به گزارش اکوایران،  عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی  ایران، با شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) در شهر تیانجین در شمال شرقی چین  در کنار شرکای کلیدی قرار گرفت.

لحظه‌ای کلیدی در اتحاد

به نوشته نیوزویک، این  لحظه‌ای مهم در اتحاد رو به رشد تهران با روسیه و پکن را پس از درگیری اخیرش با اسرائیل و آمریکا را رقم زد. این دیدار، همسویی استراتژیک تهران با شرکایی چون مسکو و پکن  را برجسته می‌کند، چرا که  چین به خرید نفت ایران و انتقال مواد و تجهیزات  مرتبط با موشک و سیستم‌های دفاع هوایی به تهران ادامه می‌دهد و  روسیه نیز  علاقه مشترکی با جمهوری اسلامی ایران برای  به چالش کشیدن نفوذ ایالات متحده در منطقه دارد.

همکاری رو به رشد ایران با روسیه و چین پس از درگیری اخیر با اسرائیل - و حملات ایالات متحده به اهداف هسته‌ای ایران - بر نفوذ رو به گسترش آن‌ها در خاورمیانه تأکید می‌کند. حمایت چین، پشتوانه اقتصادی و نظامی مهمی را برای ایران فراهم می‌کند که می‌تواند تحریم‌ها و تلاش‌های مهار به رهبری ایالات متحده را تضعیف کند. برای واشنگتن، این امر نفوذ آمریکا را در منطقه‌ای که برای انرژی و امنیت جهانی حیاتی است، به چالش می‌کشد. دخالت عمیق‌تر چین، اهداف استراتژیک آن را پیش می‌برد و در عین حال تلاش‌های ایالات متحده برای حفظ سلطه در خاورمیانه را پیچیده‌تر می‌کند.

بر اساس گزارش نیوزویک، سفر عراقچی به چین، بستری مناسب برای تهران فراهم می‌کند تا روایت منطقه‌ای خود را تغییر دهد و همسویی فزاینده خود با پکن را به نمایش بگذارد. انتظار می‌رود ایران از این فرصت برای حمایت از هماهنگی امنیتی گسترده‌تر بین اتحادها و تعمیق همکاری خود با رهبری چین استفاده کند. در واقع تهران به دنبال آن است که  مشارکت استراتژیک خود را با پکن گسترش دهد، روابط اقتصادی فی ما بین  را تحکیم بخشد و همکاری نظامی-فنی را تعمیق بخشد.

توسعه روابط قدرت نرم

سازمان همکاری شانگهای یک سازمان سیاسی و اقتصادی اوراسیایی است که به دنبال تقویت همکاری بیشتر بین اعضای خود است. سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ توسط چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد و بعداً هند، پاکستان، ایران و بلاروس به عنوان کشورهای عضو به آن پیوستند. ایران در سال ۲۰۲۳ به آن پیوست. ترکیه، مصر، عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی، کویت، بحرین و آذربایجان از جمله ۱۴ شریک گفتگوی این سازمان هستند. دیپلمات‌های این شرکای گفتگو در ماه آوریل در پکن دیدار کردند.

1

در همین زمینه ، رایان بول، تحلیلگر ارشد خاورمیانه و شمال آفریقا به المانیتور گفته که اهداف عراقچی در تیانجین، کاهش اثرات تحریم‌ها و افزایش صادرات نفت ایران خواهد بود. به گفته بول : «موضع کلی ایران، توسعه روابط قدرت نرم عمیق‌تر و ملموس‌تر برای کاهش تحریم‌ها و انرژی است. آنها به دنبال راه‌هایی خواهند بود که بتوانند صادرات نفت ایران به چین را به روشی قابل اعتماد و غیرقابل تغییر تسهیل کنند.»

شریک دیپلماتیک بزرگتر

مذاکرات بین ایالات متحده و ایران بر سر برنامه هسته‌ای اخیر در ماه ژوئن پس از حمله اسرائیل به ایران به حالت تعلیق درآمد. ایالات متحده در نهایت قبل از میانجیگری آتش‌بس بین اسرائیل و ایران در همان ماه، حملاتی را علیه سایت‌های هسته‌ای ایران انجام داد.

به گفته بول،  بزرگترین مزیت ملموس ایران از پیوستن به سازمان همکاری شانگهای «تمایل چین برای میانجیگری بین عربستان سعودی و ایران» بود -در واقع توافق عادی‌سازی روابط دو کشور در  سال 2023 با  میانجیگری پکن اتفاق افتاد. به عقیده او،تهران امیدوار است که چین اکنون نقش بزرگ‌تری در دفاع از ایران در خاورمیانه ایفا کند. بول گفت: «آنها امیدوارند که چین بتواند به یک شریک دیپلماتیک بزرگتر تبدیل شود تا به آنها در برابر مسائلی مانند جنگ 12 روزه کمک کند... ایران منتظر است تا چین این ذهنیت را در خود پرورش دهد که می‌خواهد برای حمایت از ایران در منطقه نقش مداخله‌گرتری بر عهده بگیرد».

چین بزرگترین مشتری نفت ایران است و حدود 90 درصد از محموله‌های جمهوری اسلامی را دریافت می‌کند. صادرات نفت ایران به چین در ماه مه در بحبوحه تشدید تحریم‌ها توسط دولت ترامپ کاهش یافت، اما رویترز گزارش داده که صادرات نفت به این کشور در سه هفته اول ژوئن به رکورد 1.8 میلیون بشکه در روز رسیده است.

تسهیل توافق؟

 ایران هم‌چنین بخشی از کریدور بین‌المللی شمال-جنوب است؛ مسیری دریایی، ریلی و جاده‌ای که هدف آن اتصال هند به روسیه از طریق ایران است. این کریدور بخش کلیدی مذاکرات در جریان سفر مقامات روسی به تهران در ماه دسامبر بود. بنا بر  گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، تجارت ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در سال‌های اخیر افزایش یافته و از مارس ۲۰۲۳ تا ژانویه ۲۰۲۴ با ۵.۵ درصد افزایش به ۳۷.۱ میلیارد دلار رسیده است.

photo_2025-07-15_12-41-01

روسیه هم‌چنین یکی از اعضای توافق هسته‌ای 2015 قدرت‌های بزرگ جهانی با ایران است و در ماه‌های گذشته بریا میانجی‌گری در مناقشه هسته‌ای اخیر، ابراز تمایل کرده است. در دیدار روز سه‌شنبه عراقچی با همتای روسی خود، سرگی لاوروف،  طرف روسی بار دیگر بر اهمیت حل بحران پیرامون برنامه هسته‌ای ایران صرفاً از طریق سیاسی و دیپلماتیک مطابق با قوانین بین‌المللی تأکید کرد.  طبق اعلام وزارت امور خارجه روسیه، طرفین درباره مسائل منافع دوجانبه درباره دستورکار منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو کردند.

لاوروف و عراقچی هفته گذشته هم در حاشیه اجلاس بریکس در ریودوژانیرو دیدار و در مورد موضوع هسته‌ای گفتگو کردند. ماه گذشته، کرملین اعلام کرد که مایل است اورانیوم ایران را به عنوان بخشی از یک توافق ذخیره کند. بریکس «نگرانی شدید» خود را از حملات به ایران در ماه ژوئن ابراز کرد و در بیانیه‌ای افزود که این بلوک از خاورمیانه عاری از سلاح‌های هسته‌ای حمایت می‌کند. در این بیانیه آمده است: «ما همچنین بر ضرورت ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح‌های هسته‌ای و سایر سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه، مطابق با قطعنامه‌های بین‌المللی مربوطه، تأکید می‌کنیم».