تغییر مسیر پول در اقتصاد ایران؛ رشد سیالیت نقدینگی کم شد

به گزارش اکوایران، داده‌های مربوط به کل‌های پولی توسط درگاه ملی آمار منتشر شده است. داده‌ها حاکی از افت رشد حجم پول در خرداد 1402 نسبت به ماه مشابه در سال 1401 هستند. علاوه بر این موضوع نسبت پول به کل نقدینگی که در فروردین 1402 رکورد ثبت کرده بود، از قله 14 ساله خود در انتهای بهار سال جاری پایین آمده و رو به کاهش است. 

افت رشد نقطه‌به‌نقطه حجم پول 

بر اساس گزارش‌ منتشر شده از درگاه ملی آمار، حجم نقدینگی در پایان خرداد 1402 رقمی در حدود 6 هزار و 586 همت به ثبت رسیده است. نقدینگی از مجموع پول و شبه پول به دست می‌آید. به مجموع سپرده‌های دیداری و اسکناس و مسکوک در دست افراد نیز، پول گفته می‌شود. 

طبق داده‌ها حجم پول در پایان بهار 1402 به ارزش تقریبا هزار و 695 همت رسیده که 93 درصد از آن مربوط به سپرده‌های دیداری و تنها 7 درصد از اسکناس و مسکوک در دست افراد تشکیل شده است. 

بر اساس بررسی‌ها، درحالی که رشد نقطه‌به‌نقطه حجم پول در 13 ماه منتهی به خرداد امسال تماما بیش از 55 درصد رقم خورده بود، رشد نقطه‌ای حجم پول در پایان خرداد 1402 حدود 50.3 درصد به ثبت رسیده که کاهش قابل توجهی را در بر دارد. شایان ذکر است در سرتاسر این گزارش به دلیل محدودیت آماری، داده‌های مربوط به اردیبهشت 1402 در تحلیل لحاظ نشده است.

روند تغییرات سهم پول از نقدینگی و ارتباط آن با تورم

محاسبات نشان می‌دهد سهم پول از نقدینگی از اواسط سال 1396 یک روند صعودی آغاز کرده است. این روند صعودی از ابتدای 1401 شدت گرفته و سهم پول از نقدینگی از 19.7 درصد در فروردین سال گذشته به 25.7 درصد در خرداد امسال رسیده است که در جایگاهی مشابه با اسفند 1401 قرار دارد. 

به عبارت دیگر سهم پول از نقدینگی در طول 5 سال اخیر به مرور افزایش یافته و در فروردین 1402 با نرخ نزدیک به 26 درصد، به بالاترین نقطه خود در 14 سال اخیر رسیده است. بر اساس آمارها این نسبت پس از فروردین کاهش یافته و دوباره در نرخ 25.7 درصد قرار گرفته است. 

برخی از کارشناسان عقیده دارند که افزایش سهم پول به معنای بالا رفتن سیالیت نقدینگی است. بدین معنا که افراد تحت تاثیر نااطمینانی بخش بیشتری از پول‌های خود را به شکل اسکناس و مسکوک و سپرده دیداری نگهداری می‌کنند. به اعتقاد برخی علت این موضوع می‌توان به انگیزه‌های سوداگری مربوط باشد تا در صورت نیاز، پول به راحتی در بین بازارها حرکت کند. به همین ترتیب از کانال تقاضا، افزایش سهم پول از نقدینگی را به تشدید تورم ارتباط می‌دهند.

در مقابل برخی از اقتصاددانان عنوان می‌کنند که بالا رفتن سهم پول از نقدینگی در ایران ارتباط زیادی به تورم ندارد و  نقدینگی تنها عامل اثرگذار بر تورم از طریق کل‌های پولی تلقی می‌شود. به همین ترتیب این دسته از کارشناسان باور دارند در صورت کنترل نقدینگی، اثر کل‌های پولی بر تورم نیز کنترل می‌شود.