به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، روز سهشنبه یکی از کلیدیترین موضوعات سیاست خارجی دوران ریاستجمهوریاش را تغییر داد. او که پیشتر اصرار داشت اوکراین برای رسیدن به توافق صلح با روسیه باید از بخشی از خاک خود چشمپوشی کند، اینبار اعلام کرد اوکراین با حمایت اروپا «در موقعیتی است که بتواند بجنگد و تمام خاک خود را در شکل اصلیاش پس بگیرد».
چرخش ناگهانی او در شبکههای اجتماعی، مدت کوتاهی پس از دیدارش با ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، در نیویورک، حیرتانگیز بود. بیش از پنج هفته پیش، پس از دیدار سهساعته با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در آلاسکا، او تأکید کرده بود که زلنسکی باید واقعیت را بپذیرد و با واگذاری بخشی از سرزمینش به همسایه بزرگتر و قدرتمندتر، توافق کند.
ترامپ هیچ توضیحی برای این چرخش چشمگیر ارائه نداد، اما چند مقام اروپایی گمانه زنی کردند که او با فاصله گرفتن از جنگ، عملاً دستان خود را از درگیریای شسته که زمانی قول داده بود ظرف چند روز یا هفته حل کند. ترامپ در هشت ماه ریاستجمهوریاش بارها مواضع خود را درباره اوکراین تغییر داده است.
بر اساس گزارش نیویورکتایمز، او در فوریه، زلنسکی را بهدلیل پافشاری بر دریافت کمک آمریکا سرزنش کرد و در دفتر بیضی سر او فریاد زد: «تو هیچ برگ برندهای نداری.» در بهار، به پوتین نزدیک شد و او را از تعرفهها معاف کرد. تابستان امسال نیز در آلاسکا برایش فرش قرمز پهن کرد.
اکنون او طوری سخن میگفت که انگار دوباره طرف اوکراین را گرفته، هرچند همزمان خود را کمی کنار کشید و در پایان گفت: «برای هر دو کشور آرزوی موفقیت میکنم.»
چند ساعت پس از آنکه ترامپ گفت اوکراین میتواند بر روسها «پیروز» شود و حتی شاید زمینهایی فراتر از مرزهای خود بگیرد، سخنانش توسط وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی موقت خودش، مارکو روبیو، نقض شد. روبیو گفت جنگ اوکراین «نمیتواند با راهحل نظامی پایان یابد» و پیشبینی کرد که «این جنگ بر سر میز مذاکره پایان خواهد یافت»؛ موضعی که بازتاب همان دیدگاه قبلی ترامپ بود.
در آلاسکا، ترامپ نیز موضعی مشابه گرفته بود و حتی قول داده بود با دو طرف بهطور مشترک دیدار کند تا توافقی نهایی کنند. او ایده فشار بر پوتین برای آتشبس را رد کرده و گفته بود یک توافق صلح کامل، پایدارتر خواهد بود.
ترامپ همراه با روبیو حتی با متحدان اروپایی درباره ایجاد نوعی نیروی امنیتی پس از توافق صلح برای اوکراین گفتوگو کرده بود؛ نیرویی که به گفته او میتوانست شامل پشتیبانی هوایی آمریکا برای حفاظت از یک «منطقه پرواز ممنوع» بر فراز اوکراین باشد.
اما روز سهشنبه، پس از سخنرانی نزدیک به یکساعته در سازمان ملل که در آن تنها بهطور گذرا به درگیری اوکراین پرداخت؛ درگیریای که از فوریه ۲۰۲۲ دستگاه امنیت ملی آمریکا را درگیر کرده است، ترامپ آن استراتژی را کنار گذاشت.
او که بهوضوح از پوتین ناامید بود، چون پوتین هرگز مذاکرات صلحی را که ترامپ اصرار داشت بر سر آن توافق کردهاند اجرا نکرد، در پستی طولانی درباره مشکلات اقتصادی و راهبردی روسیه نوشت:«روسیه سه سال و نیم است بیهوده در جنگی میجنگد که یک قدرت واقعی نظامی باید کمتر از یک هفته آن را تمام میکرد.» او افزود: «این برای روسیه افتخارآمیز نیست.»
او گفت که نیروهای پوتین یک «ببر کاغذی» هستند، درست برعکس چیزی که پیشتر درباره این کشور هستهای گفته بود. او همچنین از صفهای طولانی بنزین و مبالغ هنگفتی که روسیه برای جنگ خرج میکند نوشت. ترامپ گفت: «پوتین و روسیه با مشکلات بزرگ اقتصادی روبهرو هستند.»
اما همه اینها پیش از نشست آلاسکا هم درست بود. ترامپ هرگز توضیح نداد چرا اکنون باور دارد اوکراین، که طی یک سال گذشته بهطور مداوم بخشهای کوچکی از خاک خود را به نیروهای روسی باخته، ناگهان قادر خواهد بود آن را پس بگیرد.
یکی از افسران ارشد نظامی ناتو که برای نشستهای سازمان ملل در نیویورک حضور داشت، یادآور شد که اوکراین حتی زمانی که کمکهای آمریکا به اوج خود رسیده بود، نتوانست زمین قابل توجهی پس بگیرد، و روسها هم نیروی بیشتری بسیج نکرده بودند.
ترامپ همچنین پیشنهادی برای بازگرداندن دهها میلیارد دلار کمک نظامی آمریکا مطرح نکرد و تنها گفت: «ما همچنان به ناتو سلاح خواهیم داد تا هر کاری میخواهند با آنها انجام دهند.»
اگرچه بیانیه ترامپ چنین جلوه میداد که ایالات متحده و ناتو بر اساس منطق خودشان عمل میکنند، واقعیت پیچیدهتر است. نیروهای نظامی ناتو تحت فرماندهی یک ژنرال آمریکایی قرار دارند که همزمان عنوان «فرمانده عالی متفقین در اروپا» را دارد؛ سمتی که اکنون در اختیار ژنرال الکسوس جی. گرینکویچ است.
با این حال، تصمیمگیری درباره میزان هزینه برای مسلحکردن اوکراین بهشدت تحت تأثیر قدرتهای بزرگ اروپایی عضو ناتو به رهبری بریتانیا، فرانسه و آلمان، و همچنین دبیرکل ناتو، مارک روته، خواهد بود.
زلنسکی، در سخنرانی خود در سازمان ملل، بهترین راهبرد را در استقبال از این خبر و تمجید از ترامپ دید؛ همان کسی که در فوریه درگیری تلویزیونی مشهوری با او داشت. در آن زمان، ترامپ و معاونش جی.دی. ونس بر سر ناسپاسی زلنسکی به ایالات متحده، سر او فریاد کشیده بودند. اکنون زلنسکی درباره ترامپ گفت: «فکر میکنم او اکنون به وضعیت نزدیکتر است.»
ممکن است ماهها طول بکشد تا روشن شود که آیا اعلان ترامپ واقعاً یک تغییر بازی است یا نه، و اگر هست، به نفع کدام طرف از این نبرد خونین خواهد بود. همچنین سناریوهایی وجود دارد که در آن ایالات متحده ممکن است به درگیری کشیده شود.
برای مثال، ترامپ روز سهشنبه گفت کشورهای ناتو حق دارند هواپیماهای نظامی روسیه را که وارد حریم هواییشان میشوند، سرنگون کنند. هفته گذشته در استونی، جنگندههای روسی ۱۲ دقیقه بر فراز این کشور کوچک پرواز کردند. چند روز قبل از آن، پهپادهای روسی به عمق خاک لهستان نفوذ کردند؛ رخدادی که ترامپ بهسرعت آن را یک «اشتباه» خواند، اما بلافاصله توسط امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، رد شد.
اما وقتی خبرنگاران از ترامپ پرسیدند آیا حاضر است در صورت درگیری هوایی بر فراز خاک ناتو از متحدانش حمایت کند، او گفت این موضوع «به شرایط بستگی دارد.»
یکی از ناشناختههای کنونی این است که پوتین چه واکنشی به تغییر موضع ترامپ نشان خواهد داد. او پس از نشست آلاسکا بهوضوح محاسبه کرده بود که رئیسجمهور آمریکا تمایلی به ادامه درگیری ندارد و علاقهای به اختصاص میلیاردها دلار دیگر برای حمایت از اوکراین یا اعزام سربازان آمریکایی به یک نیروی حافظ صلح ناتو ندارد.
از این رو ممکن است پوتین از عقبنشینی ترامپ دلگرم شود، حتی اگر رئیسجمهور آمریکا در ظاهر اندکی از اوکراین حمایت کند. یا شاید تصمیم بگیرد حملات و تهدیداتش را تشدید کند، با این تصور که زمان و حجم نیروها در نهایت به سود روسیه خواهد بود.
