به گزارش اکوایران؛ شاخص مدیران خرید (شامخ) کل اقتصاد در دی ماه 1403، نسبت به ماه قبل 1.3 واحد بهبود یافت و پس از تعدیل فصلی به عدد 47 رسید. همچنین، شاخص بخش صنعت نیز با 6 واحد افزایش از حالت انقباضی خارج شد و  عدد 53 را ثبت کرد. هرچند شیب کاهش این شاخص نسبت آذرماه بهبود نسبی داشته است، اما بررسی‌ها همچنان از وضعیت نامساعد کسب و کارها حکایت دارد.  

بررسی‌ صورت گرفته نشان می‌دهد در دی‌ماه شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» دومین رکورد پایین در دوره 58 ماهه شامخ را به ثبت رسانده و شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای در حال تکمیل» نیز برای پنجمین بار از ابتدای سال در محدوده کمتر از ۵۰ قرار گرفت.  

از سوی دیگر در این ماه شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده» برای یازدهمین ماه متوالی کاهش است؛ درحالی‌که شاخص «قیمت مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» همچنان در سطوح بالا به ثبت رسید. نتایج بررسی‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، همچنین نشان می‌دهد شاخص  «میزان تولید محصول یا ارائه خدمت» کل اقتصاد برای دومین ماه متوالی کاهشی بوده و شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» کل اقتصاد برای نهمین ماه متوالی کاهش پیدا کرده است.

با وجود روایت نامساعد شامخ از کلیت اقتصاد، بررسی‌ها نشان می‌دهد وضاع این شاخص در بخش صنعت بهبود قابل‌توجهی نسبت به آذرماه داشته و از 47 به 53 رسیده است. به نظر می‌رسد محرک بهبود شامخ بخش صنعت، نزدیک شدن به پایان سال و انتظارات تورمی مشتریان باشد.

وضعیت شاخص مدیران خرید ترکیبی اقتصاد کل

نتایج نظرسنجی ازبنگاه‌های بزرگ نشان م‌دهد شاخص مدیران خرید (PMI) در اقتصاد ایران،‌ نشان می‌دهد این شاخص در دی‌ماه سال جاری به 44.9 رسید که نشان می‌دهد، رشد فعالیت‌های اقتصادی در این ماه برای دومین ماه متوالی کاهشی بوده است. این شاخص پس از تعدیل فصلی معادل 47 برآورد شده که حاکی از آن است که میزان فعالیت‌های اقتصادی در این ماه نیز برای دومین ماه متوالی کاهشی بوده است البته با نرخ کمتری نسبت به ماه قبل (45.7) کاهش داشته است. بااین‌حال از ابتدای سال برای هفتمین بار، رکود و قرار گرفتن در محدوده کمتر از 50 را ثبت کرده است. 

کل

بررسی‌‌های صورت گرفته نشان می‌دهد شاخص «میزان تولید محصول یا ارائه خدمت» در دی‌ماه بعد از تعدیل فصلی، معادل 47.4 محاسبه شده و برای دومین ماه متوالی کاهشی است. با تداوم بی‌ثباتی قیمتی و نوسانات افزایشی شدید نرخ ارز و قطعی‌های برق، روند فعالیت در بسیاری از کسب‌وکارها کاهشی شده و برای هشتمین بار از ابتدای سال کمتر از محدوده ۵۰ قرار گرفته است.

در همین حال افزایش شدید نرخ ارز و به‌تبع آن افزایش تورم قیمت نهاده‌ها و کاهش توان مالی، تقاضای ضعیف مشتریان (در بخش خدمات و کشاورزی و ساختمان) را به همراه داشته است، به‌طوری‌که شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» کل اقتصاد در دی‌ماه، پس از حذف اثر فصلی، معادل 46.7 برآورد شده است و برای نهمین بار از ابتدای سال تاکنون کاهشی و کمتر از محدوده ۵۰ قرار گرفته است.

بی‌ثباتی اقتصادی، نوسانات ارزی و عدم اطمینان به آینده، بسیاری از مشتریان را در تصمیم‌گیری برای خرید محتاط کرده و سفارشات خود را به تعویق انداخته‌اند. همچنین، تداوم کاهش صادرات و مشکلات ناشی از قوانین مخل موجب افت تقاضای خارجی شده است. به‌طوری‌که شاخص «میزان صادرات کالا یا خدمت» پس از حذف اثر فصلی عدد 47.0 را به ثبت رسانده و همچنان مانند دوره‌های گذشته تداوم روند کاهشی خود را حفظ کرده است.

شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده» در دی‌ماه پس از حذف اثر فصلی، 46.9 محاسبه شده است و برای یازدهمین ماه متوالی در سری تعدیل شده کاهشی است. نوسانات افزایشی نرخ ارز طی ماه‌های اخیر و حذف ارز نیمایی در شرایطی که بسیاری از شرکت‌ها با کمبود نقدینگی و مشکلات مالی روبرو هستند، کسب‌وکارها را با مشکلات تأمین مواد اولیه مواجه کرده است.

بر همین اساس شاخص «قیمت مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» با مقدار 82.0 همچنان در سطوح بالای خود به ثبت رسیده است. نوسانات ارزی و افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی نیز هزینه‌های تولید را بالا برده و تولیدکنندگان را با مشکلات تأمین مواد اولیه مواجه کرده است. این وضعیت نشان‌دهنده تداوم فشارهای قیمتی، نوسانات ارزی، مشکلات تأمین مواد اولیه و محدودیت‌های تجاری است که بر هزینه‌های تولید تأثیرگذار بوده است.

با افزایش فشار هزینه‌های تأمین نهاده‌ها بر شرکت‌ها، شاخص «قیمت محصولات تولیدشده و خدمات ارائه شده» با عدد 58.2 افزایشی است اگرچه به دلیل تقاضای ضعیف مشتریان، افزایش قیمت‌های فروش، هنوز به‌شدت افزایش قیمت نهاده‌ها نبوده و پیش‌بینی می‌شود با وقفه زمانی در زنجیره تولید صنایع و خدمات کسب‌وکارها طی ماه‌های آتی بسیاری از محصولات و خدمات با افزایش بیشتری در قیمت‌های فروش روبرو باشند.

گزارش منتشر شده نشان می‌دهد عدد شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» در دی‌ماه پس از حذف اثر فصلی 43.2 محاسبه شده و برای دومین بار کمترین مقدار خود را در سری تعدیل شده کل اقتصاد و کمترین مقدار طی 58 ماه اخیر از اسفندماه 98 را به ثبت رسانده است. بی‌ثباتی اقتصادی و نوسانات ارزی باعث تشدید رکود در کسب‌وکارها شده تا بسیاری از بنگاه‌ها به‌خصوص در بخش خدمات و کشاورزی به دلیل افت درآمد و سودآوری، برای کاهش هزینه‌های خود در استخدام نیروی انسانی جدید محتاط باشند. از طرفی به دلیل عدم تناسب حقوق دستمزد با فشار افزایش هزینه‌های زندگی، نیروی انسانی تمایلی به اشتغال در سطوح پایین درآمدی ندارد.

در میان شاخص‌های مورد بررسی «موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای در حال تکمیل» 46.8 محاسبه شده که برای پنجمین بار از ابتدای سال کمتر از محدوده ۵۰ قرار گرفته است. افزایش نرخ ارز باعث بالا رفتن هزینه واردات مواد اولیه و تجهیزات تولید شده و تولیدکنندگان را در تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه کرده است، از طرفی کمبود انرژی نیز که باعث کاهش فعالیت شرکت‌ها در سطوح پایین ظرفیت تولید شده بود کاهش تولید طی ماه گذشته را به همراه داشته که باعث کاهش سطح موجودی محصول شده است و درنهایت شرکت‌ها برای تحویل سفارشات از موجودی انبار به میزان بیشتری استفاده کرده‌اند.

بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد شاخص «میزان فروش کالاها یا خدمات» در دی‌ماه پس از حذف اثر فصلی، 49.2 ثبت شده و برای دومین ماه متوالی روند کاهشی داشته است اگرچه نرخ کاهش نسبت به ماه قبل کمتر است، اما در مقایسه با ماه مشابه یعنی دی‌ماه سال گذشته (51.2)، شاخص مقدار کمتری را به ثبت رسانده است.

مقدار شاخص «انتظارات در مورد میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده» پس از حذف اثر فصلی 53.7 محاسبه شده است. این شاخص اگرچه در مقایسه با ماه قبل بهتر شده است اما به عقیده فعالان اقتصادی به دلیل ریسک‌ها و نااطمینانی نسبت به شرایط بی‌ثبات قیمتی و نرخ ارز، انتظارات خوش‌بینانه برای پایان سال، در مقایسه با سال قبل کمتر است.

شاخص مدیران خرید بخش صنعت

ارزیابی این گزارش نشان می‌دهد باوجود روایت نامساعد شامخ از کلیت اقتصاد، اوضاع این شاخص در بخش صنعت بهبود قابل‌توجهی نسبت به آذرماه داشته و از 47 به 53 رسیده است، با این شرایط این سوال مطرح می‌شود که چه عواملی بر رشد این شاخص اثر‌گذار بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در دی‌ماه با اندکی بهبود در سفارشات و تولید در ناحیه مرزی 50 قرار گرفت ، بااین‌حال به دلیل افزایش نرخ ارز، ازنظر اکثر تولیدکنندگان شرایط مشابه ماه قبل ارزیابی شده؛ اما شاخص مذکور پس از تعدیل فصلی، برای ماه دی معادل 53 برآورد شده است که با توجه به کاهش شدیدی که در بخش تولید در ماه قبل در اکثر صنایع وجود داشته، اندکی بهبود در وضعیت قطعی برق و سفارشات باعث شده تا شاخص در مقایسه با ماه قبل بهبود یابد. 

صنعت