محمد رهبری - هادی صفری: افزایش شدید قیمت دلار از ابتدای اسفند موجی از نگرانی را در میان مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال داشته است. در این میان، کاربران توییتر نیز در این رابطه نگرانی‌های خود را ابراز کرده‌اند؛ به‌نحوی که در شش روز ابتدای اسفند به‌تنهایی بیش از یک ماه کامل در تابستان توییت با کلیدواژه و هشتگ «دلار» زده شده است.

داده‌ها نشان می‌دهد که در روزهای اول و ششم اسفند سال جاری، بیشترین توییت با کلیدواژه و هشتگ دلار در سال جاری منتشر شده و در هریک از این دو روز حدود 23 هزار توییت در این رابطه منتشر شده است.

نمودار زیر به‌خوبی این افزایش توجهات به موضوع دلار در سال جاری را نشان می‌دهد؛ موضوعی که در این نمودار مورد توجه است، کاهش توجه کاربران توییتر به موضوع دلار از اواخر شهریور (همزمان با مرگ مهسا امینی) است؛ امری که تا اواخر مهرماه نیز تداوم یافته است.

با این حال از آبان مجددا توجهات به این موضوع افزایش یافته و در روزهای هفت و هشت دی‌ماه، زمانی که قیمت دلار برای اولین‌بار به حدود 43-44 هزار تومان رسید، شاهد افزایش توییت‌های راجع به دلار بودیم. با این حال توییت‌های مربوط به این موضوع در اسفندماه رکورد شکست و بیشترین تعداد توییت سال راجع به دلار در روزهای اسفند منتشر شد.

نمودار توییت‌های دلار

اما اگر بخواهیم شش روز ابتدایی اسفند را به‌طور دقیق‌تر ارزیابی کنیم، باید نمودار توییت‌های منتشر شده راجع به دلار را به‌طور ساعتی بررسی کرد. نمودار زیر، وضعیت قیمت ساعتی تتر را در کنار تعداد توییت‌های منتشر شده نشان می‌دهد. بر این اساس در شش روز ابتدایی اسفند، قیمت تتر به کاملا روندی صعودی را طی کرده است.

در سوی دیگر، قیمت دلار در ساعت‌های 12 تا 18 روزهای اول و ششم اسفند ماه به بیشترین میزان خود رسیده که این امر در روز ششم اسفند شدیدتر بوده است. غیر از این دو روز، تعداد توییت‌های منتشر در بازه دو تا پنج اسفند به‌طور سینوسی کم و زیاد شده و در طول روز افزایش و در ساعات خواب کاهش یافته است. اهمیت قیمت تتر در این مطالعه در آن است که قیمت آن نسبتی با قیمت دلار آزاد برقرار می‌کند و قیمت آن‌ها با یکدیگر رابطه مستقیم دارد.

نمودار زمانی تعداد توییت‌های منتشرشده

نمودار زمانی تعداد توییت‌های منتشر شده راجع به دلار و قیمت تتر در 6 روز ابتدایی اسفند

کدام گروه‌ها بیشترین توییت را راجع به دلار نوشته‌اند؟

موضوع دلار در روزهای اخیر توجه همه جریانات و گروه‌های سیاسی فعال در توییتر را به خود اختصاص داده است و بیش از 55 هزار کاربر در این مدت در این رابطه توییت یا ریتوییت داشته‌اند.

بر اساس داده‌های به‌دست آمده از شبکه بازنشرهای توییت‌های مربوط به این موضوع، کاربران با مشی براندازی و مخالف جمهوری اسلامی بیشترین حجم از توییت و ریتوییت را داشته و محتوای آن‌ها 66.5 درصد از شبکه را شکل داده است. پس از آن، کاربران اصلاح‌طلب 18.5 درصد از شبکه را به خود اختصاص داده‌اند و کاربران انقلابی و اصولگرا سهمی 12 درصدی از شبکه داشته‌‌اند و سایر گروه‌ها نیز حدود 3 درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند؛ امری که نشان می‌دهد در میان سه جریان اصلی حاضر در توییتر، کاربران انقلابی و اصولگرا کمتر از دو جریان دیگر به موضوع دلار پرداخته‌اند و بخشی از این جریان ترجیح داده تا در موضوع دلار سکوت کند.

نمودار توییت‌های دلار

توییت‌های مربوط به دلار حاوی چه محتوایی بوده‌اند؟

با وجود گرایش‌های سیاسی متنوعی که در موضوع دلار توییت زده‌اند، محتوای منتشر شده توسط هر جریان تا حدی نزدیک و شبیه به یکدیگر بوده است. این موضوع حتی در مورد کاربران انقلابی و اصولگرا نیز صدق می‌کند و محتوای توییت‌های آن دسته از کاربرانشان که نسبت به افزایش قیمت دلار سکوت نکرده‌اند و توییت زده‌اند، انتقادی بوده است. به‌عنوان مثال کاربری که در میان سایر کاربران انقلابی و اصولگرا بیشترین توجهات را جلب کرده، در توییتی نوشته است: «دلار بالا خواهد رفت (ریال بی‌ارزش می‌شود)، مادامیکه رشد بی‌ضابطه نقدینگی متوقف نشود. در یک سال گذشته منتهی به آبان 1500 هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی کشور اضافه شده. این موج عظیم محرک تقاضا با کدام عرضه مهار شده است؟ تقلای دولت برای تاسیس سازمان بازرگانی نیز به همین دلیل است.»

اما این انتقادات از جانب جریانات سیاسی دیگر با شدت بیشتری مطرح شده است. به‌طور مثال یکی از مداحان منتقد در توییتی که مورد استقبال زیادی واقع شده، عبارت و هشتگ «دلار چند» را بارها توییت کرده است و توییت او مورد توجه اصلاح‌طلبان و کاربران میانه‌رو قرار گرفته است. به همین جهت، اکانت او در دسته کاربران سبز رنگ قرار گرفته است. در میان توییت‌هایی که توسط این جریان مورد استقبال قرار گرفته نیز توییت یک فعال رسانه‌ای نزدیک به اصلاح‌طلبان نیز جلب توجه کرده است. او نوشته است: «برانداز واقعی مسئولانی‌اند که با بی‌کفایتی، بی‌لیاقتی، فساد و توهم کشور به جایی رسانده‌اند که حقوق کارگر کفاف حداقل یک هفته را هم نمی‌دهد و مدیران و آقازاده‌ها از دلار 50 تومانی که ثروتشان را نجومی‌تر می‌کند، شادمانند.»

تحلیل محتوای کمّی توییت‌های منتشر شده نیز بیانگر همین واقعیت است که اغلب توییت‌ها انتقادی بوده است.

به‌دلیل سهم گروه‌ها در توییت‌های مربوط به دلار که بالاتر به آن اشاره شد، ابرکلمات عمدتا رنگ و بوی توییت‌های آن‌ها را دارد. همچنین، اثری از هشتگ «مهسا امینی» به‌طور واضح در توییت‌ها دیده می‌شود. در میان اسامی خاص بکار رفته در توییت‌ها، کلیدواژه «رئیسی» با 194 بار تکرار و کلیدواژه «آمریکا» با 191 تکرار بیشترین تکرار را داشته است. کیدواژه‌های «افزایش»، «مرگ»، «زندگی»، «گرانی»، «تورم» و «تحریم» نیز به‌ترتیب به میزان قابل توجهی در توییت‌ها تکرار شده است؛ امری که نشان می‌دهد موضوع تحریم در قیاس با موضوعات دیگر کمتر محل بحث بوده است.

به‌طور کلی این یافته‌ها نشان می‌دهد که در کنار بحث افزایش قیمت دلار، موضوعاتی نظیر مرگ و زندگی و گرانی و تورم نیز مورد توجه بوده است و کمتر به تحریم‌ها پرداخته شده و ابراهیم رئیسی نیز بیش از هر کسی مخاطب انتقادات قرار گرفته است.