به گزارش اکوایران، همکاریهای هستهای جمهوری اسلامی ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی پس از ماهها وقفه، این بار با میانجیگری مصر و در قالب توافقی تازه از ۱۸ شهریور از سر گرفته شد.
توافقی که درست سه ماه پس از حمله آمریکا و اسرائیل به ایران امضا شد و تهران آن را «نتیجه درک مشترک طرفین از شرایط جدید» معرفی کرده است. هرچند این توافق میتواند نشانهای از بازگشت به مسیر عادی دیپلماسی باشد اما تحقق آن به نحوه واکنش غرب، بهویژه اروپا و آمریکا بستگی دارد.
فرمول تازه تهران برای همکاری با آژانس
در همین زمینه عبدالرضا فرجیراد، دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بینالملل در گفتوگو با اکوایران از سه شرط اروپاییها برای تمدید اسنپبک به مدت 6 ماه گفت: اروپاییها شرط کرده بودند که آژانس بتواند فعالیتهای نظارتی خود را در ایران از سر بگیرد و از سایتهای هستهای ایران بازرسی کند، وضعیت 408کیلوگرمی اورانیوم توسط آژانس مشخص شود و گفتوگوهای ایران و آمریکا نیز از سرگرفته شود. توافق اخیر دو شرط نخست را پوشش میدهد و درباره شرط سوم نیز ایران اعلام آمادگی کرده است؛ بنابراین اکنون توپ در زمین واشنگتن است.
فرجیراد با تاکید براینکه این بار نظارتهای آژانس در چارچوب جدیدی تعریف میشود، ادامه داد: آژانس بر اساس برجام بازرسیهایی در ایران انجام میداد. بعضی از این بازرسیها بیشتر از آن چیزی بود که در برجام و قطعنامه 2231 و یا حتی NPT آمده بود.
او عنوان کرد: ایران حاضر نیست مانند گذشته فراتر از برجام یا انپیتی تعهد بدهد. بازرسیها بر اساس مقرراتی انجام خواهد شد که ایران تعیین میکند و آژانس هم آن را پذیرفته است. این امتیازی است که تهران به اروپا و آژانس داده، اما در عین حال چارچوبها را محدود و مدیریت کرده است.
به گفته او، توافق تازه باید در شورای عالی امنیت ملی بررسی و تصویب شود و احتمالاً این مجوز صادر خواهد شد. به این ترتیب ایران با یک رویکرد حسابشده، هم مسیر همکاری را باز کرده و هم دست بالا را در تعیین قواعد نگه داشته است.
اما در طرف مقابل، اروپا نیز باید امتیاز بدهد. فرجیراد در این باره گفت: اکنون نوبت اروپاست که با عقبنشینی از مکانیزم ماشه و تمدید ششماهه نشان دهد مسیر تنشزدایی را انتخاب کرده است. ایران همکاری را به گونهای تنظیم میکند که گامهای متقابل برداشته شود؛ یعنی هرچه آژانس جلو برود، اروپا هم باید علائم جدی در مسیر تعلیق مکانیسم ماشه نشان دهد.
این کارشناس مسائل بینالملل همچنین به مخالفتهای داخلی اشاره کرد و گفت: البته در داخل مخالفتهایی وجود دارد، از جمله لایحهای که مجلس تصویب کرده و مخالف همکاری با آژانس است. اما شورای عالی امنیت ملی این مسئله را حل و فصل کرده است. اگر این شورا موافقت کند، عملاً رعایت همان مصوبه مجلس هم تلقی میشود. برخی نمایندگان البته ممکن است اعتراض کنند و هرگونه موافقت با آمریکا، اروپا یا آژانس را خیانت بدانند، اما آنها بیشتر به دنبال اهداف سیاسی خود هستند و نظام مسیر خود را پیش میبرد.
