سیاست‌گذاری در تنگنای کنترل نقدینگی

به گزارش اکوایران، نرخ رشد نقدینگی پس از رسیدن به قله خود در سال 1400، روندی نزولی را تاکنون تجربه کرده که آن را طی سه سال اخیر از کانال 40 به کانال 20 درصد رسانده است. این درحالی‌ست که بررسی‌ها حاکی از محدودتر شدن دامنه نوسان نرخ رشد ماهانه نقدینگی هستند و میانگین 12 ماهه آن نیز طی سال‌های اخیر کاهش پیدا کرده است. 

این درحالی‌ست که برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند هرچند نتایج کنترل نقدینگی مناسب ارزیابی می‌شود، اما نرخ رشد نقدینگی فعلی نیز بسیار بیش از رشد واقعی اقتصاد است. بنابراین برای کنترل تورم، لازم است تا کنترل رشد نقدینگی ادامه‌دار باشد. علی‌رغم این موضوع، مشاهده می‌شود بنگاه‌های تولیدی نیز شدیدا با کمبود نقدینگی مواجه هستند و همین یک چالش برای سیاست‌گذار پولی ایجاد کرده است. 

روند کاهشی رشد نقطه به نقطه نقدینگی در 3 سال اخیر

بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی در پایان سال 1402 حدود 24.3 درصد اعلام شده که رقم نقدینگی را به 7 هزار و 880 همت رسانده است. به‌طور کلی، نقدینگی مهم‌ترین کل پولی مورد توجه سیاست‌گذاران است؛ چراکه این باور وجود دارد رشد نقدینگی دلیل اصلی مزمن شدن تورم در یک جامعه می‌شود. 

داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد پس از رسیدن رشد نقدینگی در قله تاریخی 42.8 درصد طی مهر 1400، سرعت رشد آن کاهش یافته است. به همین ترتیب در پایان سال 1400، نرخ رشد نقدینگی به 39 درصد، در انتهای 1401 به 31.1 درصد رسیده و در پایان اسفند سال گذشته رشد 24.3 درصدی را به ثبت رسانده است. 

محدودتر شدن دامنه نوسان رشد ماهانه نقدینگی

 مشاهده می‌شود نرخ رشد ماهانه نقدینگی نیز نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است. البته شایان ذکر است تغییرات ماهانه نقدینگی از یک الگوی زمانی برخوردار است و به‌ طور کلی نرخ رشد ماهانه آن در ماه‌های پایانی سال افزایش می‌یابد، اما بررسی شدت پراکندگی نرخ‌ رشدهای ماهانه نقدینگی می‌تواند شمایلی کلی از عملکرد سیاست‌های پولی ارائه کند. 

محاسبات نشان می‌دهد میانگین نرخ رشد ماهانه در سال 1399 حدود 2.9 درصد بوده و در سال 1400 به 2.8 درصد کاهش پیدا کرده است. همچنین در سال 1401، تقریبا به مرز 2.3 درصد رسیده و برای سال 1402 رقم 1.8 درصد میانگین نرخ رشد ماهانه ثبت شده است. 

این در حالی‌ست که پراکندگی نرخ رشد ماهانه نقدینگی در سال 1400 نسبت به 1399 افزایش داشته است، اما به مرور زمان در سال 1401 و 1402 این معیار کاهش یافته است.  

چالش‌های سیاست‌گذار در مهار حرکت مهم‌ترین کل پولی

با توجه به کاهش سرعت رشد نقطه به نقطه نقدینگی و همچنین قرار گرفتن نرخ رشد ماهانه نقدینگی در یک کانال کاهشی و کمتر شدن نوسانات آن، نتایج عملکرد سیاستگذار پولی طی دو سال گذشته مناسب ارزیابی می‌شود. البته این موضوع حائر اهمیت است که به عقیده کارشناسان کنترل نرخ رشد نقدینگی، نقطه شروع کنترل تورم در بلندمدت تلقی می‌شود، اما نخست آنکه درصورتی اثرگذار خواهد بود که روند کنترل رشد نقدینگی ادامه یابد، دوم آنکه سایر عوامل موثر در تورم نیز مورد توجه قرار بگیرند. 

محققان عنوان می‌کنند در شرایط فعلی، مدیریت رشد نقدینگی بسیار حائز اهمیت و اثرگذار در شرایط اقتصادی کشور است؛ چراکه همچنان نرخ رشد آن بیش از میزان رشد واقعی اقتصاد است و همین موضوع می‌تواند منجر به تشدید تورم در اقتصاد شود. این شرایط در حالی رخ می‌دهد که همچنان کمبود نقدینگی یکی از اصلی‌ترین چالش‌های بنگاه‌های اقتصادی برای ادامه حیات است.