غافلگیری تل‌آویو از هشدار غیرمنتظره اروپا؛ چرا این بخش غزه «منطقه مرگ» خوانده می‌شود؟

به گزارش اکوایران، اتحادیه اروپا نسبت به بحران قحطی در غزه که شمار فلسطینی‌های جان‌باخته بر اثر گرسنگی در آن به دست‌کم ۱۰۱ نفر رسیده، به اسرائیل هشدار داد. این هشدار روز سه‌شنبه از سوی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کایا کالاس، اعلام شد؛ همزمان ایالات متحده اعلام کرد که فرستاده ویژه رئیس‌جمهور دونالد ترامپ این هفته برای گفتگو درباره آتش‌بس در غزه به اروپا سفر خواهد کرد.

هشدار به تل‌آویو

کالاس در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اگر اسرائیل به تعهدات خود برای افزایش کمک‌های بشردوستانه به این منطقه محاصره‌شده عمل نکند، همه گزینه‌ها روی میز باقی خواهد ماند». او همچنین کشتار غیرنظامیانی که در پی دریافت کمک در غزه هستند را «غیرقابل دفاع» خواند و افزود که در گفت‌وگویی با گیدئون سار، وزیر امور خارجه اسرائیل، «بر درک مشترک‌مان از روند ارسال کمک‌ها تأکید و روشن کردم که [نیروهای نظامی اسرائیل] باید به کشتن مردم در محل‌های توزیع کمک پایان دهند».

به نوشته الجزیره، اوایل این ماه، پس از نشستی در اتحادیه اروپا برای بازبینی روابط این بلوک با اسرائیل در پی افزایش انتقادها از جنگ در غزه، کالاس اعلام کرده بود که اسرائیل با بهبود وضعیت انسانی در غزه موافقت کرده است. این توافق شامل افزایش شمار کامیون‌های حامل کمک، نقاط عبور مرزی و مسیرهای دسترسی به مراکز توزیع بود. اما مسئولان کمک‌رسانی می‌گویند با وجود این توافق، جریان کمک‌های بشردوستانه به غزه افزایش نیافته است.

در همین حال، ایالات متحده اعلام کرد که استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ، به یک کشور اروپایی سفر خواهد کرد تا درباره آتش‌بس و نیز نهایی کردن یک «کریدور» کمک‌رسانی به غزه گفتگو کند. بنا بر گزارش رسانه‌ها، او ممکن است سپس به خاورمیانه نیز سفر کند.

«امید قوی»

وب‌سایت آمریکایی آکسیوس گزارش داد که ویتکاف روز چهارشنبه به شهر رم ایتالیا سفر خواهد کرد و روز پنج‌شنبه با ران درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل، و یک فرستاده ارشد قطری دیدار خواهد داشت. اگر پیشرفت کافی حاصل شود، ویتکاف در پایان هفته از رم به پایتخت قطر، دوحه، خواهد رفت تا توافقی را نهایی کند. این گزارش به نقل از دو منبع مطلع آمریکایی و اسرائیلی منتشر شده است.

وزارت امور خارجه آمریکا نیز به خبرنگاران اعلام کرد که ویتکاف با «امید قوی برای دستیابی به آتش‌بس جدید و همچنین ایجاد کریدور بشردوستانه برای جریان یافتن کمک‌ها» به منطقه سفر می‌کند. سخنگوی دولت، تَمی بروس، از ارائه جزئیات بیشتر درباره کریدور کمک‌رسانی خودداری کرد. او گفت: «فکر می‌کنم ممکن است اخبار خوبی در راه باشد، اما همان‌طور که می‌دانید، اوضاع ممکن است به‌طور مداوم در حال تغییر باشد» . اسرائیل در ماه مارس ورود تمامی کالاها به غزه را متوقف کرد، اما از ماه مه اجازه ورود محدود کمک‌ها را داده است. این کمک‌ها عمدتاً از طریق «بنیاد بشردوستانه غزه» (GHF)  وارد منطقه می‌شوند که تحت حمایت آمریکا قرار دارد و با دور زدن سازمان ملل انجام می‌شود،.

بنیاد بشردوستانه غزه چهار مرکز توزیع کمک در جنوب و مرکز غزه ایجاد کرده است. طبق گزارش سازمان ملل، از زمان آغاز فعالیت این بنیاد در اواخر ماه مه، نیروهای اسرائیلی بیش از ۱۰۰۰ فلسطینی را که برای دریافت غذا مراجعه کرده بودند، به قتل رسانده‌اند. بیشتر این قربانیان در محل یا نزدیکی مراکز بنیاد بشردوستانه غزه کشته شده‌اند.

این کشتارها در حالی رخ می‌دهند که شمار کسانی که بر اثر گرسنگی در غزه جان می‌بازند نیز در حال افزایش است. به گفته مقامات بهداشتی، از زمان آغاز جنگ تاکنون ۱۰۱ نفر از جمله ۸۰ کودک بر اثر گرسنگی جان باخته‌اند. بیشتر این مرگ‌ها در چند هفته اخیر رخ داده‌اند. تنها در روز سه‌شنبه، ۱۵ نفر جان خود را از دست دادند که چهار کودک نیز در میان آنان بودند. اسرائیل مسئولیت کمبود غذا در غزه را نمی‌پذیرد، و بنیاد بشردوستانه غزه نیز آنچه «آمارهای نادرست و اغراق‌آمیز سازمان ملل» درباره کشتار در مراکز کمک‌رسانی‌اش خوانده را رد کرده است.

قطر خواستار افزایش فشار است

ایالات متحده، قطر و مصر طی ماه‌های گذشته برای دستیابی به آتش‌بس میان اسرائیل و حماس تلاش کرده‌اند، اما تاکنون موفقیتی حاصل نشده است. دو طرف از طریق میانجی‌ها در حال بررسی پیشنهادی از سوی آمریکا برای یک آتش‌بس ۶۰ روزه هستند؛ طبق این طرح، حماس شماری از اسرا و گروگان‌های اسرائیلی را که در غزه در اختیار دارد آزاد می‌کند، و در مقابل اسرائیل نیز زندانیان فلسطینی را آزاد کرده و اجازه ورود کمک‌های بشردوستانه را می‌دهد. همچنین قرار است در این دوره، مذاکرات برای پایان دائمی جنگ آغاز شود.  اگرچه پیشرفت‌های اندکی حاصل شده، اما به گفته مقام‌ها، اسرائیل و حماس همچنان درباره میزان عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی پس از برقراری آتش‌بس اختلاف‌نظر دارند. 

در همین حال، قطر از ایالات متحده و جامعه جهانی خواست تا فشار بیشتری بر اسرائیل وارد کنند. ماجد الانصاری، مقام وزارت خارجه قطر، در یک کنفرانس اعلام کرد: «دولت اسرائیل، فلسطینی‌ها را انسان نمی‌داند» و رفتار بی‌پروا و غیرمسئولانه آن نه فقط در غزه، بلکه در حملاتش به لبنان، سوریه، یمن و ایران، امنیت خاورمیانه را به خطر انداخته است. او گفت: «ما به مذاکرات آتش‌بس امیدواریم، اما چارچوب‌ها همچنان پابرجاست. اگر در سیاست اسرائیل برای مخالفت با توافق و کارشکنی در مذاکرات تغییری ایجاد نشود، و اگر فشار جدی از سوی جامعه جهانی، به‌ویژه ایالات متحده، اعمال نگردد، وضعیت مذاکرات تغییر نخواهد کرد». الانصاری افزود: «کاری که اکنون در حال انجام آن هستیم این است که سعی می‌کنیم از شتاب و نیرویی که از یک میانجی‌گری دیگر - یعنی آتش‌بس میان ایران و اسرائیل - به‌دست آمده استفاده کنیم تا این حرکت به ما کمک کند به توافقی میان دو طرف برسیم و ان‌شاءالله این فصل تاریک در تاریخ منطقه‌مان به پایان برسد.»

مرکز بنیاد بشردوستانه غزه یا «منطقه مرگ»

مردم غزه از گرسنگی در حال مرگ‌اند و یکی از معدود راه‌هایی که برای دسترسی به غذا دارند، این است که با به خطر انداختن جان خود به یکی از مراکز توزیع کمک بروند که توسط «بنیاد بشردوستانه غزه» (GHF) اداره می‌شود؛ بنیادی پرحاشیه که تحت حمایت اسرائیل و ایالات متحده فعالیت می‌کند.

آژانس سَنَد الجزیره با تحلیل تصاویر ماهواره‌ای مرکز توزیع کمک GHF در رفح مسیر سخت و خطرناکی که افراد برای دریافت اندکی غذا، ساعت‌ها یا حتی روزها منتظر می‌مانند را بررسی کرده است. رسیدن به مرکز توزیع اصلاً ساده نیست. مردم فقط تا یک نقطه خاص اجازه دارند با وسایل نقلیه یا گاری حرکت کنند. بعد از آن باید چند کیلومتر پیاده ادامه دهند. برای اینکه افراد چیزی گیرشان بیاید، ساعت‌ها یا روزها پیش از شروع توزیع خود را به محل می‌رسانند. وقتی به آنجا می‌رسند، دیگر محل را ترک نمی‌کنند، چون نمی‌خواهند جای خود را از دست بدهند؛ برخی از آن‌ها ساعت‌ها پیاده‌روی کرده‌اند تا به آن نقطه برسند.

برای اینکه مجبور نباشند در فضای باز منتظر بمانند، به جایی به نام «الجوره» (به‌معنای گودال یا چاله) می‌روند. آن‌ها در این گودال پناه می‌گیرند تا از گلوله‌های اسرائیلی در امان بمانند و برای مدتی نامشخص در آنجا منتظر می‌مانند.

رنج فیزیکی این مسیر طاقت‌فرسا با گرمای سوزان و انتظارهای طولانی همراه است. بسیاری از خانواده‌ها ۱۲ تا ۲۴ ساعت پیش از آغاز توزیع غذا به محل می‌رسند تا منتظر دریافت «علامت شروع» بمانند و شاید بتوانند اندکی غذا به دست آورند.

چه اتفاقی هنگام صدور «علامت شروع» می‌افتد؟

معمولاً شنیدن «علامت شروع» - که اغلب از طریق پهپادهای اسرائیلی در حال پرواز صادر می‌شود - به این معناست که مردم می‌توانند به سمت مرکز توزیع کمک حرکت کنند، که هنوز حدود یک کیلومتر با آن فاصله دارند.

اما اغلب اوضاع آن‌طور که باید پیش نمی‌رود و در این مرحله، خطر تیراندازی به‌شدت افزایش می‌یابد. ارتش اسرائیل، علاوه بر کنترل کامل نظامی بر رفح، با موانع و خودروهای نظامی متعدد، مرکز توزیع کمک را محاصره کرده است. شاهدان می‌گویند که در این مراکز سنگرهای تک‌تیرانداز، پهپادها و پایگاه‌های نظامی متعدد وجود دارد.

فلسطینی‌های آواره منتظر سیگنال ارتش اسرائیل می‌مانند که به آن‌ها بگوید رفتن به محل توزیع ایمن است. اما گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که حتی افرادی که منتظر صدور «علامت شروع» بودند هم هدف گلوله قرار گرفته‌اند.

در ویدیویی که فعالان فلسطینی در ۱۴ ژوئیه منتشر کردند، شلیک نیروهای اسرائیلی به سمت جمعیت در «الجوره» را نشان می‌دهد، درست لحظاتی پیش از آن‌که مردم به سمت دروازه توزیع حرکت کنند.

ویدیوهایی منتشر شده که نشان می‌دهد سربازان اسرائیلی هنگام نزدیک شدن مردم به مرکز، به صورت آن‌ها اسپری فلفل می‌پاشند.

دریافت کمک واقعاً چگونه است؟

برای کسانی که موفق می‌شوند خود را به درهای مرکز برسانند، دشواری‌ها تازه آغاز می‌شود.

مهند قشطة، روزنامه‌نگار فلسطینی که خود از رفح آواره شده، روند توزیع کمک را در گفت‌وگو با الجزیره شرح داده است. او صحنه‌هایی از هرج‌ومرج را توصیف می‌کند که ناشی از نبود هماهنگی، فقدان جدول زمانی مشخص برای توزیع، و نبود کامل هرگونه سازوکاری برای ساماندهی جمعیت است.

مردم با شتاب وارد مرکز می‌شوند؛ جایی که میزهایی چیده شده و بسته‌های کمک روی هم تلنبار شده‌اند. فضا به‌کلی از کنترل خارج است و مردمِ ناامید با هل دادن و زد و خورد سعی می‌کنند هر مقدار غذایی که می‌توانند، به دست آورند.

بیشتر افراد در نهایت دست خالی بازمی‌گردند؛ به دلیل تقاضای بسیار بالا و منابع بسیار محدود، بدون آن‌که نظم یا نظامی مشخص کند چه کسی کمک دریافت می‌کند و چه کسی نه. کسانی که موفق به دریافت کمی غذا می‌شوند، باید همان مسیر خطرناک را برگردند؛ در حالی‌که صدها یا هزاران نفرِ گرسنه دیگر هنوز در حال تلاش برای ورود به مرکز هستند.

در طول مسیر بازگشت، نیز زد و خوردهایی رخ می‌دهد؛ چرا که برخی تلاش می‌کنند بسته‌های غذایی را از دست دیگران بقاپند.

بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه، طی ۲۴ ساعت گذشته، ۳۱ نفر جان خود را از دست داده‌اند و بیش از ۱۰۷ نفر زخمی شده‌اند. بدین ترتیب، شمار کل جان‌باختگان کمک‌رسانی، تحت عنوان «قربانیان معیشت»، به ۹۲۲ نفر و شمار زخمی‌ها به 5800 نفر رسیده است.

براساس ارزیابی‌ای که با حمایت سازمان ملل در ماه مه منتشر شد، یک‌پنجم جمعیت غزه در پی محاصره غذایی و امدادی از سوی اسرائیل در آستانه قحطی و گرسنگی شدید هستند و ۹۳ درصد از ساکنان، با کمبود شدید غذا مواجه‌اند.

چرا بنیاد بشردوستانه غزه «بدنام» است؟

اسرائیل در برابر فشارهای بین‌المللی برای ورود کمک به غزه و با هدف به‌حاشیه‌بردن نهادهای باسابقه مانند سازمان ملل و آژانس‌های بشردوستانه جهانی، بنیاد بنیاد بشردوستانه غزه را پیشنهاد کرد. این بنیاد ادعا می‌کند هدفش جلوگیری از رسیدن کمک به گروه فلسطینی حماس است.

با این حال، اسرائیل تاکنون هیچ مدرکی ارائه نداده که نشان دهد کمک‌های غذایی و دارویی به دست نیروهای مسلح حماس رسیده یا در مقاصدی غیر از هدف بشردوستانه مصرف شده است.

سازمان ملل و نهادهای امدادی می‌گویند عملکرد بنیاد بشردوستانه غزه اصول بنیادین کمک‌رسانی بشردوستانه را نقض می‌کند.

تام فلچر، رئیس امور بشردوستانه سازمان ملل، در ماه مه به شورای امنیت گفت که این بنیاد کمک‌ها را مشروط به اهداف سیاسی و نظامی می‌کند، قحطی را به ابزار چانه‌زنی تبدیل کرده و به‌عنوان «نمایشی ریاکارانه» و «پوششی برای خشونت و آوارگی بیشتر» عمل می‌کند.

یازده نهاد حقوق بشری و امدادی بین‌المللی در بیانیه‌ای اعلام کردند که بنیاد بشردوستانه غزه «پروژه‌ای است تحت هدایت چهره‌هایی با سابقه امنیتی و نظامی از غرب که با هماهنگی تل‌آویو فعالیت می‌کند.»