به گزارش اکوایران، این یکی از بزرگترین چالش‌ها برای جمهوری اسلامی از زمان جنگ ایران و عراق است. سوریه راهی برای ایران فراهم کرده بود تا در منطقه شام نفوذ کند. این کشور معتبرترین نقطه ارتباط جمهوری اسلامی با لبنان و گروه مورد حمایت آن، حزب‌الله بود.

به نوشته شورای روابط خارجی، سوریه یکی از معدود کشورهای عربی بود که از زمان انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، روابط دوستانه‌ای با ایران داشت. اسدها، هم حافظ اسد که تقریباً 30 سال حکومت کرد و هم پسرش بشار اسد که از سال 2000 در قدرت است، علیرغم اعتراضات کشورهای عربی عمدتاً سنی‌مذهب، اهمیت زیادی به روابط با ایران شیعه‌محور می‌دادند.

محور مقاومت آسیب زیادی دیده، اما کاملاً نابود نشده است. حماس دیگر نمی‌تواند به عنوان یک گروه تهدیدی برای اسرائیل از غزه باشد. رهبری حزب‌الله لبنان ضربه سنگینی خورده و توان عملیاتی آن به شدت کاهش یافته است. نیروهای مسلح شیعه عراق هنوز فعال هستند و به شدت در نهادهای سیاسی و امنیتی عراق جا افتاده‌اند. حوثی‌ها در یمن نیز فعال هستند اما تحت فشار و هدف‌گیری نیروهای ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده قرار دارند. بنابراین، نفوذ جمهوری اسلامی ایران اکنون به منطقه خلیج فارس محدود شده است.

شورش سوریه

جمهوری اسلامی ایران قبلاً بخش زیادی از نیروهای خود را از سوریه خارج کرده بود، زیرا این تصور را داشت که وضعیت قابل کنترل است. از زمان ترور سردار سلیمانی توسط ایالات متحده در ژانویه 2020، فرماندهان مختلف حزب‌الله به عنوان نمایندگان ایران در سوریه عمل کرده‌اند. حملات اسرائیل به حزب‌الله در پاییز و ترور بسیاری از فرماندهان آن، جمهوری اسلامی را از کادرهایی که می‌توانستند وضعیت سوریه را در زمانی که به سرعت در حال فروپاشی بود، ثابت نگه دارند، محروم کرد.

اکنون پرسش این است که سقوط اسد جمهوری اسلامی ایران را تهاجمی‌تر می‌کند یا به دیپلماسی نزدیک‌تر می‌شود؟ به نظر هر دو سناریو محتمل است. اکنون ارزش بازدارندگی هسته‌ای برای ایران افزایش یافته است. جمهوری اسلامی طبق گزارش‌های اخیر تحلیل‌گران، سلاح‌های هسته‌ای ندارد، اما توانایی غنی‌سازی اورانیوم به سطحی که در کوتاه‌مدت قابل تسلیح باشد را بهبود بخشیده است. با سقوط دیگر ارکان بازدارندگی، بازدارنده نهایی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. اما منطقه برای اقدام‌های تحریک‌آمیز بسیار خطرناک و بی‌ثبات است.

تهران عموما در زمان بحران‌ها احتیاط می‌کند و منتظر می‌ماند تا طوفان بگذرد، سپس پیش می‌رود. احتمالاً جمهوری اسلامی ایران به پیشنهادهای دیپلماتیک ایالات متحده و اروپا، شاید حتی از طرف دولت ترامپ، پاسخ خواهد داد. اما این ممکن است تنها پوششی باشد برای محافظت از برنامه‌های در حال گسترش خود در برابر حملات، نه به منظور رسیدن به توافق.