به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ مدعیست با میانجیگری برای آزادی گروگانها و برقراری آتشبس میان اسرائیل و حماس، به یک پیروزی بزرگ در عرصه سیاست خارجی دست یافت. اکنون اروپاییها امیدوارند او بتواند همین موفقیت را در یکی دیگر از دشوارترین پروندههای جهانی تکرار کند: جنگ اوکراین.
به گفته مقامهای آگاه، ترامپ قرار است روز جمعه در کاخ سفید میزبان ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین باشد؛ دیداری که در ادامهی سفر پیروزمندانهی او به خاورمیانه انجام میشود. ترامپ در توقفهای خود در اسرائیل و مصر، بارها به جنگ روسیه و اوکراین اشاره کرد و نشان داد که در حالی که به دستاوردهای خود در خاورمیانه میبالد، نگاهش را به حل یکی دیگر از بحرانهای بزرگ جهان دوخته است.
امید به موج ادامهدار دیپلماسی
به نوشته وال استریت ژورنال، مقامهای ارشد آمریکایی و اروپایی هشدار میدهند که نه روسیه و نه اوکراین قصد ندارند راهبرد نظامی خود را بهدلیل موفقیت ظاهری ترامپ در خاورمیانه تغییر دهند. آنها همچنین یادآور میشوند که توافق در غزه هنوز از رسیدن به ثبات پایدار فاصله زیادی دارد.
با این حال، امید دارند رئیسجمهور آمریکا بتواند بر موج این پیروزی دیپلماتیک سوار شود و از درسهای آن برای بازگرداندن ولادیمیر پوتین به میز مذاکره بهره گیرد. فِرِد فلایتز، مقام پیشین شورای امنیت ملی آمریکا در دولت اول ترامپ، گفت: «این دستاورد، اهرم فشار عظیمی در اختیار ترامپ قرار داده تا دیگر درگیریهای بزرگ جهانی را نیز حلوفصل کند. او حالا خود را بهعنوان یک میانجی و صلحساز مؤثر ثابت کرده است».
زلنسکی نیز روز دوشنبه در پیامی در شبکههای اجتماعی به این موضوع اشاره کرد و نوشت: «پوتین را میتوان وادار به صلح کرد، همانطور که هر تروریست دیگری را میتوان وادار کرد. حتی حماس هم اکنون آماده آزادسازی گروگانهاست. اگر این ممکن است، پس پوتین هم میتواند مجبور به بازگرداندن صلح شود».
به گفته مقامهای ارشد اروپایی، اگر درسی از توافق اسرائیل و حماس وجود داشته باشد که بتوان در جنگ اوکراین بهکار گرفت، آن یک کلمه است: فشار. پس از حمله هوایی اسرائیل به نیروهای حماس در دوحه، ترامپ بنیامین نتانیاهو را تحت فشار قرار داد تا طرح صلح ۲۰ مادهای آمریکا را بپذیرد و حتی از رهبر قطر عذرخواهی علنی کند. در همین حال، قطر، مصر و ترکیه نیز تهدید کردند در صورت عدم پذیرش طرح صلح، راههای ارتباطی دیپلماتیک با حماس را قطع کرده و پوشش سیاسی آن را از بین خواهند برد.
ترامپ هنوز چنین فشاری را بر پوتین اعمال نکرده است. اوکراین و متحدان اروپاییاش امیدوارند این رویکرد تغییر کند، بهویژه حالا که ترامپ طعم موفقیت خود را در خاورمیانه چشیده و از بنبست مذاکرات ماههای اخیر با روسیه خسته شده است. ترامپ تاکنون تعرفههای سنگینی بر واردات از هند - یکی از شرکای عمده تجاری روسیه - وضع کرده، اما هنوز تحریمهای عمده جدید یا تحریمهای ثانویه علیه مسکو اعمال نکرده است. مقامهای اروپایی میگویند تشدید فشار مالی بر روسیه در این مرحله از جنگ حیاتی است، زیرا اقتصاد آن کشور در آستانه بحران قرار دارد و همزمان در حال گذار به یک اقتصاد جنگی تمامعیار است. او همچنین هنوز به سراغ «ناوگان سایه» روسیه نرفته است؛ شبکهای از نفتکشهای غیررسمی که مسکو برای دور زدن سقف قیمت نفت و تأمین درآمد جنگی از آن استفاده میکند.
موشکهای تاماهاک و تهدید ضمنی ترامپ
ترامپ گفته است احتمالاً با ارسال موشکهای تاماهاک به اوکراین موافقت خواهد کرد، اما هنوز تصمیم نهایی را نگرفته است. او در پرواز به خاورمیانه در پاسخ به پرسش خبرنگاری گفت: «شاید با او (پوتین) صحبت کنم. شاید بگویم ببین، اگر این جنگ تمام نشود، من تاماهاکها را برایشان میفرستم».
موشکهای تاماهاک از دقیقترین تسلیحات زرادخانه آمریکا هستند و حدود 2300 کیلومتر برد دارند که به کییف امکان میدهد اهدافی در عمق خاک روسیه از جمله مسکو را هدف قرار دهد؛ کاری که پهپادهای دوربرد اوکراینی قادر به انجام آن نیستند.
دولت ترامپ اخیراً با ارائه اطلاعات هدفگیری به اوکراین برای حملات موشکی علیه زیرساختهای انرژی روسیه موافقت کرده است. با این حال، کارشناسان نظامی هشدار میدهند که روسیه هنوز یک ابرقدرت نظامی است و قدرت بازدارندگی هستهای آن هرگونه فشار مستقیم را محدود میکند. فرانتس-استفان گادی، تحلیلگر دفاعی مستقر در وین، گفت: «این واقعیت که روسیه دارای زرادخانه هستهای است، همیشه یک عامل تعیینکننده در هر کارزار فشاری خواهد بود. آمریکا تمایلی به تحریک پویاییهای خطرناک ندارد».
به گفته او، محتملتر آن است که ترامپ مستقیماً با پوتین برای آتشبس مذاکره کند و سپس زلنسکی را تحت فشار قرار دهد تا توافقی را امضا کند که کاملاً با اهداف اوکراین و اروپا همسو نیست؛ سناریویی که بسیاری از رهبران اروپایی از آن بیم دارند. گادی گفت: «چنین وضعیتی با سابقه ترامپ در دیپلماسیهای یکجانبه و پر سروصدا کاملاً سازگار است؛ جایی که او مایل است متحدانش را به سمت توافقهایی سوق دهد که بیشتر منافع خودش را تأمین میکند تا اهداف جمعی را».
نقش چین؛ عامل ناشناخته در مسیر صلح اوکراین
اما یک تفاوت کلیدی میان مأموریت صلح در خاورمیانه و تلاشهای احتمالی ترامپ در اروپا وجود دارد: چین. پکن به تکیهگاه اصلی اقتصادی و سیاسی روسیه تبدیل شده است. در حالی که آمریکا روابط نزدیکی با قطر، مصر و ترکیه دارد - کشورهایی که با فشار بر حماس، مسیر توافق غزه را هموار کردند - در مورد چین اینگونه نیست. پکن رقیب ژئوپلیتیکی اصلی واشنگتن و قدرت جهانی مستقلی است.
ترامپ روز جمعه در واکنش به محدودیتهای صادراتی چین بر مواد معدنی حیاتی، تهدید کرد که تعرفه ۱۰۰ درصدی بر واردات از چین وضع خواهد کرد. با این حال، ممکن است اواخر ماه جاری در حاشیه نشست سران همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) در کره جنوبی با شی جینپینگ دیدار کند.
مقامهای فعلی و سابق آمریکایی معتقدند وابستگی روزافزون روسیه به چین میتواند به برگ برندهای در مذاکرات صلح بدل شود، مشروط بر اینکه ترامپ بتواند پکن را قانع کند نقش سازندهای ایفا کند. به گفته کورت وولکر، سفیر پیشین آمریکا در ناتو و فرستاده ویژه ترامپ در امور اوکراین: «اگر زمانی برسد که چین احساس کند پایان دادن به جنگ به نفعش است و این پیام را صریحاً به روسیه منتقل کند، آن یک نقطه عطفی واقعی خواهد بود. متأسفانه هنوز به آن مرحله نرسیدهایم».
