جهان در آستانه فروپاشی معاهدات هسته‌ای؛ اینک آخرالزمان؟

به گزارش اکوایران، وال استریت ژورنال با انتشار یادداشتی به قلم لارنس نورمن، خبرنگار برجسته نوشت، در پایان جنگ سرد، قدرت‌های جهانی به اجماع رسیدند که جهان با سلاح‌های هسته‌ای وضعیت خوبی نخواهد داشت.

 امروز این دوره به پایان رسیده و معاهدات در آستانه فروپاشی قرار دارند، برخی از قدرت‌های هسته‌ای در حال تقویت زرادخانه‌های خود هستند، خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای در حال افزایش است و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی برای به دست آوردن مزیت در میدان نبرد بیش از گذشته قابل تصور است.

جهان در آستانه روز رستاخیز

به نوشته اقتصادنیوز، هراس از جنگ هسته‌ای در سال 1945 با اولین انفجار آزمایش هسته‌ای در سایت آزمایش ترینیتی در نیومکزیکو افزایش یافت، در سال 1963، در طول رقابت جنگ سرد آمریکا با اتحاد جماهیر شوروی، جان اف کندی، رئیس جمهوری وقت آمریکا ترس خود را از عصر هسته‌ای بدون محافظ توصیف کرد که در آن ده‌ها کشور دارای سلاح های کشتار جمعی هستند – گزاره‌ای که او آن را "بزرگترین خطر ممکن" خواند.

برای چندین دهه، توافقنامه‌های کنترل تسلیحات، چالش‌های تکنولوژیکی و ترس از نابودی تضمین شده دوجانبه، چنین روز رستاخیزی را در افق دور نگه داشت. با گذشت سال‌ها، ذخایر کلاهک‌های هسته‌ای ایالات متحده و روسیه افزایش و کاهش یافت؛ در حالی که چین در سال‌های اخیر در این زمینه پیشرفت های بزرگی را به دست آورد.

ذخایر جهانی در اواسط دهه 1980 به اوج خود رسید و از آن زمان به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. در اولین معاهده استارت که در سال 1991 امضا شد، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی توافق کردند که تعداد کلاهک‌های خود را محدود کنند. اما یکی از دو پیمان مهم کنترل تسلیحات هسته‌ای بین روسیه و ایالات متحده، پیمان نیروهای هسته‌ای میان‌برد، از بین رفت.

بر اساس برخی برآوردها، انتظار می‌رود ذخایر رو به رشد تسلیحات هسته‌ای چین تا سال 2035 سه برابر شود.

هراس از تهدیدهای سه‌گانه

بر اساس ارزیابی‌های پنتاگون درباره وضعیت ارتش چین که در ماه دسامبر منتشر شد، برآوردها نشان می‌دهد که چین حدود 600 موشک بالستیک قاره پیما در زرادخانه خود دارد که همه آنها می‌توانند به سرزمین اصلی ایالات متحده برسند. پکن پیشنهادهای قبلی مبنی بر دیدار با مقام‌های ایالات متحده و روسیه برای مذاکره درباره محدودیت‌های رسمی در مورد نیروهای هسته‌ای را رد کرده است.

قدرت‌های هسته‌ای پیشرو دارای سلاح‌های هسته‌ای بین قاره‌ای هستند. ایالات متحده، روسیه و چین همگی قدرت‌های هسته‌ای سه‌گانه هستند؛ به این معنی که می‌توانند سلاح‌های هسته‌ای را از زمین، دریا و هوا ارسال کرده و به مجوز حمله به هر یک از دشمنان احتمالی خود را صادر کنند.

در حالی که ایالات متحده و روسیه ذخایر خود را کاهش داده‌اند، نگرانی‌ها در مورد استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی افزایش یافته است. این‌ها تسلیحاتی با برد کوتاه‌تر و بازدهی کمتری هستند که می‌توانند تفاوت بزرگی در میدان نبرد در یک جنگ متعارف بدون ایجاد جرقه درگیری هسته‌ای گسترده‌تر ایجاد کنند.

مسکو تاکید کرده که ممکن است از سلاح‌های هسته‌ای در اوکراین استفاده کند. این کشور ماه نوامبر از دکترینش رونمایی کرد؛ دکترینی که در قابش زمینه‌های استفاده بالقوه از سلاح‌های هسته‌ای به شکل عریان بیان شده است. قدرت‌های غربی هراس دارند که قرار گرفتن روسیه در حالت تدافعی، می‌تواند عامل محرکی باشد برای این کشور جهت توسل به سلاح‌های هسته‌ای.

اما سه بازیگر دارای سلاح هسته‌ای هرگز «ان پی تی» را نپذیرفتند و کره شمالی رسماً در سال 2003 از این معاهده خارج شد. در این میان عربستان سعودی اعلام کرده که در صورت دستیابی به مواد هسته‌ای صلح آمیز از مفاد این توافق پیروی خواهد کرد.

«ان پی تی» به آژانس اتمی سازمان ملل اختیارات محدودی داده است. به گفته تحلیلگران هشدار کندی در مورد خطرات رقابت تسلیحاتی جهانی دلیلی برای تلاش مداوم جهت محدود کردن زرادخانه‌ها از طریق معاهدات است. در حالی که این معاهدات، به ویژه «ان پی تی»، بسیاری از کشورها را به دور ماندن از سلاح‌های هسته‌ای ملزم کرده است، اما چنین تعهداتی در دنیایی از تنش‌های جدی جهانی و تضعیف اتحادهای سنتی می‌توانند مورد آزمایش قرار بگیرند.