به گزارش اکوایران، با پایان مذاکرات دوحه گمانه زنی ها پیرامون سرنوشت توافق هسته ای شدت گرفته است. در شرایطی که موضوع اصلی مذاکرات مذکور یافتن راه حلی برای شکستن بن بست ایجاد شده در مسیر احیای توافق هسته ای 2015 بود، با عدم پیشرفت در مذاکرات به میزبانی دوحه، سرنوشت احیای برجام بار دیگر در هاله ای از تردید قرار گرفت. دن دی لوئیس، گزارشگر ان بی سی نیوز، با انتشار یادداشتی با عنوان «مذاکرات هسته ای ایران و آمریکا در قطر بدون نتیجه پایان یافت» بازتاب این مسئله را در سیاست ایالات متحده در قبال این موضوع مورد بررسی قرار داده است.

تشدید خطر رویارویی

گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در دوحه، پایتخت قطر، بدون هیچ نشانه‌ای از پیشرفت در تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای 2015 به پایان رسید و خطر رویارویی احتمالی با تهران در ماه‌های آینده را افزایش داد.

انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا این گفتگوها را «فشرده» خواند و در توییتی نوشت: «متأسفانه، هنوز پیشرفتی که تیم اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده انتظارش را داشت، انجام نشده است. ما با فوریت بیشتری برای بازگرداندن یک توافق کلیدی برای عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و ثبات منطقه‌ای به کار خود ادامه می‌دهیم».  مورا در پایتخت قطر در نقش میانجی میان علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایرانی و راب مالی، نماینده ویژه جو بایدن در قطر بود و پیام‌هایی را بین دو طرف ارسال می‌کرد.

بررسی گزینه های جایگزین توافق در واشنگتن

توافق هسته ای 2015 که به برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام معروف است، برای کنترل برنامه هسته ای ایران طراحی شده است. دونالد ترامپ در سال 2018 آمریکا را از برجام خارج کرد و دولت بایدن در تلاش برای احیای آن بوده است. با این حال مقامات سابق، دستیاران کنگره و تحلیلگران می گویند با توجه به اینکه چشم انداز نجات توافق به طور فزاینده ای تیره به نظر می رسد، دولت بایدن تحت فشار فزاینده ای در واشنگتن و متحدان خاورمیانه ای برای بررسی گزینه های دیگر برای مقابله با برنامه هسته ای ایران قرار گرفته است.

دو هفته پیش به درخواست سناتورها، دولت بایدن یک جلسه توجیهی محرمانه پشت درهای بسته درباره ایران برگزار کرد و گزینه های احتمالی «پلن B»  -در صورت شکست دیپلماسی برای نجات توافق هسته ای 2015- را در این جلسه ارائه کرد. قرار است بایدن ماه آینده به اسرائیل و عربستان سعودی سفر کند و انتظار می‌رود برنامه هسته‌ای ایران در راس برنامه‌ها قرار گیرد.

بدون هیچ پیشنهاد جدیدی

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز چهارشنبه گفت که مذاکرات دوحه «در فضایی حرفه‌ای و جدی» برگزار شد و از ابتدا قرار بود مذاکرات دو روزه برگزار شود.  با این حال، ایالات متحده ایران را به عامل بن بست متهم کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه  ایالات متحده مدعی شده: «در دوحه، مانند گذشته، ما آمادگی خود را برای انعقاد و اجرای سریع یک توافق اعلام کردیم. با این حال، ایران مانند گذشته در دوحه موضوعاتی را مطرح کرد که کاملاً نامرتبط با برجام بود و ظاهراً آماده تصمیم گیری اساسی در مورد اینکه آیا می خواهد این توافق را احیا کند یا آن را دفن کند، نیست«. او از اتحادیه اروپا هم برای تلاش‌هایش تشکرکرد، اما مدعی شد که ایالات متحده «از اینکه ایران باز هم نتوانسته است به ابتکار اتحادیه اروپا پاسخ مثبت دهد، ناامید شده است». نمایندگی ایران در سازمان ملل به درخواست اظهارنظر پاسخ نداد.

به گفته علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران، هیچ‌یک از طرفین با هیچ پیشنهاد جدید و مهمی به مذاکرات دوحه نرفتند و هیچ نشانه‌ای وجود نداشت که ایران خواسته‌هایی در مذاکرات را کاهش داده باشد، از جمله اصرار بر اینکه آمریکا سپاه پاسداران ایران را از لیست سیاه تروریسم خارج کند.

مذاکره‌کنندگان آمریکایی قبلاً به صراحت گفته‌اند که تحریم‌های سپاه پاسداران را فراتر از توافق 2015 می‌دانند و ایران باید در ازای آن امتیازی معادل ارائه دهد. ایران همچنین از آمریکا می‌خواهد که تضمین‌هایی ارائه دهد که واشنگتن دوباره مانند ترامپ از توافق خارج نخواهد شد. اما مقامات آمریکایی می گوینداز نظر قانونی قادر به ارائه چنین تضمینی نیستند.

تحریم های جدید در راه است

سال گذشته، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که ایالات متحده «آماده است تا در صورت شکست مذاکرات هسته ای به گزینه های دیگر روی بیاورد». مقامات ایالات متحده پیشنهاد کرده اند که دولت آماده است تحریم ها علیه ایران را تحت این سناریو تشدید کند.

دیپلمات‌های اروپایی و مقامات سابق آمریکایی به ان‌بی‌سی نیوز گفته‌اند که احتمالاً ایالات متحده تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال خواهد کرد و به دنبال اجرای دقیق‌تر تحریم‌های موجود، با تمرکز ویژه بر هدف قرار دادن فروش نفت تهران به چین است. عملیات خرابکارانه احتمالی علیه برنامه هسته ای نیز می تواند روی میز باشد.