به گزارش اکوایران، تهدیدهای دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا برای اخراج جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، سوالی را به وجود آورده است که شاید پاسخ به آن غیرممکن باشد: بدون استقلال بانک مرکزی آمریکا، اقتصاد جهان و بازارهای مالی چه وضعیتی خواهند داشت؟
به نوشته والاستریتژورنال، فدرال رزروِ مستقل که کاخ سفید توانایی دخالت در تصمیمات آن را نداشته است، بهعنوان پشتوانه و لنگری برای بازارهای آمریکا و جهان عمل میکند و در زمانهای بحرانهایی از قبیل بحران مالی 2008، همهگیری کووید-19 و دیگر شوکهای چند سال اخیر وارد عمل شده است.
اقتصاددانان معتقدند توانایی فدرال رزرو در ثبات بخشیدن به شرایط بهطور گسترده به قدرت آن برای واکنش در زمانهایی مربوط میشود که جدای از فضای سیاسی، تشخیص میدهد انجام یک اقدام ضروری است.
اکنون مقامات پیشین فدرال رزرو هشدار میدهند نفوذ کاخ سفید بر تصمیمات این بانک ممکن بر توانایی آن برای اقدام سریع و بهجا در زمان تهدیدهای مالی تاثیر منفی بگذارد. رئیسجمهوری آمریکا روز سهشنبه اعلام کرد که او ممکن بهزودی پاول را اخراج کند؛ اظهارنظری که افزایشی در سطح تنش پس از چندین ماه انتقادات متوالی ترامپ از رئیس فدرال رزرو محسوب میشود، چراکه او معتقد است بانک مرکزی نرخهای بهره را برای مدت بسیاری زیادی در سطح بالا نگه داشته است. ترامپ بعدتر گفت که بسیار بعید است پاول را اخراج کند.
الن بلایندر، اقتصاددان دانشگاه پرینستون و معاون پیشین رئیس فدرال رزرو، میگوید: «سیاستمداران تقریبا همیشه فکر میکنند که نرخهای بهره باید پایینتر باشد و این دلیلی کافی برای این موضوع است که چرا ما به یک بانک مرکزی مستقل نیاز داریم.»
احتمال از بین رفتن استقلال فدرال رزرو ممکن است شرایط وخیمی در بازارها ایجاد کند، آن هم در لحظهای غیرقابل پیشبینی برای اقتصاد آمریکا. تورم آمریکا برای چندین سال بالاتر از هدف 2 درصدی بانک مرکزی باقی مانده است و دادههای تورمی اخیر نشان میدهد فشارهای قیمتی ناشی از جنگهای تجاری ترامپ در حال نمایش تاثیرات خود است. در همین حال، بانکهای مرکزی و سرمایهگذاران جهانی در انتظار تصمیم بعدی فدرال رزرو هستند.
اگر قدرت بانک مرکزی ایالات متحده برای تصمیمگیری در زمانهای حساس کاهش یابد، این موضوع نهتنها اقتصاد آمریکا بلکه اقتصاد دیگر کشورها را تحت تاثیر قرار میدهد. زمانی که بازارهای جهانی در گذشته با مشکل مواجه میشدند، مانند بحران بدهی روسیه در سال 1998، فدرال رزرو با حمایت خود مانع از فروپاشی آنها میشد.
جرمی استاین، اقتصاددان دانشگاه هاروارد، معتقد است: «بخشی از توانایی فدرال رزرو برای انجام این کار به ظرفیتش برای حفظ جریان اعتباری در زمانهایی برمیگردد که بازارها متوقف شدهاند و فدرال رزرو در این مواقع بهسرعت وارد عمل میشود.»
این اقتصاددان افزود: «موضوع یادشده و همچنین کیفیت رهبری در بانک مرکزی، بهطور بالقوه میتواند عملکرد آن در زمانهای بحران را بهشکل قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد.»
فدرال رزرو بهطور متعدد در ماموریتهای نجات مالی بینالمللی شرکت کرده است، از قبیل بحران مکزیک در سال 1982 و مجددا در 1995؛ اقدامی که اغلب برای جلوگیری از بیثبات شدن سیستم مالی جهانی انجام شده است. بانک مرکزی آمریکا از خطوط سوآپ برای قرض دادن دلار به بانکهای مرکزی خارجی استفاده میکند. در زمان بحران مالی، این بانک با همتایان جهانی خود و وزرای دارایی همکاری کرد و مانع از فروپاشی شرکتهای بزرگ مالی شد.
مشخص نیست که اگر فدرال رزرو بهطور مستقیمتری توسط ترامپ کنترل شود، این بانک بتواند باز هم در دورانهای بحران جهانی مانند قبل وارد عمل شود یا خیر.
پس از آنکه دادهها نشان داد تورم آمریکا در ماه ژوئن با افزایش اندک روبهرو شده است، که بخشی از آن به تاثیرات تعرفهای مربوط میشود، رئیسجمهوری ایالات متحده اعلام کرد فدرال رزرو باید نرخ وجوه فدرال (که اکنون در سطح حدود 4.3 درصد قرار دارد) را بهمیزان 3 درصد کاهش دهد.
الن بلایندر افزود: «اگر این را به هر اقتصاددانی بگویید، نمیداند باید بخندد یا گریه کند.»
کاهش نرخ بهره سبب میشود کسبوکارها و مصرفکنندگان به وام گرفتن بیشتر تشویق شوند و همین امر موجب رشد اقتصادی میشود. اما این اقدام، ریسک افزایش قابل توجه نرخ تورم را بههمراه دارد.
کاهش نرخ بهره موجب تورم بازارهای مالی میشود. سرمایهگذارانی که نمیتوانند بازده قوی در داراییهای امن به دست آورند، به داراییهای پرریسک هجوم میبرند که سودهای بالاتری دارند، اما خطر سقوط شدید قیمت در این داراییها نیز وجود دارد.
بهدنبال بحران مالی سال 2008، برخی منتقدان اعلام کردند فدرال رزرو در تشخیص ریسک ناشی از حباب دارایی مرتبط با بخش مسکن و وام مسکن، بسیار کند بوده است. اگر استقلال فدرال رزرو کاهش یابد، احتمال اینکه این بانک در آینده وقایع مشابه را نادیده بگیرد، افزایش مییابد.
از سوی دیگر، زمانهایی که نرخهای بهره در سطح بسیار پایینی قرار داشته باشند، فدرال رزرو برای کاهش بیشتر نرخها در جهت تحریک رشد اقتصادی و بازیابی پس از ترکیدن حباب، فضای کمتری دارد.
بانک مرکزی آمریکا یک نرخ fivi کوتاه مدت موسوم به «نرخ وجود فدرال» را تعیین میکند. ترامپ استدلال کرده است نرخهای بهره باید کاهش یابد، تا به کاهش پرداختهای بهره برای انبوه بدهیهای دولت آمریکا کمک کند. با این حال، هزینههای استقراض کوتاهمدت که توسط فدرال رزرو کنترل میشود، لزوما نرخها برای وامهای بلندمدتتر مانند وام مسکن را که توسط بانکهای تجاری عرضه میشود، تعیین نمیکند.
در حالیکه بانک مرکزی آمریکا نرخهای بهره را طی یک سال اخیر بهمیزان حدود یک درصد کاهش داده، متوسط نرخ وام مسکن آمریکا تقریبا ثابت مانده است.
به گفته راگورام راجان، اقتصاددان مدرسه کسبوکار بوث در دانشگاه شیکاگو و رئیس سابق بانک مرکزی هند در سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶، اگر بانک مرکزی را مجبور کنید نرخهای بهره کوتاهمدت را کاهش دهد و برای بازارها هم کاملا روشن باشد که چنین اتفاقی در حال رخ دادن است، ممکن است نرخهای بهره بلندمدت در جهت عکس و حتی بهطور قابل توجهی افزایش پیدا کنند.
این پویایی روز چهارشنبه بلافاصله پس از انتشار گزارشهایی درباره تهدید ترامپ رخ داد؛ سرمایهگذاران اوراق قرضه بلندمدت خزانهداری آمریکا را فروختند. دلار آمریکا و بازار سهام تضعیف شدند، در حالیکه قیمت طلا ، که به عنوان پناهگاه امن در دوران تنشهای مالی در نظر گرفته میشود، افزایش یافت.
این اقدامات پس از آنکه ترامپ برنامه اخراج پاول را تکذیب کرد، تعدیل شد. او در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: من هیچ چیز را رد نمیکنم، اما فکر میکنم بسیار بعید است.» با این حال، سرمایهگذاران نگرانند که اگر ترامپ در نهایت تهدید خود را عملی کند، این نوسانات میتواند پیشنمایشی از واکنش بازارها باشد.
دیوید سالومون، مدیرعامل گلدمن ساکس در روز چهارشنبه گفت استقلال فدرال رزرو موضوعی است که باید برای حفظ آن بجنگیم. او در گفتگویی با سی ان بی سی تاکید کرد که استقلال بانکهای مرکزی نه تنها در ایالات متحده، بلکه در سراسر جهان به ما خدمت کرده است.
