از جیب مردم به جیب خوششانسها
چند روز پیش شانزدهمین مرحله قرعه کشی ایران خودرو را پشت سر گذاشتیم و سایپا هم به زودی مراسم مرحله تازه قرعه کشی اش را برگزار خواهد کرد. در چنین شرایطی بعد نیست به بهانه آمارهای تازه، میزان رانت توزیع شده در جریان این قرعه کشی ها را مرور کنیم. طبق آمارهای محاسبه شده در روزنامه دنیای اقتصاد، حین قرعه کشی های مربوط به پیش فروش خودرو بیشتر از 100 هزار میلیارد تومان رانت توزیع شده است.
قرعه کشی هایی که قرار بود بازار را سر و سامان بدهند اما در عمل توفیق چندانی نداشتند و نتوانستند در برابر افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد مقاومتی ایجاد کنند تا جایی که می توان گفت اثری از این نوع عرضه در بازار خودرو دیده نمی شود، سال گذشته خدروهای تولیدی شرکت های ایران خودرو و سایپا بین 60 تا 116 درصد افزایش قیمت را تجربه کردند و سوال اینجاست که اگر این رانت 100 هزار میلیاردی توزیع نمیشد قیمت خودرو بیشتر از این رشد می کرد؟ به سختی می توان به چنین سوالی جواب مثبت داد، حداقل کارشناسان با قطعیت به آن جواب منفی می دهند. شاید بتوان گفت که چنین الگوی فروشی برای برخی متقاضیان خوش شانس سود خوبی به همراه داشت و آنها توانستند بر حسب شانس واقبال کالای مد نظرشان را با یارانه قابل توجهی بخرند اما چرا باید این یارانه بر اساس شانس بین افراد توزیع شود آن هم یارانه ای که ثروت ملی و دارایی عمومی مردم محسوب می شود.
برای بیشتر به بزرگی عدد 100 هزار میلیارد تومان پی ببریم، بد نیست بدانیم که درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته به 12 هزار میلیارد تومان هم نمی رسید و دولت برای جبران کسری بودجه ناچار به فروش حدود 200 هزار میلیارد اوراق شده بود که باید در سال های آتی اصل و سود آن را به خریداران بر گرداند.
یک مقایسه دیگر هم به ما کمک می کند که بفهمیم عددی که از جیبمان صرف یارانه خودرو برای خوش شانس ها شده چقدر بزرگ است، اینکه با این رقم می شد 400 میلیون دوز واکسن اسپوتنیک وی خرید به قرار هر واکسن ده دلار یا دولت می توانست در شرایطی که مردم با دوگانه کرونا و معیشت دست به گریبان هستند به 30 میلیون نفر از دهک های پایین درآمدی بیشتر از 3 میلیون تومان کمک کند. البته این فهرست می تواند خیلی بلندتر از این حرف ها باشد و هر کدام ما می توانیم حساب کنیم که اگر این رانت بین نزدیک به یک میلیون و 600 هزار نفر برنده قرعه کشی ها توزیع نمیشد می توانست صرف چه امور دیگری شود.
