به گزارش اکوایران، شورای امنیت سازمان ملل متحد روز جمعه آخرین تلاش برای به تعویق انداختن اعمال مجدد تحریمها علیه ایران به دلیل برنامه هستهایاش را رد کرد؛ تصمیمی که رئیس جمهور ایران بلافاصله آن را «ناعادلانه، ظالمانه و غیرقانونی» خواند. تصمیم در مورد «اسنپ بک» یک روز قبل از مهلت مقرر و پس از آن اتخاذ شد که کشورهای غربی ادعا کردند هفتهها جلسه به توافق مشخصی منجر نشده است.
ناکام در توقف بازگشت تحریمها
به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، قطعنامهای که توسط روسیه و چین - قدرتمندترین و نزدیکترین متحدان ایران در این شورای 15 عضوی - ارائه شد، نتوانست حمایت 9 عضو را برای متوقف کردن اجرای مجموعهای از تحریمهای سازمان ملل متحد، جلب کند. رأیگیری با 4 رأی موافق در برابر 9 رأی مخالف و دو رأی ممتنع انجام شد.
دیمیتری پولیانسکی، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل متحد، در این جلسه گفت: «ما امیدوار بودیم که همکاران اروپایی و ایالات متحده دوباره فکر کنند و به جای باجگیری ناشیانه خود که صرفاً منجر به تشدید اوضاع در منطقه میشود، مسیر دیپلماسی و گفتگو را انتخاب کنند».
کمی پس از رأیگیری، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل،در نشستی با روزنامهنگاران و کارشناسان ایران سخنرانی کرد. پزشکیان گفت که علیرغم تهدیدهای قبلی، ایران مانند کره شمالی که در سال ۲۰۰۳ این پیمان را رها کرد و سپس سلاحهای اتمی ساخت، از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای خارج نخواهد شد. انتظار میرود این اقدام بر تنشهای از قبل تشدید شده بین ایران و غرب بیافزاید. اما علیرغم تهدیدهای قبلی برای خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای، پزشکیان در مصاحبهای با گروهی از خبرنگاران گفت که این کشور در حال حاضر قصد انجام این کار را ندارد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پس از رأیگیری گفت: «ایالات متحده به دیپلماسی خیانت کرده است، اما این تروئیکای اروپا است که آن را دفن کرده است. این آشفتگی کثیف یک شبه به وجود نیامده است. هم تروئیکا و هم ایالات متحده به طور مداوم برنامه هستهای صلحآمیز ایران را تحریف کردهاند».
رهبران اروپایی ماه گذشته پس از متهم کردن تهران به عدم رعایت شرایط این توافق و زمانی که هفتهها مذاکرات سطح بالا برای رسیدن به یک راهحل دیپلماتیک شکست خورد، مکانیسم موسوم به «اسنپبک» را فعال کردند.
دیپلماسی تا لحظه ضربالاجل
از زمان آغاز مهلت ۳۰ روزه، عراقچی با همتایان فرانسوی، بریتانیایی و آلمانی خود برای دستیابی به توافقی در آخرین لحظه دیدار کرده است که منجر به نشست هفته گذشته مجمع عمومی سازمان ملل متحد شد. اما این مذاکرات بینتیجه به نظر میرسد، به طوری که یک دیپلمات اروپایی روز چهارشنبه به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که این مذاکرات «هیچ تحول جدیدی یا نتیجه جدیدی به همراه نداشته است» و اروپاییها «انتظار دارند که روند بازگشت تحریمها طبق برنامه ادامه یابد.»
اما پزشکیان تصویر متفاوتی از چگونگی برگزاری این جلسات ترسیم کرد و گفت که این اروپاییها و آمریکاییها بودند که از توافق کردند. رئیس جمهور ایران در مصاحبهای طولانی در حاشیه سازمان ملل متحد گفت که قرار بود در یکی از شبهای این هفته، اعضای هیئت آمریکایی با همتایان ایرانی و اروپایی خود دیدار کنند، اما حاضر به این کار نشدند. او گفت: «هر بار که با اروپاییها صحبت کردیم، به نتایج و توافقاتی رسیدیم، اما در نهایت طرف آمریکایی نپذیرفت». در مورد مذاکرات مستقیم ایالات متحده و ایران، قرار بود در یکی از شبهای این هفته «وزیر امور خارجه ما و وزرای امور خارجه اروپایی با هم بنشینند و به توافق برسند، اما آمریکاییها هرگز حاضر نشدند. قرار است چه کار کنیم؟»
پزشکیان افزود که وقتی آمریکاییها در طول شش هفته مذاکرات اوایل امسال حاضر شدند، اعتماد به حرف آنها دشوار بود و استیو ویتکوف، فرستاده رئیس جمهور دونالد ترامپ، در مورد مسائلی که قبلاً بر سر آنها توافق شده بود، عقبنشینی کرده است. پزشکیان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه چیزی برای بازگشت ایران به میز مذاکره لازم است، گفت: «در حال حاضر بیاعتمادی بین ما و ایالات متحده بسیار زیاد است».
بازرسان در ایران
اوایل این ماه، آژانس بینالمللی انرژی اتمی و ایران با میانجیگری مصر توافقی را امضا کردند که راه را برای از سرگیری همکاری، از جمله در مورد راههای از سرگیری بازرسیها از تأسیسات هستهای ایران، هموار میکند. با این حال، ایران تهدید کرده است که در صورت اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل، این توافق را فسخ کرده و تمام همکاریهای خود را با آژانس بینالمللی انرژی اتمی قطع خواهد کرد.
ایران پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل در ماه ژوئن که منجر به بمباران سایتهای هستهای ایران توسط اسرائیلیها و آمریکاییها شد، در دادن دسترسی کامل به بازرسان محتاط بوده است. این جنگ، وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده تهران را در ابهام قرار داده است.
یک دیپلمات نزدیک به آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گفتوگو با آسوشیتدپرس تأیید کرد که بازرسان این نهاد در حال حاضر در ایران هستند و در حال بازرسی از یک سایت آسیب ندیده دیگر هستند و پیش از اعمال مجدد تحریمها در این آخر هفته، کشور را ترک نخواهند کرد. بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی پیش از این در ۲۷ و ۲۸ آگوست بر سوختگیری در نیروگاه هستهای بوشهر نظارت داشتند.
با این همه اروپاییها گفتهاند که این اقدام به تنهایی برای جلوگیری از اجرای تحریمها در روز شنبه کافی نیست.
