۵ سال پیش اسلحه، میکروب، و فولاد: آنالیز بسیار دراز مدت خلاصه ای از بحث مهم جرد دایموند در کتابش "اسلحه، میکروب، و فولاد" در مورد اینکه چرا هزاران سال پیش بعضی مناطق بخصوص شاهد آغاز رشد بودند.