، واضح است که بسیاری از شرکت‌ها نیاز به نقدینگی دارند و مهم است که دولت و بانک مرکزی هم سرمایه مورد نیاز شرکت‌ها را تامین کنند و هم  به کنترل نقدینگی توجه کنند.

 برخی تحلیلگران معتقدند که در صورتی که ترامپ از حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده پیروز انتخابات ریاست جمهوری شود احتمالاً قیمت نفت کاهش پیدا کند، به همین خاطر لازم است دولت این احتمال را در نظر بگیرد و برای آن هم برنامه ریزی کند، تقویت تولید داخلی و حمایت از شرکت‌ها از مواردی است که می‌تواند نیاز به واردات را کاهش داده و از آسیب‌های ریاست جمهوری احتمالی ترامپ بر اقتصاد ایران بکاهد. در حقیقت آنچه انتظار بازار سرمایه از دولت است آنست که دولت از دخالت‌ها و اظهارنظرهایی بیهوده و زیان‌آور در باره بازار سرمایه اجتناب کند.

نبض بازار ارز

در روز جاری در حالیکه قیمت دلار  کمی رشد کرده تتر پایین‌تر از دلار تهران معامله می‌شود و سکه امامی به محدوده ۴۱میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسیده است، حباب سکه امامی ۲۰ درصد است، حباب طلای آب شده نسبت به روز قبل بیش از دوبرابر شده است و به بیش از ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. بررسی اکوایران نشان می‌دهد که قیمت سکه گرمی از دوم مردادماه تا کنون تغییری نکرده است.