نبرد آرماگدون؛ آخرالزمان هسته‌ای در شبه جزیره کره رخ می‌دهد؟

به گزارش اکوایران، درام‌های کره جنوبی میلیون‌ها بیننده را در سرتاسر جهان به خود جذب می‌کند. تریلر بعدی این کشور اما ممکن است یک نمایش سیاسی انفجاری باشد: کره جنوبی یاد می‌گیرد بمب را دوست داشته باشد.

این سناریو بیشتر به یک نمایش واقعی نزدیک است تا نمایشی علمی تخیلی که زمانی به نظر می‌رسید. کره جنوبی در گذشته به هسته‌ای شدن نزدیک شده است. این ایده در سال‌های اخیر از حاشیه به جریان اصلی تبدیل شده است. حتی رئیس‌جمهور این کشور، یون سوک یول، آشکارا در مورد ساخت تسلیحات هسته‌ای کره‌جنوبی در اوایل سال 2023 فکر می‌کرد. حمایت عمومی از این ایده بالاست، که تا حدی ناشی از زرادخانه هسته‌ای رو به رشد کره شمالی است: نظرسنجی‌ها اکنون نشان می‌دهند که حدود 70 درصد از مردم کره جنوبی فکر می‌کنند کشورشان باید سلاح هسته‌ای داشته باشد. کیم یونگ سیک، یکی از بخشداران سابق جزیره یئون پیونگ، که نقطه نزدیک مرز دریایی است، می‌گوید: «بدون آنها، کره جنوبی فرصتی برای مبارزه با شمال نخواهد داشت.»

مخالفت ایالات متحده

به گزارش اکونومیست، در دوران ریاست جمهوری جو بایدن، آمریکا تلاش کرده است تا به متحد ناآرام خود اطمینان دهد. پس از اظهارات یون در سال گذشته، آمریکا و کره جنوبی بیانیه‌ای را امضا کردند که در آن تعهد خود به «بازدارندگی گسترش»، وعده آمریکا برای محافظت از متحدان با زرادخانه هسته‌ای خود را مجدداً امضا کردند. یک گروه مشورتی جدید، کره جنوبی را به برنامه‌ریزی هسته‌ای آمریکا نزدیک‌تر کرد. یک زیردریایی مجهز به سلاح هسته‌ای آمریکایی سال گذشته برای اولین بار از سال 1981 در کره جنوبی پهلو گرفت. یون در اظهارات اخیر احتمال هسته‌ای شدن را کاهش داده است.

اما اگر دونالد ترامپ که در گذشته تهدید به خروج نیروهای آمریکایی از کره جنوبی کرده بود، دوباره انتخاب شود، محاسبات تغییر خواهد کرد. بسیاری می‌پرسند که آیا می‌توان به آمریکا برای دفاع از کره جنوبی اعتماد کرد، به خصوص اکنون که موشک‌های قاره پیمای کره شمالی شهرهای آمریکا را در معرض خطر قرار داده است.

کیم می‌گوید: «اگر ترامپ در آمریکا رئیس‌جمهور است، دلیل بیشتری برای داشتن سلاح هسته‌ای است. من می‌ترسم که آمریکا اقدامی انجام ندهد که برایش هزینه‌ای داشته باشد.» این شکل حاد ترسی است که همه متحدان آمریکا در زمان رئیس جمهوری مانند ترامپ با آن مواجه خواهند شد.

کره جنوبی دلایل زیادی برای عدم استفاده از بمب دارد. کره شمالی، چین و روسیه با فشار اقتصادی یا قدرت‌نمایی و شاید با تهاجم آشکار پاسخ خواهند داد. خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) می‌تواند به جایگاه بین المللی کره جنوبی آسیب برساند. در صورت اعمال تحریم‌ها، اقتصاد وابسته به تجارت آن آسیب خواهد دید. نخبگان نسبت به رای‌دهندگان معمولی که ممکن است از خطرات آن آگاه نباشند، نسبت به هسته‌ای بودن علاقه کمتری دارند: یک سوم از 175 کارشناس و مقام کره جنوبی که امسال توسط سی‌اس‌ای‌اس، یک اندیشکده آمریکایی مورد بررسی قرار گرفتند، از یک زرادخانه هسته‌ای مستقل حمایت می‌کنند.

ممکن است ترامپ آنقدر که بسیاری می‌ترسند، مخرب نباشد. روابط با کره جنوبی از حمایت دو حزبی در آمریکا برخوردار است. کنگره می‌تواند با امتناع از تأمین مالی جابجایی نیروها، برنامه‌های انتقال نیروها را پیچیده کند. کمپ هامفریس، در جنوب سئول، بزرگترین تاسیسات نظامی آمریکا در خارج از کشور است و تکرار آن در سایر نقاط آسیا غیرممکن است. اگر کره جنوبی هزینه بیشتری برای میزبانی از نیروهای آمریکایی بپردازد، ممکن است ترامپ راضی باشد.

اما ترامپ همچنین می‌تواند به شک و تردید در مورد تعهد آمریکا دامن بزند، به ترس از درگیر کردن کره جنوبی در یک جنگ گسترده‌تر با چین دامن بزند یا به دنبال توافقی با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی باشد. ترامپ تمرینات نظامی در مقیاس بزرگ با کره جنوبی را در جریان مذاکرات قبلی با کیم متوقف کرد. در دولت دومی که شامل وفاداران باشد، ترامپ دست آزادتری خواهد داشت. یک توییت صرف ممکن است اعتماد به بازدارندگی گسترده آمریکا را کاهش دهد. در نظرسنجی سی‌اس‌ای‌اس، بیش از نیمی از کارشناسان کره جنوبی مخالف هسته‌ای شدن می‌گویند اگر آمریکا توسط رئیس جمهوری با ایده «اول آمریکا» رهبری شود، حمایت آنها افزایش می‌یابد.

یک پیش درآمد واضح برای این نمایش وجود دارد. در اوایل دهه 1970، زمانی که آمریکا در ویتنام با شکست مواجه شد، ریچارد نیکسون 20000 سرباز آمریکایی از 63000 سرباز آمریکایی مستقر در کره جنوبی را بیرون کشید و از متحدان آسیایی خواست که مسئولیت بیشتری برای امنیت خود بر عهده بگیرند.

ریچارد لاولس که در آن زمان به عنوان افسر سیا در سئول خدمت می‌کرد، می گوید: «ابهام زیادی در مورد قدرت ماندگار ایالات متحده وجود داشت.» کره شمالی تسلیحات هسته‌ای نداشت، اما در شرایط متعارف از جنوب پیشی گرفت. پارک چونگ هی، رئیس جمهور وقت کره جنوبی، تلاشی محرمانه را برای دستیابی به فناوری تسلیحات هسته‌ای آغاز کرد. زمانی که لاولس به افشای این برنامه کمک کرد، مقامات آمریکایی از فشار و تضمین‌های امنیتی برای جلوگیری از آن استفاده کردند. کره جنوبی در سال 1975 به ان‌پی‌تی پیوست.

این بار نقش آمریکا ممکن است متفاوت باشد. ترامپ ممکن است به هسته‌ای شدن کره جنوبی رضایت دهد یا حتی آن را تشویق کند، زیرا بازدارندگی گسترده را یک عمل خیریه به جای محاسبه منافع آمریکا می‌داند. مقامات سابق نزدیک به ترامپ در ماه‌های اخیر در سفر به سئول، گشایش بی‌سابقه‌ای نسبت به این ایده نشان داده‌اند. از مایک پمپئو، وزیر خارجه ترامپ و مدیر سیا، در مورد توسعه توانایی‌های هسته‌ای کره جنوبی سؤال شد. او پاسخ داد: «هیچ دلیلی وجود ندارد که ما به آن اعتراض کنیم،» و با توجه به زرادخانه کره شمالی آن را «عقلانی» خواند.

ویپین نارنگ، دانشمند علوم سیاسی که تا همین اواخر بر سیاست‌های هسته‌ای در پنتاگون نظارت می‌کرد، در «در جستجوی بمب»، چهار راهبرد را ارائه می‌دهد که اشاعه دهندگان سلاح هسته‌ای احتمالی دنبال می‌کنند: محافظت (قرار دادن قطعات برای در دسترس نگه داشتن گزینه هسته‌ای). دوی سرعت (دویدن سریع به سمت سلاح‌های هسته‌ای)؛ روش داشتن محافظ (به دست آوردن آنها با حفاظت یک ابرقدرت هسته‌ای)؛ و پنهان شدن (تلاش برای انجام آن در خفا).

تحت دیکتاتوری نظامی پارک، کره سعی کرد روش مخفیانه را انجام دهد. این کشور می‌‌تواند دوباره این کار را انجام دهد. اما این امر در دموکراسی نهادینه شده امروزی بسیار سخت‌تر خواهد بود. لی سانگ هیون از مؤسسه سجونگ، یک اتاق فکر در سئول، می‌گوید: «اکنون چشم‌های زیادی در حال تماشا هستند. اگر کره‌جنوبی هسته‌ای شود، علنی خواهد بود، با سر و صدای زیادی.» به طور خلاصه، چه با حمایت آمریکا و چه بدون حمایت آمریکا، می‌تواند برای آن تلاش کند. بسیاری از کارشناسان و دیپلمات‌ها بر این باورند که کره جنوبی می‌تواند ساخت اولین سلاح هسته‌ای خود را در کمتر از یک سال انجام دهد.

از دهه 1970، کره جنوبی یک صنعت غیرنظامی هسته‌‌ای در سطح جهانی را با شهرت در مهارت مهندسی توسعه داده است. 26 رآکتور در سراسر کشور دارد. شرکت‌های کره جنوبی در حال ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در امارات متحده عربی و جمهوری چک هستند. به گفته زیگفرید هکر که قبلا آزمایشگاه هسته‌ای آمریکا را در لوس آلاموس اداره می‌کرد: «تاکنون فیزیک و علم انجام شده است. چیزی که شما نیاز دارید مهندسی خوب است. و آنها واقعاً در تمام جنبه‌های مهندسی هسته‌ای خوب هستند.»

آنچه کره‌جنوبی فاقد آن است مواد خام یک بمب است: اورانیوم بسیار غنی شده یا پلوتونیوم از سوخت هسته‌ای بازفرآوری شده. صنعت هسته‌ای این کشور در حال حاضر سوخت مصرف شده را بازفرآوری نمی‌کند و اورانیوم غنی شده مورد استفاده در راکتورهای غیرنظامی را وارد می‌کند. کره جنوبی باید تأسیسات جدیدی برای بازفرآوری یا غنی‌سازی بسازد. اما این کشور دارای ذخایر سوخت مصرف شده از راکتورهای غیرنظامی خود است که اگرچه ایده آل نیست، اما می‌تواند برای ساخت سلاح استفاده شود. در مقاله‌ای در سال 2015، چارلز فرگوسن، رئیس وقت فدراسیون دانشمندان آمریکایی، نوشت که کره جنوبی مواد کافی برای بیش از 4000 بمب دارد.

کره جنوبی می‌تواند نمایش را در غنی سازی متوقف کند. این امر توانایی‌های هسته‌ای آن را با ژاپن هماهنگ می‌کند. (با ناراحتی کره جنوبی، آمریکا به ژاپن اجازه ویژه برای بازفرآوری سوخت مصرف‌شده و غنی‌سازی اورانیوم، ظاهراً برای تسهیل بازیافت سوخت و کمک به مدیریت زباله‌های هسته‌ای می‌دهد.)

 این گزینه میانه به کره‌جنوبی اجازه می‌دهد تا زمان مورد نیاز برای ساخت تسلیحات در آینده را بدون عبور از خط قرمز اشاعه سلاح هسته‌ای کاهش دهد.

اما کره‌جنوبی در موقعیت مناسبی قرار دارد تا به سمت تسلیحات کامل برود. آنکیت پاندا از بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، یک اندیشکده آمریکایی دیگر، می‌گوید: «آنها در حال حاضر به تنهایی یک قدرت موشکی هستند.» کره جنوبی موشک‌های بالستیک کوتاه و میان برد پیشرفته‌ای دارد که می‌توانند به کلاهک هسته‌ای مجهز شوند. این کشور تنها کشور غیرهسته‌ای در جهان است که موشک‌های بالستیک زیردریایی پرتاب کرده است. این کشور باید سیستم‌های فرماندهی و کنترل جدیدی برای سلاح‌های هسته‌ای و همچنین دکترینی برای استفاده از آن‌ها ارائه کند.

آزمایش سلاح هسته‌ای

آزمایش سلاح هسته‌ای یک چالش بزرگ است. کره جنوبی یک سوم مساحت نیومکزیکو است و پرجمعیت است.

یافتن یک مکان منزوی، یا استانی که بخواهد خطرات انتشار تشعشعات از یک مرکز آزمایش زیرزمینی را تحمل کند، دشوار است. (محل آزمایش زیرزمینی کره شمالی دورتر است و مردم آن در مورد خطراتی که حاکمانشان آن‌ها را در معرض آنها قرار می‌دهند حق نظر دادن ندارند.)

حتی پس از تکمیل اولین دستگاه‌های هسته ای خود، کره جنوبی نمی‌تواند به سادگی در آنجا متوقف شود. اعتقاد بر این است که کره شمالی ده‌ها سلاح هسته‌ای دارد. پیش بینی می‌شود زرادخانه آن تا پایان این دهه به صدها نفر افزایش یابد. یک برنامه هسته‌ای کره جنوبی احتمالاً کره شمالی را وادار می‌کند که برنامه هسته‌ای خود را تسریع کند. روسیه ممکن است به آن کمک کند.

کره جنوبی در طول این پروسه آسیب پذیر خواهد بود. آمریکا می‌تواند چتر هسته‌ای خود را در این مدت گسترش دهد. اما تنش‌ها بالا می‌رود. احتمال تشدید تنش تصادفی افزایش می‌یابد. احتمال حمله پیشگیرانه کره شمالی به کره جنوبی نیز اگرچه بعید است، اما نمی‌توان آن را رد کرد.

وی سونگ لاک، سفیر سابق و نماینده تازه منتخب حزب دموکراتیک، می‌گوید: «گزینه هسته‌ای یک بلیط یک طرفه است، اگر انجامش دهیم، بازگشت به عقب غیرممکن است.» حتی اگر ترامپ اجازه دهد کره‌جنوبی هسته‌ای شود، «اگر یک دولت سنتی آمریکا پس از ترامپ بازگردد و نه بگوید، چه اتفاقی می‌افتد؟.»

هسته‌ای شدن به منزله یک تغییر وجهه چشمگیر برای کره جنوبی است. به جای اینکه در سطح جهانی برای موسیقی پاپ و کیمچی شناخته شود، با بمب تعریف خواهد شد. تحریم‌های بین‌المللی ممکن است ضعیف شوند. آمریکا می‌تواند هر مجازاتی را در سازمان ملل وتو کند. کره جنوبی می‌تواند تلاش کند تا به طور قانونی، بر اساس ماده‌ای که به اعضا اجازه می‌دهد در صورتی که «رویدادهای خارق العاده» «منافع عالی» آن را تهدید کند، از آن خارج شوند، از ان‌پی‌تی خارج شود. ممکن است شرکای غربی با این قضیه موافق باشند.

با این وجود، برخی محدودیت‌ها اعمال خواهند شد. گروه تامین کنندگان هسته‌‌ای (NSG)، یک نهاد بین المللی که بر مواد شکافت پذیر برای صنعت عمران نظارت می‌کند، احتمالاً از اعضا می‌خواهد که همکاری با کره جنوبی را قطع کنند. آمریکا می‌تواند مانند هند برای معافیت در NSG تلاش کند. اما بدون آن، تجارت صادرات هسته‌ای کره جنوبی از بین می‌رود و راکتورهای داخلی آن بیکار می‌ماند و حدود 30 درصد از تولید برق کره جنوبی را از حالت عادی خارج می‌کند. اگر کره جنوبی یک سلاح هسته‌ای را آزمایش کند، قانون آمریکا توقف انتقال تسلیحات و صادرات فناوری‌های دو منظوره را الزامی می‌‌‌کند.

چین می‌تواند محدودیت‌های فلج کننده خود را اعمال کند، احتمالاً بسیار شدیدتر از اقدامات مخربی که پس از استقرار یک سیستم دفاع موشکی آمریکایی در کره جنوبی در سال 2017 انجام شد. حدود 20٪ از صادرات کره جنوبی به چین سرازیر می‌شود و کره جنوبی به شدت برای بسیاری از اجزا و مواد کلیدی به چین متکی است.

اگر کره جنوبی هسته‌ای شود، دیگرانی را که به بازدارندگی گسترده آمریکا وابسته هستند، وادار می‌کند تا همین مسیر را در نظر بگیرند. ژاپن ممکن است بر بیزاری طولانی مدت خود از سلاح‌های هسته‌ای غلبه کند. لاولس که بعداً به عنوان مقام ارشد پنتاگون در آسیا خدمت کرد، می‌گوید: «مسئله این نیست که یک گربه را از کیف بیرون بیاوریم، همه گربه‌ها از کیف بیرون می‌آیند.»

آیا واقعاً سلاح‌های هسته ای کره جنوبی را ایمن‌تر می‌کند؟ مدافعان معتقدند که کره جنوبی برای مقابله با شمال به آنها نیاز دارد: اگرچه نیروهای متعارف قوی‌تری دارد، اما تنها وحشت ویژه سلاح‌های هسته‌ای می‌تواند تأثیر روانی لازم برای بازدارندگی ایجاد کند. علاوه بر این، اگر هر دو طرف سلاح داشته باشند، ممکن است مذاکره برای خلع سلاح متقابل آسان‌تر شود.

مخالفان مخالفت می‌کنند که اگر کره جنوبی هسته‌ای شود، شبه جزیره ناگزیر به مکان بسیار خطرناک‌تری تبدیل خواهد شد.

لی می‌گوید: «اگر هر دو سلاح هسته‌ای داشته باشند، این چه نوع صلحی خواهد بود؟» به جای فعال کردن خلع سلاح، «مسابقه تسلیحاتی وجود خواهد داشت.» رهبران ناآزموده در هر دو طرف مرز انگشتان خود را روی ماشه هسته‌ای خواهند داشت. در پایان این درام می‌توان دید که آنها به سمت آرماگدون پیش خواهند رفت.