بحران دارو به سال جدید رسید؟ / تعریف متفاوت مسئولان و کارشناسان از «بحران»

به گزارش اکوایران، سال گذشته سال خوبی برای دارو نبود و برنامه‌های وزارت بهداشت برای سر و سامان به اوضاع دارویی کشور به جایی که باید، نرسید. 

با وجود وعده‌های زیاد وزیر بهداشت و مسئولان درمانی کشور برای رفع کمبود دارو، اوضاع در سال 1401 تا حدی بحرانی شد که صدای نمایندگان مجلس را هم درآورد.

آنطور که در نقدها اشاره می‌شد، این وضعیت حتی از دوران جنگ نیز بدتر بود. در این میان رئیس کمیسیون بهداشت مجلس به رئیس دولت سیزدهم برای رفع کمبود دارو نامه نوشت تا بلکه اوضاع دارویی کشور رو به بهبود رود. 

کمبود دارو تا روزهای پایانی سال گذشته ادامه داشت و رئیس کمیسیون بهداشت مجلس بار دیگر در میانه اسفند نسبت به کمبود دارو برای امسال هشدار داد و گفت که اگر ارز مورد نیاز دارو و تجهیزات پزشکی تامین نشود به چالش برمی‌خوریم.

با وجود اینکه سازمان غذا و دارو مدعی تولید 98 درصد داروهای مورد نیاز کشور بود، اما این سازمان در تاریخ هشتم بهمن 1401، درخواست تامین ارز نیمایی برای دارو از بانک مرکزی داشت. 

گویا روند مشکلات دارویی در کشور در سال جدید هم ادامه دارد. آنطور که روند 20 روز گذشته نشان می‌دهد، کمبود دارو به سال 1402 هم رسیده و وضعیت بحرانی دارو ممکن است تکرار شود. 

هشدار رئیس کمیسیون بهداشت مجلس نسبت به بودجه دارویی کشور 

اولین اظهارنظر درباره کمبود دارو را حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس مطرح کرده است. او در تاریخ 15 فروردین گفته که اختصاص 69 هزار میلیارد تومان به یارانه دارو با توجه به طرح دارویار، افزایش هزینه‌های دارو و قیمت آن و مسائل ارزی به طور قطع جوابگو نخواهد بود و شاید بتوان با این منابع برخی نیازها را در چهار یا پنج ماهه نخست سال پوشش داد اما برای 12 ماه به هیچ وجه جوابگو نیست.

او باتوجه به کمبود منابع، شکست طرح دارویار در آینده را محتمل دانسته و این در حالیست که این طرح تاکنون هم با مشکلات زیادی مواجه بوده است.

شهریاری بار دیگر نسبت به کمبود دارو در سال 1402 هشدار داده و نسبت به بی‌توجهی سازمان برنامه و بودجه برای تخصیص منابع انتقاد کرده است.

بررسی بودجه 1402 نشان می‌دهد که در تبصره ۱۴ لایحه، پیش‌بینی 69 هزار میلیارد تومان یارانه دارو برای امسال به منزله کاهش 5.5 درصدی این اعتبارات نسبت به سال 1401 بوده و از برآورد 105 هزار میلیارد تومانی وزارت بهداشت باتوجه به افزایش نرخ ارز و تورم حدود 50 درصدی کمتر است. 

در روزهای گذشته، بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اظهاراتی عجیب نسبت میزان مصرف دارو در کشور واکنش نشان داده و گفته که میانگین تجویز دارو در هر نسخه در جهان ۱/۵ قلم است اما در ایران حدود ۴ قلم دارو در هر نسخه نوشته می‌شود که بیش از دو برابر استاندارد جهانی است.

همچنین او روز پنجشنبه 17 فروردین در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرده که مشکلی برای تامین دارو در سال جاری وجود ندارد و وزارت بهداشت و دولت تدابیر لازم برای تامین داروی مورد نیاز کشور را اندیشیده است. 

با وجود اظهارات وزیر بهداشت درباره تامین دارو در کشور، کارشناسان نیز نسبت به کمبود دارو در ماه‌های پیش رو هشدار می‌دهند. احتمالاً هر دو درست می‌گویند، اما تعریف «بحران» از نظر عین‌اللهی و کارشناسان، با یکدیگر متفاوت است!

در مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان شرایط بحرانی‌تر است، چراکه مردم به خدمات درمانی حداقلی نیز به سختی دسترسی دارند. 

وزیر بهداشت در نشست هم‌اندیشی با فعالان حوزه دارو، تشکل‌ها و صاحبان صنایع دارویی کشور نیز اظهار کرده که تولید دارو باید حمایت و‌ تقویت شود و نوسازی این صنعت نیز باید با همکاری وزارت صمت مورد توجه قرار گیرد و تسهیلات گمرکی از جمله کاهش عوارض گمرکی و توزیع عادلانه دارو نیز اولویت یابد.  

باتوجه به اینکه ارز 4200 تومانی از سبد ارزی کشور حذف و نرخ ارز هم در یک‌سال گذشته بطور محسوسی بالا رفته، آینده بحرانی برای دارو بیش از گذشته احساس می‌شود.

در این میان بسیاری از مراکز درمانی به شرکت‌های تولید و توزیع دارو بدهکار هستند که رقم این بدهی‌ها در روزهای پایانی سال گذشته حدود 8 هزار میلیارد تومان بود.

باوجود وعده‌های دولت برای پرداخت وام به شرکت‌های تولیدکننده دارو، مواد اولیه بسیاری از شرکت‌ها به کمترین میزان رسیده و صدای بحران دارو را از همیشه به مردم نزدیک‌تر کرده است.

کارشناسان هشدار می‌دهند که کمبود داروهای بیمارستانی بیش از دیگر داروها خواهد بود، چراکه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بدهی زیادی به شرکت‌های داروسازی دارند و ممکن است تولید این داروها دیگر در اولویت تولیدکنندگان نباشد. 

کمبود فاکتور 8 و 9 دامن بیماران هموفیلی را گرفت

نازنین فرزادی‌فر در این رابطه به ایرنا اظهار کرده که بیماران مبتلا به کمبود فاکتور هشت انعقادی نیازمند مکرر دریافت دارو هستند و از خونریزی‌های تهدیدکننده زندگی خصوصا خونریزی از مفاصل رنج می‌برند که دریافت نکردن به موقع این دارو، سلامت، زندگی شخصی و اجتماعی این بیماران را به خطر می‌اندازد.

بر اساس اظهارات رئیس هیات مدیره کانون هموفیلی ایران، در دسترس نبودن دارو بسیاری از دانش‌آموزان را خانه‌نشین و معیشت بسیاری از بیماران را به خطر انداخته است. 

در این میان، برای اولین بار داروی نوین بیماران هموفیلی با نام «هملبیرا» آبان سال گذشته وارد کشور شده که سازمان غذا و دارو هنوز بعد از گذشت نزدیک به شش ماه آن را قیمت‌گذاری نکرده است.

به گفته عضو مجمع عمومی کانون هموفیلی ایران، باتوجه به اینکه داروها حدود یک سال تاریخ مصرف دارند، معطلی دارو در شرکت پخش، هیچ توجیهی ندارد. 

همچنین احمد قویدل به مهر گفته، عدم تأمین به موقع ارز برای فاکتور ۹ و ناتوانی تولیدکننده داخلی برای تأمین فاکتور ۸ مورد نیاز کشور رنج زیادی به بیماران تحمیل کرده است. 

باوجود مشکلات فراوان در حوزه دارو برخی شرکت‌های تولیدکننده نیز از نحوه تخصیص ارز گلایه دارند. براساس اعلام یکی از این شرکت‌ها، آخرین تخصیص ارز برای خرید مواد اولیه دارویی در اسفند ۱۴۰۱ و با نرخ ارز نیمایی ۳۱۶۱۷۶ ریال به ازای هر یک یورو بوده است.

در حالی که شاهد هشدارهای کارشناسان و نمایندگان مجلس درباره کمبود دارو در آینده نزدیک هستیم، گویا حوزه تجهیزات پزشکی نیز وضعیت خوبی ندارد و منابع ارزی برای آن مشخص نشده و معلوم نیست‌ با چه ارزی قرار است تجهیزات پزشکی تامین و وارد کشور شود.