به گزارش اکوایران، رویترز به نقل از منابع آگاه مدعی شده است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در حال بررسی طرحی برای توقف و بازرسی نفت‌کش‌های ایرانی در دریا بر اساس یک توافق بین‌المللی با هدف مقابله با گسترش سلاح‌های کشتار جمعی است.

به نوشته رویترز، ترامپ مدعی شده است که کمپین «فشار حداکثری» را برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران بازگرداند تا تهران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز دارد.

ترامپ در هفته‌های اول دوره دوم ریاست‌جمهوری خود با دو موج تحریم‌های جدید، شرکت‌ها و ناوگان به اصطلاح «اشباح» نفت‌کش‌های فرسوده را که بدون بیمه کشورهای غربی حرکت و نفت خام کشورهای تحریم‌شده را حمل می‌کنند، هدف قرار داد.

به گفته شش منبعی که به دلیل موضوع حساس خواستند نامشان فاش نشود، مقامات دولت آمریکا اکنون به‌دنبال راه‌هایی برای توقف و بازرسی کشتی‌هایی هستند که از طریق تنگه مالاکا در آسیا و سایر خطوط دریایی عبور می‌کنند.

این موضوع تحویل نفت خام به پالایشگاه‌ها را به تأخیر می‌اندازد. منابع گفتند که این موضوع همچنین ممکن است طرف‌های درگیر در تسهیل این تجارت را در معرض آسیب‌ به شهرت و تحریم‌ها قرار دهد.

یکی از منابع گفت: «نیازی نیست کشتی‌ها را غرق کنید یا افراد را دستگیر کنید تا این اثر بازدارنده ایجاد شود چراکه این کار ارزش ریسک را ندارد. تأخیر در تحویل، عدم اطمینان را در شبکه تجارت ایجاد می‌کند.» 

دولت آمریکا در حال بررسی این موضوع بوده است که آیا بازرسی‌ها در دریا می‌تواند تحت حمایت «ابتکار امنیتی اشاعه» (Proliferation Security Initiative) که در سال 2003 راه‌اندازی شد و هدف آن جلوگیری از قاچاق سلاح‌های کشتار جمعی است، انجام شود.

ایالات متحده این ابتکار را رهبری کرد که توسط بیش از 100 دولت امضا شده است. یکی از منابع گفت: «این مکانیسم می‌تواند به دولت‌های خارجی اجازه دهد محموله‌های نفتی ایران را به درخواست واشنگتن هدف قرار دهند که به‌طور موثر تحویل‌ها را به تأخیر می‌اندازد و زنجیره‌های تأمینی که تهران برای درآمد به آن‌ها وابسته است را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»

دو منبع گفتند که شورای امنیت ملی آمریکا که در کاخ سفید سیاست‌گذاری می‌کند، در حال بررسی امکان بازرسی‌ها در دریا بود. مشخص نبود که آیا واشنگتن تاکنون با هیچ یک از امضاکنندگان ابتکار امنیت اشاعه تماس گرفته است تا تمایل آن‌ها برای همکاری با این پیشنهاد را آزمایش کند. 

جان بولتون که در زمان تشکیل این ابتکار، مذاکره‌کننده اصلی آمریکا بود، ادعا کرده است: «استفاده از این ابتکار برای کاهش صادرات نفت ایران کاملا توجیه‌پذیر است.»

عواقب احتمالی

رویترز مدعی شده است تلاش‌های قبلی برای توقیف محموله‌های نفتی ایران، باعث انجام اقدامات تلافی‌جویانه از سوی ایران شده است. آمریکا در سال 2023 تحت ریاست‌جمهوری بایدن، حداقل دو محموله نفتی ایران را متوقف کرد. این اقدام ایران را بر آن داشت تا کشتی‌های خارجی را توقیف کند، از جمله یک کشتی که توسط شرکت شورون اجاره شده بود و این موضوع قیمت نفت خام را افزایش داد. 

بن کاهیل، تحلیل‌گر انرژی در مرکز سیستم‌های انرژی و محیط زیست دانشگاه تگزاس، مدعی شد: «محیط کنونی قیمت پایین نفت به ترامپ گزینه‌های بیشتری برای مسدود کردن جریان نفت ایران می‌دهد، از تحریم شرکت‌های نفت‌کش گرفته تا توقیف کشتی‌ها.» 

او افزود: «فکر می‌کنم اگر قیمت‌ها زیر 75 دلار در هر بشکه باقی بمانند، کاخ سفید آزادی عمل بیشتری برای بررسی تحریم‌هایی دارد که می‌تواند بر عرضه نفت ایران و سایر کشورها تأثیر بگذارد. انجام این کار در محیطی با قیمت 92 دلار در هر بشکه بسیار سخت‌تر خواهد بود.» 

او ادعا کرد که اقدامات تهاجمی آمریکا می‌تواند در کوتاه‌مدت صادرات نفت ایران را حدود 750 هزار بشکه در روز کاهش دهد، اما هرچه تحریم‌ها بیشتر ادامه یابند، اثربخشی آن‌ها کمتر می‌شود، زیرا ایران و خریداران راه‌هایی برای دور زدن آن‌ها پیدا می‌کنند. 

در این گزارش ادعا شده است از سرگیری سریع صادرات نفت از منطقه نیمه‌خودمختار کردستان عراق می‌تواند به‌جبران هرگونه کاهش در صادرات ایران کمک کند. رویترز پیش‌تر گزارش داده بود که کاخ سفید در حال افزایش فشار بر عراق است تا اجازه دهد صادرات نفت کردستان از سر گرفته شود یا در کنار ایران با تحریم مواجه شود.

بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، علی‌رغم تحریم‌های آمریکا در سال‌های اخیر، صادرات نفت تهران در سال 2023 میلادی، 53 میلیارد دلار و در سال گذشته میلادی نیز 54 میلیارد دلار درآمد برای ایران داشت که عمدتا از طریق تجارت با چین بود. 

ایران برای درآمد حیاتی خود به صادرات نفت به چین وابسته است. روسیه که با محدودیت‌هایی در صادرات نفت و تحریم‌های گسترده‌تر غرب مواجه است، به‌طور مشابه بر ارسال نفت به خریداران در چین و هند متمرکز شده است.