دیدار ترامپ با چهره‌های مرموز سعودی؛ بن سلمان چه نقشه‌ای در سر دارد؟

به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ در رویداد ورزشی ۱۶ نوامبر یواِف‌سی حضور یافت. در کنار ترامپ، ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی و بنیان‌گذار شرکت اسپیس‌اکس نشسته بود و مرد دیگری در سمت راست ترامپ قرار داشت که در ابتدا رسانه‌های آمریکا نتوانستند او را شناسایی کنند.

به نوشته المانیتور، فردی که در کنار ترامپ نشسته بود، یاسر الرمیان، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری عمومی سعودی (PIF) بود که در جمعی متشکل از برخی نامزدهای کابینه ترامپ، مانند تولسی گَبِرد و رابرت اف کندی جونیور و همچنین دیگر حامیان ترامپ حضور داشت.

یک روز قبل از این مسابقه، ترامپ در حال بازی گلف با جی مانهان، کمیسر تور PGA دیده شد. الرمیان که ریاست یک صندوق سرمایه‌گذاری به ارزش ۹۳۰ میلیارد دلار را بر عهده دارد و از ثروت نفتی عربستان سعودی پشتیبانی می‌کند، خود نیز علاقه‌مند به گلف است.

شرکت او در سال ۲۰۲۱ تور گلف LIV را راه‌اندازی کرد تا رقابتی با PGA داشته باشد. PIF همچنین مالک Golf Saudi است؛ بخشی از چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی برای ساخت زیرساخت‌های ورزشی از طریق توسعه زمین‌های گلف در سراسر این کشور خشک.

ترامپ که مالک چندین زمین گلف در خارج از کشور است، در روزهای پس از پیروزی انتخاباتی خود جلسات جداگانه‌ای با مانهان و الرمیان داشت. این جلسات شامل برنامه‌هایی برای تجمیع LIV Golf، تور PGA و تور DP World امارات به یک نهاد واحد بود.

افشین مولوی، پژوهشگر ارشد در مؤسسه سیاست خارجی دانشگاه جانز هاپکینز در این باره به المانیتور گفت: «رئیس صندوق PIF ثابت کرده که بازیگری ماهر، آرام و زیرک در این نوع دایره‌های پرهیجان و مردانه است».

سرمایه‌گذاری‌های سعودی در آمریکا

PIF یکی از سرمایه‌گذاران اصلی در بازار بورس آمریکاست و در چندین شرکت و استارت‌آپ سهام دارد. این صندوق سعودی دارای منافع قابل توجهی در شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکایی مانند آمازون، مایکروسافت و سیلزفورس بوده، اگرچه اخیراً سهام خود در این شرکت‌ها را کاهش داده است.

سرمایه‌گذاری‌های دیگر PIF شامل قرارداد ۶ میلیارد دلاری برای مونتاژ ۱۵۰ هلیکوپتر نظامی بلک هاوک ساخت شرکت آمریکایی لاکهید مارتین در عربستان سعودی است.

شرکت معدنی سعودی معادن (Ma'aden) که اکثریت سهام آن در اختیار PIF بوده، دارای جاه‌طلبی‌های جهانی بزرگی در بخش معدن است. مولوی اشاره کرد این مسئله از سوی دولت ترامپ که علاقه دارد تلاش‌های دولت بایدن برای تضمین زنجیره‌های تأمین مواد معدنی حیاتی که اکنون تحت تسلط چین هستند را ادامه دهد، مورد استقبال قرار خواهد گرفت.

فعالیت‌های ترامپ پیش از مراسم تحلیفش نشانه‌ای از اهمیت ویژه عربستان سعودی برای دولت جدید آمریکا و رویکرد بده‌بستانی ترامپ در سیاست‌های خلیج فارس است.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان پیروزی ترامپ را تبریک گفت اما پنج روز بعد، با مسعود پزشکیان صحبت کرد. ژنرال فیاض الرویلی، رئیس ستاد نیروهای مسلح عربستان در اوایل نوامبر به تهران رفت تا مسائل امنیتی و دریایی را مورد بحث قرار دهد. در مذاکرات اخیر سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران با دیگر وزیران کشورهای خلیج فارس، تهران اطمینان حاصل کرد که به ایالات متحده یا اسرائیل، اجازه استفاده حریم هوایی شبه‌جزیره عربستان برای حملات علیه ایران داده نخواهد شد.

در حالی که کشورهای خلیج فارس عموماً از بازگشت ترامپ به کاخ سفید استقبال کرده‌اند، آن‌ها همچنین در طول دولت اول او روابط جدیدی ساخته و روابط با همسایگانشان را بهبود بخشیده‌اند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین پس از یک محاصره چهارساله، روابط دیپلماتیک خود با قطر را از سر گرفتند. عربستان و ایران پس از توافقی با میانجی‌گری چین در سال ۲۰۲۳، روابط خود را ترمیم کردند. ابوظبی اکنون عضو گروه بریکس بوده و ریاض نیز به این گروه دعوت شده است.

رویکرد دوگانه سعودی‌ها

با این حال، ریاض احتمالاً رویکرد دوگانه‌ای را در قبال دولت ترامپ در پیش خواهد گرفت. یک مسیر بی‌طرفانه و دیپلماتیک بوده و مسیر دیگر که به صورت بده‌بستانی از طریق نهادهایی مانند PIF طی می‌شود.

عزیز الغاشیان، پژوهشگر ارشد بنیاد تحقیقاتی آوبزرور گفت: «می‌توانید این را از سرعت تبریک‌ها به ترامپ مشاهده کنید. احتمالاً این حتی قبل از آن بود که کامالا هریس شکست را بپذیرد».

او افزود رویکرد سعودی‌ها به نوعی «تفکیک‌شده» خواهد بود: «آن‌ها واقعاً در تلاشند تا پرونده‌ها را جدا ساخته و در مسائلی که توافق دارند، سرمایه‌گذاری زیادی خواهند کرد. آن‌ها در این مسیر قصد دارند شدیداً تملق کنند و این رویکردی است که دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز اتخاذ خواهند کرد».

اولین سفر خارجی ترامپ در دولت اولش به عربستان سعودی و برای شرکت در اجلاس ریاض بود. او در آنجا با ملک سلمان و دیگر رهبران منطقه‌ای دیدار کرد. این سفر برای ریاض بسیار اهمیت داشت، چرا که قراردادی تاریخی برای خرید تسلیحات به ارزش ۱۱۰ میلیارد دلار به صورت پیش‌پرداخت و ۳۵۰ میلیارد دلار در طول یک دهه امضا شد تا به پادشاهی کمک کند با تهدیدات امنیتی، به ویژه از جانب ایران، مقابله کند.

تنش‌های کاهش‌یافته؛ سیاست خارجی مستقل

با این حال، ریاض روابط خود با ترامپ را به دلیل عدم اقدام از سوی دولت او پس از حملات حوثی‌های به تأسیسات نفتی آرامکو که تولید نفت پادشاهی را موقتاً به نصف کاهش داد، سرد کرد.

روابط با دولت بایدن پس از آنکه در کمپین انتخابات ۲۰۲۰ گفته بود می‌خواهد عربستان سعودی را به دلیل قتل جمال خاشقجی «منفور» کند، همچنان سرد باقی ماند. او همچنین مقامات سعودی را به دلیل قتل خاشقجی تحت تحریم قرار داد و سندی که ولیعهد را در این قتل مقصر جلوه می‌داد، منتشر کرد.

بایدن همچنین سه هفته پس از آغاز ریاست‌جمهوریش، حمایت آمریکا از جنگ عربستان در یمن را پایان داد و آن را «فاجعه انسانی و استراتژیک» نامید. بن سلمان در دوران ریاست‌جمهوری بایدن به واشنگتن سفر نکرد.

مولوی با اشاره به اینکه خیلی‌ها ترامپ را یک معامله‌گر حرفه‌ای می‌دانند، اذعان کرد: «اما عربستان سعودی طی چهار سال گذشته بدون نیاز به ترامپ، مشغول انجام توافقات کاهش تنش با یمن، ایران، قطر و دیگران بوده است». او افزود: «ریشه تنش‌زدایی سعودی-ایرانی اغلب به عدم اطمینانی که ریاض در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن احساس کرد نسبت داده می‌شود، اما واقعیت این بوده که این عدم اطمینان از مدت‌ها پیش احساس می‌شده و با واکنش ترامپ به حملات حوثی‌ها به آرامکو تشدید شد»

الغشین همچنین اشاره کرد که ترامپ و ریاض احتمالاً در مورد ایران اختلاف‌نظر خواهند داشت و پیش‌بینی می‌کند که پادشاهی سعودی حاضر نخواهد شد حتی تحت فشار دولت جدید، روابط خود با اسرائیل را عادی کند.

او افزود عادی‌سازی روابط با اسرائیل «دور از ذهن» بوده و پویایی‌های داخلی عربستان سعودی را نادیده می‌گیرد.