توصیه همتی برای حل چالش ناترازی گاز کشور

عبدالناصر همتی: قطر اعلام کرد که با توسعه دو فاز بزرگ که در حال حاضر در حال انجام است و ساخت کارخانجات جدید، حدود یک چهارم کل گاز صادراتی مایع جهان تا پایان دهه، را کنترل کرده و سهم فزاینده‌ای از نفوذ و ثروت جهان را در اختیار خواهد گرفت.

این برنامه در مجموع تولید LNG قطر را از ۷۷ میلیون تن در سال، به ۱۴۲ میلیون تن تا سال ۲۰۳۰ افزایش داده که معادل حدود ۷/۲۵ میلیون بشکه صادرات نفت در روز می‌شود.

برآورد وزیر نفت قطر از افزایش درآمد قطر از محل پروژه های جدید حدود ۳۱ میلیارد دلار در هر سال برای دو دهه آینده می‌باشد و تا کنون  تقریباً ۲۰ کشور از هند تا ایتالیا  قرار دادهای بلندمدت، حتی تا سال ۲۰۵۰ با قطر امضاء کرده‌‌اند.

در ایران بر اساس گزارش گروه انرژی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی براساس سند تولید و مصرف گاز طبیعی، تا پایان سال ۱۴۱۰ مصرف گاز طبیعی در کشور به طور متوسط سالانه ۴.۶ درصد و در سال‌های ۱۴۱۰ تا ۱۴۲۰ نیز به طور متوسط سالانه ۳.۲ درصد افزایش پیدا می‌کند. همچنین براساس این سند، عرضه گاز طبیعی از سال ۱۴۱۰ به طور متوسط سالانه ۲.۳ درصد کاهش خواهد داشت. 

لذا، بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ، میزان مصرف در سال ۱۴۲۰ به ۱۴۱۰.۸ میلیون متر مکعب در روز می‌رسد و عرضه گاز طبیعی در این سال در نهایت ۸۹۷.۷ میلیون متر مکعب خواهد بود، بنابراین اگر این روند تداوم یابد، در سال ۱۴۲۰، درحد ۵۱۲ میلیون متر مکعب ناترازی خواهیم داشت.

روند عرضه گاز در ایران، گر چه امروز بهره برداری ایران از پارس جنوبی در مقایسه با قطر بیشتر است ، در مقایسه با سرمایه گذاری های سنگین برای افزایش عرضه و صادرات سالهای آینده همسایه جنوبی از میدان مشترک گازی پارس جنوبی (گنبد شمالی قطر ) نگران کننده است.

باید پذیرفت،تداوم تحریم های نفتی ، بانکی و مالی اقتصاد ایران را با داشتن رتبه اول مجموع ذخایر گاز و نفت جهان، از نظر برنامه های توسعه، در رقابت های منطقه ای با  عقب ماندگی های جدی مواجه می کند. عدم دسترسی به سرمایه و تکنولوژی مورد نیاز خارجی در میان مدت و بلندمدت برای ممانعت از افت فشار تولید و افزایش میزان عرضه و از همه مهمتر نداشتن استراتژی و برنامه جامع مشخص برای بهینه سازی، کاهش تلفات تولید، قیمت گذاری مناسب و کنترل میزان مصرف داخلی انرژی ، ناترازی انرژی ایران را تشدید و حل معضل را روز به روز سخت تر خواهد ساخت . تلاش برای دور زدن تحریم شاید در کوتاه مدت آنهم در خصوص فروش نفت خام تا حدی چاره ساز باشد ولی همان هم پر هزینه است و در بلندمدت موجب خسران و عقب ماندگی های جدی در استفاده از مهمترین منبع کسب ثروت برای کشور بزرگ ایران بوده و خواهد بود.

 در بخش تقاضا بنظر می رسد که کنترل مصرف سخت تر باشد. راه حل های غیر قیمتی خصوصاً ، افزایش بهره وری انرژی گاز و کاهش تلفات تولید و نیز بهینه سازی مصرف اقدامات عملی تری هستند، راه حل قیمتی برای کنترل مصرف و تقاضای گاز ، با توجه به الگوی نادرست مصرف گاز خانگی که در فصل سرما هم بیش از ۷۰ درصد مصرف گاز را دربر می گیرد و عدم امکان جایگزین در بخش عمده ای از خانوارها از یکطرف و نیز امکان انتقال افزایش قیمت گاز به قیمت نهایی محصولات در بخش صنعت، با محدودیت های جدی از نظر موفقیت روبرو هست.

در بخش تولید و عرضه بایستی اقدامات عاجل برای رفع یا حداقل کاهش اثار تحریم های بانکی، نفتی و گازی فراتر از بحث ها، مذاکرات و تفاهمات کلیشه ای بی نتیجه، با تصمیمات راهبردی و اقدامات عملی،شرایط تدارک سرمایه و تکنولوژی خارجی به کشور در بخش نفت وگاز فراهم شود.همچنین قوانین و مقررات موجود در جهت رفع موانع محیطی ِحضور فعال مردم در سرمایه گذاری اصلاح و جاذبه لازم برای جذب سرمایه در این بخش ایجاد شود.