به گزارش اکوایران- نخستین نشانههای رکود در صنعت لوازم خانگی را میتوان در شاخص مدیران خرید (شامخ) مشاهده کرد. طبق گزارش شامخ آبان ۱۴۰۴، شاخص کل اقتصاد به عدد 46.6 رسیده و برای بیستمین ماه متوالی در محدوده رکودی (کمتر از ۵۰) باقی مانده است. شاخص شامخ بخش صنعت نیز پس از دو ماه ثبات نسبی، مجدداً کاهش یافته و به 49.9 رسیده که کمترین مقدار سهماهه آن محسوب میشود. این ارقام نشان میدهد که محیط کلی کسبوکار صنعتی همچنان در رکود قرار دارد و نشانهای از بهبود پایدار دیده نمیشود .
در میان زیربخشهای صنعتی، وضعیت «ماشینسازی و لوازم خانگی» نگرانکنندهتر است. بر اساس گزارش شامخ، شاخص فعالیت این گروه در آبان ماه زیر سطح خنثی ۵۰ قرار داشته و مؤلفههای کلیدی آن از جمله میزان تولید و بهویژه سفارشات جدید مشتریان ارقام پایینی را ثبت کردهاند. شاخص سفارشات جدید در این زیربخش حدود 37.5 گزارش شده که بهروشنی از ضعف شدید تقاضای بازار حکایت دارد. کاهش سفارشات به این معناست که بنگاهها نهتنها با فروش کمتر مواجهاند، بلکه چشمانداز کوتاهمدت تولید نیز برای آنها تیرهتر شده است .
همزمان با افت تقاضا، دادههای تولید صنعتی نیز تصویری شکننده از وضعیت لوازم خانگی ارائه میدهد. گزارش ماهانه تولید صنعتی که بر اساس اطلاعات شرکتهای بورسی تهیه شده، نشان میدهد اگرچه شاخص کل تولید صنعتی در آبان ۱۴۰۴ رشد مثبت 0.6 درصدی را ثبت کرده، اما این رشد بسیار محدود و عمدتاً ناشی از عملکرد چند صنعت خاص مانند صنایع شیمیایی بوده است. در مقابل، بسیاری از صنایع دیگر همچنان رشد منفی داشتهاند. در میان این صنایع، گروه «دستگاههای برقی» و «ماشینآلات و تجهیزات» که پیوند نزدیکی با لوازم خانگی دارند، در آبان ماه رشد منفی قابل توجهی را تجربه کردهاند؛ بهطوری که رشد تولید دستگاههای برقی منفی 8.5 درصد و ماشینآلات و تجهیزات حدود منفی 17.7 درصد گزارش شده است .
نکته مهم آن است که حتی رشد اندک شاخص کل تولید صنعتی نیز به معنای خروج از رکود نیست. گزارش تولید صنعتی تأکید میکند که متوسط رشد سهماهه منتهی به آبان تقریباً نزدیک به صفر بوده و نوسان رشد بین مقادیر مثبت و منفی، از نبود یک روند باثبات در تولید حکایت دارد. برای صنعتی مانند لوازم خانگی که نیازمند برنامهریزی تولید، سرمایه در گردش و پیشبینی تقاضا است، چنین ناپایداریای عملاً به معنای تعمیق رکود و احتیاط بیشتر بنگاهها در افزایش تولید است .
عامل کلیدی دیگر در تشدید رکود، افزایش نرخ ارز و اثر آن بر هزینههای تولید است. گزارش شامخ آبان بهصراحت از «رشد شدید نرخ ارز» بهعنوان یکی از مهمترین عوامل افت فعالیتهای تولیدی نام میبرد. افزایش نرخ ارز، هزینه واردات مواد اولیه، قطعات و نهادههای واسطهای را بالا برده و موجب شده شاخص قیمت مواد اولیه و قیمت محصولات تولیدشده به بالاترین سطوح چند سال اخیر برسد. در آبان ۱۴۰۴، شاخص قیمت محصولات تولیدشده در بخش صنعت به بالاترین مقدار ۴۳ ماهه اخیر رسیده است. این فشار هزینهای برای صنعت لوازم خانگی که وابستگی بالایی به نهادههای وارداتی دارد، شدیدتر از بسیاری از صنایع دیگر بوده است .
از سوی دیگر، گزارش تولید صنعتی نشان میدهد که شاخص قیمت صنعت شرکتهای بورسی در آبان نسبت به مدت مشابه سال قبل به حدود ۴۴٫۶ درصد رسیده است. در برخی صنایع مرتبط با لوازم خانگی، مانند دستگاههای برقی، تورم تولید حتی بالاتر از این میانگین بوده است. افزایش قیمت تمامشده در شرایطی رخ داده که تقاضای مصرفکننده به دلیل کاهش قدرت خرید بهشدت محدود شده و امکان انتقال کامل این افزایش هزینه به قیمت فروش وجود ندارد. نتیجه این وضعیت، کاهش حاشیه سود، افت تولید و تعویق سرمایهگذاریهای جدید است .
در مجموع، ترکیب شواهد شامخ آبان، دادههای تولید صنعتی و تحولات نرخ ارز نشان میدهد که صنعت لوازم خانگی در آبان ۱۴۰۴ در یک چرخه رکودی گرفتار شده است. همه این ها در حالی است که بحث ممنوعیت واردات لوازم خانگی از نیمه 1400 و با هدف تقویت برندهای داخلی و توسعه این صنعت امروز توزیع رانت و انحصارطلبی برای چند برند و تضغیف تولید داخلی و درنهایت کاهش تقاضا برای خرید محصولات ایرانی را به همراه داشته و سناریو اجراشده برای صنعت خودرو اینبار در صنعت لوازم خانگی تکرار شد. تا زمانی که ثبات نسبی در بازار ارز ایجاد نشود، قدرت خرید خانوار بهبود نیابد و دسترسی تولیدکنندگان به نهادهها و نقدینگی تسهیل نشود، انتظار خروج این صنعت از رکود، واقعبینانه نخواهد بود.
