به گزارش اکو ایران، چک های مبادله ای در کشور یکی از ابزارهای مهم در بده بستان پولی محسوب شده که روند آن می تواند نشان از رونق بازارها و تغییرات ارزش معاملات در کشور باشد.

این آمار را بانک مرکزی به صورت ماهانه منتشر کرده و در آن به روند مبادلات چک در کشور می پردازد. در همین رابطه داده های بانک مرکزی نشان می دهد تعداد مبادلات چک در کشور به بالاترین سطح خود در سال جاری رسیده است.

رکوردزنی مبادلات چک در کشور

طبق داده های بانک مرکزی در آذر ماه امسال کل چک های مبادله ای در کشور برابر با 7 میلیون و 217 هزار فقره بوده که بیشترین سطح تعداد معاملات چک در این مقطع در مقایسه با نه ماه اخیر بوده است؛ به عبارت دیگر رکورد بیشترین مبادلات چک در سال 1401.

در کنار افزایش سطح مبادلات چک در این ماه، نسبت برگشتی ها نیز پایین آمده و در کمترین سطح دو سال قرار داشته است. قرار گرفتن این دوموضوع درکنار هم به نوعی می تواند ناشی از رشد امنیت چک ها و گسترش سامانه صیاد در این بخش باشد.

اما موضوع مهم دیگر در خصوص چک های مبادله ای افزایش سرانه چک ها به قبمت جاری و واقی بوده است.

چک

رکوردزنی در سرانه ارزش چک های آذر ماه 1401

در آذرماه امسال ارزش کل چک های مبادله ای در کشور برابر با 397 هزار و 828 میلیارد تومان به ثبت رسیده است. داده های آماری نشان می دهد نسبت ارزش کل چک ها به تعداد کل برابر با 55 میلیون تومان بوده که از حیث اقتصادی ارزش سرانه هر چک نامیده می شود.

بررسی های آماری نشان می دهد این بیشترین میزان ارزش سرانه چک در این مدت بوده که نسبت به موقعیت مشابه خود در سال گذشته حدودا 39.3 درصد بیشتر شده است.

اما برخی از کارشناسان یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر رشد سرانه چک ها را موضوع تورم می دانند. به این معنا که افزایش تورم می تواند موجب رشد هزینه کالای مورد پرداخت در چک شده و این رقم را بالا ببرد. به همین علت به منظور بررسی دقیق تر روند چک ها اثر تورم را از این ارزش ها کسر کرده و درنهایت این ارقام را با همدیگر مقایسه کنیم.

در همین رابطه محاسبات آماری نشان می دهند اگر مبنای تورم را فرودین 1400 در نظر بگیریم ارزش هر چک اکنون در مقایسه با یک سال و نه ماه پیش رقمی معادل با 30 میلیون تومان بوده است. (یعنی از ارزش 55 میلیون تومانی هر چک با حذف اثر تورم، 25 میلیون تومان کم می شود)

در بررسی ماهانه از ابتدای سال 1400تاکنون مشاهده می شود در ماه های پایانی سال گذشته که عموما مصرف بالاتر بوده است، ارزش واقعی چک ها بالاتر رفته و در کانال 32 میلیون تومانی قرار داشته است.

این در حالی است که  ارزش واقعی سرانه چک هادر تیر ماه امسال برابر با 22 میلیون و 270 هزار تومان بوده که کمترین میزان را در 20 ماه اخیر دارا بوده است. پس از آن با وجود رشد جدی در شاخص قیمت مصرف کننده و افزایش قابل ملاحظه تورم اما ارزش واقعی سرانه چک جهش قابل توجهی داشته و در کانال 29 میلیون تومان قرار گرفت. در انتها در پایان پاییز امسال، ارزش واقعی سرانه چک در حدود 30 میلیون تومان رقم خورده و در بیشترین سطح شش ماه قرار گرفت.

موضوعی که نشان می دهد ارزش سرانه چک به صورت واقعی در این مدت رشد داشته که علامتی از مصرف است. در ادامه رشد استفاده از چک با وجود رشد تورم می تواند سه نکته را در برداشته باشد.

سه نکته مهم در تحلیل رشد سرانه چک 

نخستین علتی که می شود در تحلیل چرایی رشد سرانه واقعی تورم مطرح کرده آن است که مبادلات چک که به نوعی خرید غیر نقدی و مدت دار به شمار می آید از این جهت بالا رفته که افراد ممکن است نسبت به آینده انتظارات تورمی بیشتری داشته باشند. یعنی با رشد تورم در جامعه، خرید های اعتباری می تواند جایگزین خرید های نقدی شده باشد که در این صورت از سوی متقاضیان و فروشندها انتظارات تورمی بالاتر رفته و در نهایت با رشد سرانه چک ها مواجه شده است.

دومین خوانشی که می تواند از این اتفاق مطرح شود رشد مصرف در شرایط اقتصادی فعلی است. در اقتصاد همواره مصرف متوسط روندی معکوس با رشد اقتصادی داشته و در شرایطی که رشد اقتصادی در جایگاه پایینی قرار دارد ممکن است مصرف بالاتر رفته و این رشد مصرف به سمت چک های مبادله ای نیز رسوخ کرده باشد. رشد هزینه های مصرفی اتفاقی است که در آمارهای ثبت شده در بخش هزینه و مخارج اقتصاد نیز قابل مشاهده است. در همین رابطه رشد هزینه های مصرفی خانوارها در تابستان امسال برابر با 6 درصد بوده که در مقایسه با قبل رشد قابل توجهی به شمار می آید.

البته موضوع سوم نیز می تواند به رشد امنیت در گسترش اخیر سامانه صیاد باشد. این موضوع که در ادامه رشد تعداد چک ها و کاهش چک های برگشتی را نیز به همراه داشته می تواند موجب شده باشد تا افراد با اعتماد بیشتری سایر هزینه های خود را از طریق چک های صیادی انجام داده باشند. و همین موضوع ارزش سرانه چک، تعداد چک ها و در ادامه نسبت چک های وصول شده از کل را به سطح بالایی رسانده باشد.

چک