بار تورمی مسکن بر دوش فقرا در 1401

به گزارش اکو‌ایران بررسی‌ها نشان می دهند که در ماه‌های فروردین تا بهمن سال گذشته، بخش مسکن سردمدار تورم در بین غیرخوراکی ها برای دهک اول بوده‌است. به عبارت دیگر فقیرترین دهک جامعه، بیشترین تورم را میان گروه‌های غیرخوراکی از سمت گروه مسکن متحمل شده‌است.

اما در بین گروه‌های خوراکی در ماه‌های مختلف بین سه گروه عمده غذایی برای کسب عنوان اثرگذارترین بخش بر تورم دهک اول رقابت تنگاتنگی برقرار بوده‌است. این سه گروه غذایی عبارتند از : نان‌وغلات، گوشت‌و‌فرآورده های‌آن و سبزیجات‌و‌حبوبات. در‌نهایت در این رقابت، بخش گوشت‌و‌فرآورده‌های آن نقش پر رنگ‌تری را ایفا کرده‌است. به عبارت دیگر در بین گروه های خوراکی بیشترین فشار تورمی را بر دهک اول، گروه گوشت‌و‌فرآوری های‌آن داشته است.

علی‌رغم اینکه در تمامی ماه‌ها تورم گروه مسکن در میان گروه های غیر خوراکی بیشترین تاثیر را داشته است اما در هفت ماه از یازده ماه ابتدایی سال 1401، تورم گروه‌های بخش خوراکی نقش پر رنگ‌تری از گروه مسکن در تورم کل دهک اول داشته‌اند.

از آنجایی که بیشترین میزان مصرف در دهک اول به کالاهای اساسی و ضروری اختصاص دارد، انعکاس بیشتر تورم در بخش خوراکی ها در هفت ماه از یازده ماه سال به این معناست که سیاست‌ها و تکانه‌های اقتصادی این بار سفره‌های خانوار های کم‌درآمد‌ترین دهک جامعه را هدف گرفته‌است.

در این گزارش به اثرگذار‌ترین گروه کالاها در تورم دهک اول جامعه، در دو بخش خوراکی و غیرخوراکی پرداخته شده‌ است.

هرکه بامش کم، سهمش بیشتر!

دلیل اینکه تورم کالا‌ها به تفکیک دهک‌ها بررسی می‌شود این است که در الگوی مصرف خانوار با درآمد‌های مختلف، تفاوت وجود دارد. به دلیل وجود محدودیت در درآمد خانوار، با کاهش درآمد و در دهک‌های پایین‌تر، کالا های غیر‌ضروری را شاید بتوان از سبد مصرفی کنار گذاشت ولی کالا‌های اساسی و ضروری برای زندگی را نمی توان حذف کرد. به همین دلیل سهم مصرف کالا‌های خوراکی مثل گوشت و غلات و لبنیات نسبت به سهم مصرف کالا‌هایی مثل سینما و رستوران و هتل در دهک‌های کم درآمد جامعه بیشتر است. بیشتر بودن سهم مصرفی کالا‌های خوراکی در دهک اول به معنای مصرف بیشتر خوراکی در این دهک نسبت به بقیه دهک‌ها نیست بلکه به دلیل پایین‌تر بودن درآمد دهک اول و ضروری بودن مواد خوراکی، سهم درآمد اختصاص داده شده به بخش خوراکی در خانوار‌های کم‌درآمد بیشتر است. به همین دلیل سبد کالایی در دهک‌های مختلف جامعه متفاوت است و از همین رو تورم دهک‌های مختلف با یکدیگر یکسان نیست.

تورم دهک اول در بخش خوراکی ها

بخش خوراکی‌ها شامل گروه‌های عمده نان و غلات، گوشت و فرآورده‌های آن، روغن و چربی‌ها، لبنیات، میوه و خشکبار، سبزیجات و حبوبات و آشامیدنی‌هاست.

بیشترین تورم به ثبت رسیده دهک اول در میان ماه‌های سال گذشته، با 19 درصد به خرداد ماه تعلق دارد. از این میزان تورم، 17 واحد درصد آن به دلیل تورم خوراکی‌ها بوده، به بیانی چنانچه دهک اول از سمت خوراکی ها متحمل هیچ تورمی نمی‌شد، تورم کل دهک اول حتی به 2 درصد هم نمی‌رسید که در میان خوراکی‌ها، گروه گوشت و فرآورده‌های آن بیشترین اثرگذاری را داشته است.

یکی از اصلی‌ترین دلایل بالاتر بودن تورم در بخش خوراکی در خرداد و تیر، سیاست حذف نرخ ارز ترجیحی است. با حذف نرخ ارز 4200 که قبلا به تولیدکنندگان و واردکنندگان کالا‌های اساسی تعلق می‌گرفت، هزینه ها و مواد اولیه تولید در بخش کالاهای اساسی خوراکی نسبت به بخش غیر‌خوراکی افزایش بیشتری یافت و این افزایش هزینه‌ها خود را به شکل افزایش در سطح قیمت کالا‌های اساسی نشان داد.

به طور کلی در سال گذشته تورم بخش خوراکی‌ها در دهک اول پر‌رنگ تر از تورم بخش غیر‌خوراکی بوده است، حتی در ماه آذر که تورم این بخش به منفی 0.37 درصد رسید هم ما در بخش سبزیجات و حبوبات شاهد تورم 0.18 درصدی بودیم.

در این میان به ترتیب سه گروه گوشت و فرآورده‌های آن، سبزیجات و حبوبات و نان و غلات بیشترین اثر را بر تورم دهک اول داشته اند.

تورم بخش غیر خوراکی برای دهک اول

بخش غیرخوراکی شامل گروه مسکن و آب و برق، هتل‌داری و رستوران، تفریح و فرهنگ، آموزش، بهداشت و درمان، پوشاک و کفش و لوازم خانگی است

مسکن نیز کالایی ضروری برای خانوار به حساب می‌آید و ضریب اهمیت مسکن در محاسبه تورم دهک اول حدودا 38 درصد است. به بیان دیگر یک سوم تورم فقیرترین گروه جامعه متاثر از مسکن است.

علی‌رغم اینکه بخش مسکن در نه ماه از ماه‌های ابتدایی سال بیشترین تورم را برای کل جامعه در بخش غیر‌خوراکی ها  به همراه داشته است؛ کل دهک‌ها در بخش حمل‌ و‌ نقل هم در هشت ماه از سال تورم چشمگیری را تجربه کرده اند. به طوری که حتی بخش حمل و نقل در ماه های دی و اردیبهشت، عنوان اثرگذار ترین گروه در تورم بخش غیرخوراکی را به خود اختصاص داده است اما با این وجود برای دهک اول، بخش مسکن در همه ماه‌های ابتدایی سال 1402 بیشترین سهم تورم را در بخش غیرخوراکی به خود اختصاص داده است.

همچنین بیشترین میزان اثرگذاری تورم گروه مسکن برای دهک اول در ماه مهر به میزان 1 واحد درصد از 2.7 درصد تورم کل و کمترین میزان آن 0.41  واحد درصد از 3.4 درصد تورم در اردیبهشت ماه بوده است.