به گزارش اکوایران، حملات اسرائیل علیه حماس در دوحه، درست پس از حملهٔ ایران به یک پایگاه آمریکایی در این کشور خلیج فارس در ماه ژوئن، میتواند تصویر قطر بهعنوان یک مرکز تجاری باثبات را متزلزل کند؛ کشوری که در تلاش است اهداف اقتصادی را با جاهطلبیهای دیپلماتیک جهانی متوازن کند.
اصرار قطر بر ایفای نقش میانجی در جنگ غزه، پیشتر این کشور را به درون مناقشهٔ گستردهتر خاورمیانه کشانده بود. در ژوئن، ایران در پاسخ به حملات آمریکا به سایتهای هستهای ایران، پایگاه هوایی العُدید را هدف قرار داد؛ بیشتر موشکها بر فراز آسمان دوحه رهگیری شدند. سهشنبه، حملات اسرائیل به رهبری سیاسی حماس بار دیگر قطر را در خط آتش قرار داد.
به گزارش رویترز، جاستین الکساندر، مدیر خلیج اکونومیست و تحلیلگر موسسه GlobalSource Partners، گفت: «قطر در موقعیت منحصر به فردی قرار دارد که ظرف چند ماه هم از ایران و هم از اسرائیل مورد حمله قرار گرفته است. تأثیر قابلتوجهی از حملات ایران مشاهده نشد، اما اگر این روند به الگویی تبدیل شود، نگاهها به ریسک ممکن است تغییر کند.»
یک مدیر ارشد در دوحه از یک شرکت بزرگ غربی، که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت شرکتش هنوز در حال ارزیابی اوضاع است، اما یک روز پس از حملات، فعالیتها مثل همیشه از سر گرفته شد، گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است.
حملهٔ ایران در ژوئن از قبل اعلام شده بود و این فرصت را به دفاع قطر داد تا آماده شود. کسی آسیب ندید. اما حملهٔ اسرائیل دوحه را غافلگیر کرد و دستکم هفت نفر را کشت؛ از جمله یک عضو نیروهای امنیت داخلی قطر، پنج عضو حماس و یک فرد دیگر.
اکثریت قریب به سه میلیون نفر ساکن این کشور خلیج فارس مهاجرانی هستند که از سراسر جهان جذب فرصتهای تجاری در یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان شدهاند.
قطر، میزبان جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲، با برجهای درخشان، بزرگراه ۱۰ باندهٔ جدید و مترویی مدرن شناخته میشود. اما از وابستهترین کشورها به هیدروکربنها در میان همسایگان خلیجی خود است و در متنوعسازی اقتصاد از امارات و عربستان سعودی عقب مانده است؛ امری که دولتش تلاش دارد با تغییر اولویتهای اقتصادی آن را جبران کند.
پیوندهای اقتصادی با آمریکا
دوحه مدتهاست منافع تجاری کلیدی در آمریکا، متحد و ضامن امنیتی قدیمی خود دارد.
شرکت دولتی قطر انرژی (QE) در حال اجرای طرحی بلندپروازانه برای گسترش تولید گاز طبیعی مایع (LNG) در میدان عظیم شمالی است که آن را با ایران شریک است. شرکتهای بزرگ انرژی آمریکا مانند اکسونموبیل و کونوکو فیلیپس شرکای کلیدی در این پروژهاند که تقریباً تولید LNG قطر را دو برابر خواهد کرد.
شرکت گلدن پس، متعلق به قطر انرژی و اکسونموبیل، در حال ساخت یک پایانهٔ بزرگ صادرات LNG در سابین پس تگزاس است و برنامه دارد تا پایان امسال صادرات را آغاز کند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، که در ماه مه به دوحه سفر کرد و در هتلی نهچندان دور از محل حملهٔ سهشنبه اقامت داشت، پس از این حمله تلاش کرد به قطریها اطمینان بدهد که چنین اتفاقی دیگر در خاکشان رخ نخواهد داد. ترامپ در همان سفر ماه مه به دوحه اطمینان داده بود که آمریکا در صورت هرگونه حمله از این کشور دفاع خواهد کرد.
در جریان سفر خلیجی ترامپ، صندوق سرمایهگذاری قطر (QIA) متعهد شد طی دههٔ آینده ۵۰۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایهگذاری کند و ترامپ اعلام کرد قراردادهای خرید تجهیزات دفاعی امضا شده در این سفر به ۴۲ میلیارد دلار میرسد.
شرکت قطر ایرویز نیز سفارشی برای ۱۶۰ فروند هواپیمای پهنپیکر بوئینگ با موتورهای GE به ارزش ۹۶ میلیارد دلار امضا کرد که بزرگترین قرارداد بوئینگ برای این نوع هواپیما به شمار میرود.
تحلیلگران میگویند این پیوندهای اقتصادی از نزدیک زیر نظر خواهند بود و هرگونه بیثباتی بیشتر میتواند سرمایهگذاریهای جدید را به خطر اندازد.
نیل کویلیام، پژوهشگر اندیشکده چتم هاوس، گفت: «اگر حملات بیشتری رخ دهد، این امر شرکتهای قطری–آمریکایی را مجبور خواهد کرد تا ریسکها را دوباره ارزیابی کنند و اقدامات لازم برای کاهش خطر را در نظر بگیرند.»
درسهای تحریم
ثروت عظیم نفت و گاز قطر به این کشور کمک کرد از شکاف با همسایگان خلیجیاش که در سال ۲۰۱۷ آغاز شد و بیش از سه سال ادامه یافت، عبور کند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، عمان و مصر با تحریم اقتصادی، اقتصاد قطر را تحت فشار گذاشتند و این کشور را به حمایت از تروریسم متهم کردند؛ اتهامی که دوحه رد کرد. قطر در آن زمان هیچ هزینهای را برای مقابله با این تحریم تجاری دریغ نکرد.
اما فعلاً به نظر نمیرسد چنین اقدامات شدیدی لازم باشد. بازارها ظاهراً به حملات اخیر بیتفاوت بودند.
در نشانهای دیگر از اینکه بازارهای منطقه متزلزل نشدهاند، شرکت سعودی آرامکو روز چهارشنبه فروش اوراق قرضه را ادامه داد؛ رویترز گزارش داده بود که این فروش میتواند بین ۳ تا ۴ میلیارد دلار جذب کند.
روز سهشنبه نیز بانک دوحه قطر ۵۰۰ میلیون دلار از طریق انتشار اوراق قرضه جمعآوری کرد و این معامله را مدت کوتاهی پس از حملات اسرائیل قیمتگذاری کرد. تقاضای بالا حتی به بانک اجازه داد قیمتگذاری را محدودتر کند.
