به گزارش اکوایران، چهارشنبه ۲۳ آبان، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به تهران سفر کرد. این سفر، همان‌طور که گروسی پیش‌تر در مصاحبه با کریستین امانپور در سی‌ان‌ان اشاره کرده بود، با دیدارهای مهمی در تهران همراه بود. بااین‌حال، اهمیت این سفر تنها به دیدارهای تهران محدود نشد و گروسی از تأسیسات نطنز و فردو نیز بازدید کرد.

این نخستین سفر گروسی به ایران پس از آغاز به کار دولت مسعود پزشکیان بود. دولت چهاردهم، در همان هفته‌های نخست فعالیت خود، در سفر به نیویورک، دیدارهایی با کشورهای عضو گروه ۴+۱ انجام داد و از آغاز مذاکرات برای احیای برجام سخن گفت. بااین‌حال، تنش‌های شدید میان ایران و اسرائیل روند مذاکرات را به‌طور کامل متوقف کرده است. همچنین، روابط تهران و اروپا که از زمان جنگ اوکراین دچار تنش شده بود، هر روز تیره‌تر می‌شود.

در چنین شرایطی، سفر رافائل گروسی به تهران و دستاوردهای آن، بدون شک، از اهمیت زیادی برای طرف‌های برجامی برخوردار است.

بسته فنی روی میز

همان‌طور که گروسی مهم‌ترین اتفاق سفر خود را دیدار با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، عنوان کرده بود، این دیدار عصر پنجشنبه انجام شد. رئیس‌جمهور در این دیدار گفت: «ما همان‌گونه که بارها اعلام کرده‌ایم، بر اساس فتوای صریح رهبر معظم انقلاب اسلامی، به‌هیچ‌وجه به دنبال ساخت سلاح اتمی نبوده و نخواهیم بود و کسی هم اجازه عدول از سیاست ایشان را نخواهد داشت.»

وی در ادامه تأکید کرد: «بر این اساس، ما همان‌گونه که پیش‌تر و به‌طور مکرر حسن نیت خود را ثابت کرده‌ایم، آمادگی خود را برای همکاری و همگرایی با این نهاد بین‌المللی به منظور رفع ابهامات و شبهات ادعایی درباره فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان اعلام می‌کنیم.»

پیش از این دیدار، گروسی مذاکراتی با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، داشت. عراقچی از طراحی مسیر جدیدی برای کاهش تنش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد و اظهار داشت: مبنای همکاری ما با آژانس، بر اساس تفاهماتی است که در این سفر صورت می‌گیرد. قطعاً توافق‌های گذشته نیز مدنظر خواهند بود، اما مسیر اصلی همکاری میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی کشورمان در این سفر بازتعریف خواهد شد و درباره گام‌های فنی که باید برداشته شود، توافق خواهیم کرد.

در راستای این اظهارات، رافائل گروسی روز جمعه از تأسیسات هسته‌ای ایران در فردو و نطنز بازدید کرد. وی این بازدید را بسیار مهم توصیف کرد و تأکید داشت که این بازدید می‌تواند برآورد دقیقی از کیفیت و کمیت برنامه هسته‌ای ایران به او ارائه دهد.

این بازدید گروسی از دو سایت هسته‌ای ایران، که برای نخستین بار انجام شد، می‌تواند نشانه‌ای از بسته توافقات فنی جدید میان ایران و آژانس باشد؛ اما به نظر می‌رسد همه‌چیز به جلسه آتی شورای حکام بستگی خواهد داشت.

قطعنامه روی میز تروئیکای اروپایی

پرونده هسته‌ای ایران احتمالاً در تاریخ ۳۰ آبان روی میز شورای حکام قرار خواهد گرفت. پیش‌تر، خبرگزاری رویترز گزارش داده بود که قدرت‌های اروپایی در حال رایزنی برای صدور قطعنامه‌ای جدید علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند. این در حالی است که در جلسه پیشین شورای حکام، اروپایی‌ها علی‌رغم نارضایتی آمریکایی‌ها، قطعنامه‌ای علیه ایران صادر کردند.

بااین‌حال، برخی تحلیلگران بر این باورند که سفر گروسی به تهران، بازدید او از تأسیسات نطنز و فردو، و بسته احتمالی توافقات فنی می‌تواند لحن قطعنامه را تعدیل کرده یا بر گزارش گروسی تأثیر بگذارد.

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، نیز در نشست خبری مشترک با گروسی که با حضور خبرنگاران برگزار شد، تأکید کرد: «به صدور هرگونه قطعنامه جدید علیه برنامه هسته‌ای ایران واکنش نشان خواهیم داد.»

فعال کردن مکانیسم ماشه

اکتبر ۲۰۲۵ در معادلات تهران و گروه ۴+۱ تاریخی مهم تلقی می‌شود، چرا که این تاریخ دهمین سالگرد توافق برجام است و موعد پایان قطعنامه ۲۲۳۱ و لغو کامل شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. در واقع، شمارش معکوس یک‌ساله برای رسیدن به اکتبر ۲۰۲۵ آغاز شده است.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، پس از دیدار با گروسی درباره این یک سال گفت: «به نوعی، مسیر آینده همکاری‌های ما و آژانس در یک سال آینده، که به هر حال سالی خطیر برای موضوع هسته‌ای ایران است، مشخص شد.»

با این حال، با توجه به شرایط پیچیده‌ای که در روابط تهران و تروئیکای اروپایی به وجود آمده، برخی احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه توسط یکی از اعضای اروپایی طرف برجام را مطرح می‌کنند. بااین‌حال، به نظر می‌رسد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با سفر به تهران و دیدار با دولت چهاردهم در تلاش است شرایط کنونی را مدیریت کند.

از سوی دیگر، با توجه به پیروزی ترامپ در انتخابات، شرایط نابسامان منطقه و بسته پیشنهادی فنی ایران به گروسی، می‌توان امیدوار بود که اروپایی‌ها از رویکرد قهری خود دست بکشند. بااین‌حال، تا زمانی که ترامپ به اتاق بیضی کاخ سفید بازنگردد، نمی‌توان با قطعیت درباره آینده شرایط صحبت کرد.

مذاکره تنها راه ممکن

همان‌طور که تجربه برجام نشان داد، تنها راه‌حل برای مدیریت پرونده هسته‌ای ایران، مسیر مذاکره است. دولت چهاردهم از همان روزهای آغاز به کار، پیشنهاد مذاکره با طرف‌های غربی را روی میز قرار داد.

بااین‌حال، شاهد آن هستیم که اروپایی‌ها مسیری متفاوت را در پیش گرفته‌اند و تلاش دارند روابط با ایران همچنان تیره باقی بماند. با این‌ وجود، ایران به‌خوبی نشان داده است که اهل مذاکره است. این موضوع بارها توسط رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه تأکید شده و تصریح شده که ایران همچنان راه مذاکره را باز گذاشته است.