به گزارش اکوایران، شورشیان سوری، هیئت تحریر شام و گروه‌های مسلح تحت حمایت ترکیه حمله‌ای غافلگیرانه در شمال غرب سوریه آغاز کردند که پیشروی‌های قابل توجهی به سمت حلب، دومین شهر بزرگ سوریه داشته است. این تحولات اولین تغییر در خط‌مقدم طی تقریباً پنج سال اخیر بین «سه دولت کوچک سوری» به شمار می‌رود و پس از هشدار اسرائیل به بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه رخ می‌دهد.

به نوشته العربیه، هدف حمله هیئت تحریر شام به غرب حلب مستقیماً گروه‌های متحد محور مقاومت است. اوایل این ماه، اسرائیل برای اولین‌بار حملات هوایی به مواضع ایرانی‌ها و حزب‌الله در ادلب انجام داد. در نشست خبری روز چهارشنبه، یک مقام ارشد نظامی اسرائیل اعلام کرد که ارتش اسرائیل تنها به حملات به محموله‌های تسلیحات بسنده نخواهد کرد و دولت بشار اسد به دلیل حمایت از حزب‌الله بهای سنگینی خواهد پرداخت.

دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل گفت: «ما تمامی تلاش‌ها برای انتقال سلاح به حزب‌الله را در خاک سوریه هدف قرار دادیم. اگر قصدی برای انتقال سلاح به این سازمان شناسایی کنیم، اقدام خواهیم کرد». او افزود: «اگر سوریه به حزب‌الله برای بازسازی کمک کند، بهای مستقیم آن را خواهد پرداخت. نه تنها کاروان‌ها هدف قرار خواهند گرفت، بلکه در سوریه نیز هزینه‌هایی باید پرداخت شود».

سه پادشاهی

پس از آغاز شورش ضددولتی سوریه در سال ۲۰۱۱، کشور سریعاً وارد جنگ داخلی تقریباً ده‌ساله‌ای شد که آن را به مناطق نفوذ مختلف تقسیم کرد. توافق‌هایی میان قدرت‌های بزرگ از جمله ایالات متحده، ترکیه و روسیه برای تعریف خطوط مرزی در شرق فرات انجام گرفت که مساحت آن به ۱۸۵ هزار کیلومتر مربع می‌رسید. در مارس ۲۰۲۰، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و با همتای روس خود به توافقی برای تقسیم سه منطقه نفوذ رسید تا آتش‌بس شکننده در ادلب که پایگاه تکفیری‌ها در شمال غرب سوریه بوده و هیئت تحریر شام در آن مستقر است را تثبیت کنند.

سوریه لبنان

منطقه اول که حدود ۶۵ درصد از کشور را شامل می‌شود، تحت کنترل دولت سوریه قرار دارد و از حمایت روسیه و ایران برخوردار است. منطقه دوم که حدود ۲۵ درصد از کشور را پوشش می‌دهد، تحت تسلط نیروهای کرد دموکراتیک سوریه است که مورد حمایت ائتلاف بین‌المللی تحت رهبری ایالات متحده است. منطقه سوم نیز در شمال و شمال غرب سوریه واقع بوده و هیئت تحریر شام و گروه‌های متحد ترکیه در آنجا نفوذ دارند. اگرچه درگیری‌ها و حملات هوایی انجام می‌گرفته، اما خطوط درگیری بین این مناطق تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است.

واکنش ترکیه

به نظر می‌رسد که اردوغان از تضعیف ایران و حزب‌الله در سوریه و حواس‌پرتی روسیه به جنگ در اوکراین برای ایجاد پویایی‌های جدید در میدان بهره می‌برد که مشابه تحرکات استراتژیک او در قره‌باغ و لیبی است. وزارت امور خارجه ترکیه اعلام کرد که عملیات حلب پاسخ به یک سری حملات اخیر دولت سوریه به ادلب بوده که توافق کاهش تنش‌ها در این منطقه را نقض کرده است. آنکارا نقشی کلیدی در شمال سوریه داشته و از گروه‌های سوری و هیئت تحریر شام حمایت نظامی و اطلاعاتی می‌کند. سربازان ترکیه، پایگاه‌های نظامی و زیرساخت‌های این کشور در منطقه مستقر شده‌اند.

ترکیه سوریه

این حمله غافلگیرانه که ظاهراً با هدف فشارآوردن به بشار اسد انجام گرفته که تاکنون از ملاقات با اردوغان خودداری کرده مگر آنکه نیروهای ترکیه از خاک سوریه خارج شوند. همچنین احتمالاً اردوغان در تلاش است تا نیروهای دموکراتیک سوریه که عمدتاً از کردهای سوری یگان‌های مدافع خلق تشکیل شده‌اند را محاصره کرده و موقعیت مذاکراتی خود قبل از بازگشت ترامپ به کاخ سفید را تقویت کند. این استراتژی مشابه مداخلات قبلی ترکیه در حمایت از دولت مستقر در طرابلس لیبی و جمهوری آذربایجان در قره‌باغ است.

در سال ۲۰۱۶، اردوغان با پوتین به توافقی رسید که به ارتش سوریه اجازه می‌داد تا در ازای آنکه ترکیه یک حکومت کرد خودمختار در شمال سوریه را نابود کند، شرق حلب را باز پس گیرد. از آن زمان، حلب تحت کنترل دولت باقی مانده است.

واکنش روسیه

مقامات مسکو عملیات هیئت تحریر شام در حلب را محکوم کرده و آن را «نقض حاکمیت سوریه» خواندند و حمایت خود را از تلاش‌های دولت سوریه برای بازگرداندن نظم در این منطقه را اعلام کردند. اما جالب اینجاست که هنوز حملات هوایی به ادلب انجام نداده‌اند. این امر می‌تواند به دو صورت تعبیر شود: شاید پوتین در تلاش بوده تا اسد را به ملاقات با اردوغان وادار کند یا اینکه ممکن است به دلیل مشغولیت شدید با جنگ اوکراین نتواند واکنشی فوری نشان دهد. با این حال، انتظار می‌رود که حملات هوایی روسیه از امروز آغاز شود.

روسیه سوریه

واکنش ایران

سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در تماس تلفنی با بسام صباغ، همتای سوری خود حمایت قاطع تهران از دولت، مردم و ارتش سوریه در مبارزه با تروریسم را دوباره تأیید کرد. عراقچی تحولات اخیر سوریه را «طرح آمریکایی-صهیونیستی برای بی‌ثبات‌کردن منطقه پس از شکست‌های اسرائیل در برابر مقاومت» خواند.

حمله به حلب همزمان با سیگنال‌هایی انجام گرفته که نشان می‌دهند اسد در حال فاصله‌گرفتن از ایران است. در بحبوحه جنگ اسرائیل علیه غزه و لبنان، رئیس‌جمهور سوریه همچنان به طور مشهودی سکوت کرده است.

در همین حال، گزارش‌ها حاکی از آن بوده که گروه‌های ایرانی و عراقی در حال آماده‌سازی نیروهای خود برای مقابله با این حمله به سمت حلب هستند. به نظر می‌رسد تهران آماده بوده تا از این نبرد برای تقویت حضور نظامی خود در سوریه استفاده کند.

واکنش دمشق

نیروهای دولتی سوریه نیروهای تقویتی به حلب ارسال کرده که طبق گزارش‌ها، شمار آن‌ها به حدود ۵۰ هزار نفر می‌رسد. ظاهراً ضدحمله‌ای بزرگ با حمایت هوایی روسیه در حال برنامه‌ریزی است تا حلب را باز پس بگیرد. اما دمشق به وضوح غافلگیر شده بود. رامی عبدالرحمان، مدیر رصدخانه حقوق بشر سوریه توضیح داد که این شکست‌ها ممکن است نتیجه اتکای بیش از حد به حزب‌الله باشد که طی چند ماه اخیر مشغول نبرد با اسرائیل در جنوب لبنان بوده است.

واکنش نیروهای دموکراتیک سوریه

اگرچه رهبری کردهای سوریه هنوز به این حمله اخیر واکنشی نشان نداده، اما آن‌ها همچنان موضع خصمانه‌ای نسبت به هیئت تحریر شام تحت حمایت ترکیه دارند. این گروه‌ها مناطق تحت کنترل کردها در حومه حلب را محاصره کرده‌اند که نگرانی‌ها را از احتمال آغاز عملیات نظامی ترکیه در شرق فرات به دنبال دارد.

زمان‌بندی این حمله که درست پیش از بازگشت ترامپ به کاخ سفید انجام گرفت، برای نیروهای دموکراتیک سوریه نگران‌کننده است. این گروه تصمیم ترامپ در سال ۲۰۱۹ را به یاد دارد که باعث خروج برخی نیروهای آمریکایی از مناطق آن‌ها شد و پیشروی نیروهای ترکیه‌ای را تسهیل کرد و حالا آن‌ها نگرانند که این اتفاق دوباره تکرار شود.