به گزارش اکوایران، در ظاهر، ارتش چین هرگز به این اندازه قدرتمند نبوده است. ناوهای جنگی این کشور بیش از هر زمان دیگر در اقیانوسها پیشروی میکنند، توان هستهای آن سالانه با حدود ۱۰۰ کلاهک جدید گسترش مییابد و پروازهای نظامی پیرامون تایوان بیشتر و تهدیدآمیزتر میشوند. هر چند ماه یکبار نیز پکن از سلاحی تازه رونمایی میکند؛ از نمونه اولیه جنگنده پنهانکار گرفته تا شناورهای آبی-خاکی پیشرفته.
با این حال، به نوشته نیویورک تایمز، در درون، ارتش چین با جدیترین آشفتگی در سطح رهبری در سالهای اخیر مواجه است. سه کرسی از هفت کرسی «کمیسیون نظامی مرکزی»، شورای حزب کمونیست که فرماندهی نیروهای مسلح را بر عهده دارد، پس از بازداشت یا ناپدید شدن اعضا، عملاً خالی مانده است.
این تنش درونی، آزمونی برای تلاشهای بیش از یک دههای شی جینپینگ، رئیسجمهوری چین برای ساخت ارتشی وفادار، مدرن، آمادهنبرد و کاملاً تحت فرمان خود است. آقای شی، سال ۲۰۲۷ را بهعنوان موعد نوسازی ارتش آزادیبخش خلق تعیین کرده و به گفته برخی مقامهای آمریکایی، این هدف شامل دستیابی به توانایی حمله به تایوان - که پکن آن را بخشی از خاک خود میداند - نیز میشود.
سرنوشت مبهم چندین ژنرال ارشد
موج تازه بازداشتها و برکناریها حتی به برخی فرماندهانی رسیده که شخصاً توسط آقای شی برگزیده شده بودند؛ نشانهای از تداوم مشکلات در سیستمی که او سالها برای پاکسازیاش کوشیده است. در سالهای نخست قدرتگیریاش در ۲۰۱۲، آقای شی کارزار گستردهای علیه فساد در ارتش به راه انداخت و با تشدید کنترلها، در نهایت دست به یک سازماندهی دوباره عمده زد.
جوزف توریگیان، استاد دانشگاه آمریکن و پژوهشگر روابط رهبران چین با ارتش، گفت: «وقتی شی جینپینگ میبیند افراد مورد اعتمادش اشتباه میکنند، بیشتر خشمگین میشود. کنترل بر ارتش برای او مسألهای حیاتی است. هر نشانهای از سرپیچی باید فوراً در هم شکسته شود». غیبت پرابهام ژنرال هه ویدونگ، دومین مقام ارشد در کمیسیون نظامی مرکزی، بیش از همه جلب توجه کرده است. او از صحنه رویدادهای رسمی و رسانهها محو شده و این گمانه را تقویت کرده که درگیر یک پرونده تحقیقات است.
دریابان میائو هوآ، فرمانده ارشد دیگری که مسئول امور سیاسی ارتش بود، سال گذشته به دلیل «تخلفات جدی انضباطی»، اصطلاحی که اغلب به فساد یا عدموفاداری اشاره دارد - تحت بازجویی قرار گرفت. به گزارش بنیاد جیمزتاون، او یکی از حدود چند ده افسر ارشد ارتش و مدیران صنایع تسلیحاتی است که از سال ۲۰۲۳ هدف تحقیقات قرار گرفتهاند. هر دو این فرماندهان با حمایت مستقیم آقای شی به سرعت در ردهها ارتقا یافته بودند. از دست دادن همزمان آنان، سطحی بیسابقه از آشفتگی در رأس هرم فرماندهی را نشان میدهد.
الی رتنر، معاون پیشین وزیر دفاع آمریکا، میگوید: «پاکسازیها میتواند بر کارکرد بوروکراسی ارتش اثر بگذارد و حتی در درون رهبری عالی، تردیدهایی را درباره آمادگی نظامی چین ایجاد کند.»
نگرانی اصلی آقای شی به میزان آمادگی رزمی و احتمال فاصله گرفتن فرماندهان از وفاداری مطلق به او و حزب بازمیگردد. با نزدیک شدن به سال ۲۰۲۷ و احتمال تلاش او برای چهارمین دوره رهبری حزب کمونیست، شی ناگزیر خواهد بود فرماندهان بازنشسته یا برکنارشده را با نسلی تازه و وفادار جایگزین کند.
نشانههای اخیر، حکایت از تشدید کنترل ایدئولوژیک دارد. کمیسیون نظامی مرکزی ماه گذشته مقرراتی تازه را برای «پاکسازی کامل تأثیرات سمی و بازگرداندن اعتبار و اقتدار افسران سیاسی» صادر کرد. روزنامه ارتش آزادیبخش خلق نیز در مجموعه سرمقالههایی، فرماندهان سیاسی ارتش را به «وفاداری مطلق» فراخوانده است.
نیرویی برای تضمین قدرت رهبر حزب
از دوران مائو تسهتونگ تاکنون، ارتش چین نهتنها نیرویی رزمی که ابزاری برای تضمین قدرت سیاسی رهبران حزب بوده است. شی جینپینگ در سخنرانیهای داخلی بارها از نقش ارتش در حمایت از رهبران حزب در سرکوب اعتراضات دموکراسیخواهانه سال ۱۹۸۹ تمجید کرده و همواره از پروندههای فساد فرماندهان سابق چون شو کایهو و گو بوشیونگ بهعنوان ذرس عبرت یاد کرده است؛ فرماندهانی که به گفته او، اگر کنترل نمیشدند، ارتش را به «نیرویی خصوصی و حتی مخالف حزب» بدل میکردند.
نشانهای وجود ندارد که آشفتگی اخیر نوعی نافرمانی سازمانیافته علیه شی باشد. با این حال، حتی چند مورد فساد یا سوءمدیریت میتواند اعتماد میان او و فرماندهانش را تضعیف کند. شی تنها مقام غیرنظامی حاضر در کمیسیون نظامی مرکزی است و همین جایگاه، قدرت بیرقیبی به او میدهد، اما همزمان به این معناست که در شرایط بحرانی، برای تصمیمگیری و اجرای عملیات، ناگزیر به تکیه کامل بر فرماندهان خواهد بود.
ژوئل واثنو، پژوهشگر دانشگاه دفاع ملی آمریکا گفت: «اگر او نتواند از صداقت، حرفهایبودن و کارآمدی فرماندهان اطمینان حاصل کند، میلش به آغاز جنگ کاهش مییابد، چون نمیتواند مطمئن باشد نتیجه چه خواهد شد».
به نوشته تیلور فریول، استاد دانشگاه امآیتی در نشریه فارین افیرز، این پاکسازیها احتمالاً هماهنگی نظامی را مختل و اعتماد به فرماندهان را کاهش میدهد و پکن را نسبت به آغاز عملیات آبی-خاکی علیه تایوان محتاطتر میکند. با این حال، در صورت بروز بحران، ضرورت اقدام قاطع ممکن است بر تردیدها غلبه کند. فریول معتقد است اگر شی جینپینگ به این نتیجه برسد که جنگ با تایوان ضروری است، حتی با وجود خلأ در فرماندهی، نیروهایش را به میدان خواهد فرستاد.
نشانههایی از این عزم، پیشتر هم دیده شده است؛ از جمله رزمایش اخیر دو ناو هواپیمابر و ناوهای همراهشان در اقیانوس آرام غربی، و آزمایش موشک قارهپیمایی که سال گذشته از فراز اقیانوس عبور کرد. هیچ نشانهای از کندشدن یا کاهش عملیاتهای دریایی چین وجود ندارد.
ماه آینده، در رژه نظامی پکن به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم - که چین آن را سالگرد پیروزی بر اشغال ژاپن میداند - شی جینپینگ قدرت ارتش و اقتدار خود را به نمایش خواهد گذاشت. همزمان، رسانه دولتی چین مستندی تازه با عنوان «یورش به دژ» منتشر کرده که آمادگی ارتش برای نبرد را نشان میدهد. در این مستند، یک افسر پیادهنظام میگوید: «وقتی حزب به تو فرمان میدهد، بدون چونوچرا اجرا میکنی.»
