به گزارش اکوایران، کم‌تر از یک هفته به برگزاری کنگره حزب کمونیست باقی مانده، جلسه‌ای که پیش بینی می‌شود شی جین پینگ بار دیگر بر کرسی ریاست جمهوری چین تکیه زند. جانت پاندا، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل، با انتشار یادداشتی با عنوان «بیستمین کنگره‌ی حزب کمونیست چطور چین را تغییر خواهد داد؟» در پایگاه تحلیل نشنال اینترست ارزیابی خود را از رئوس این جلسه ارائه داده است.

زیر پای لغزان شی

برای بسیاری واضح است که شی جین‌پینگ درکنگره پیش روی حزب کمونیست برای سومین بار از زمان به قدرت رسیدن در سال 2013 برای ریاست‌جمهوری انتخاب خواهد شد. شاید حتی گفته شود که آینده‌ی سیاسی این رهبر 69 ساله پیش از این و از سال 2018 که این کنگره قانون محدودیت دوره ریاست ‌جمهوری را ملغی کرد مشخص شده بود.

این درحالی است که در خانه آثار ناظر بر رشد اقتصاد کند شده –شامل بحران انرژی و املاک- و نارضایتی عمومی از سیاست‌های قرنطینه سختگیرانه‌ی کووید عوارض خود را نشان می‌دهند.

در میدان بین‌المللی نیز چین با چالش‌های جدیدی روبروست. از اجماع فزاینده کشور‌های حوزه‌ی ترنس‌آتلانتیک در شناخت چین به عنوان یک تهدید استراتژیک تا ناآرامی در روابط با کشورهای همسایه نظیر ژاپن و هند. علاوه بر این‌ها سقوط اقتصادهای ورشکسته نظیر سریلانکا که تردید درباره پروژه‌ی «کمربند‌ و جاده‌»ی شی را بیش‌تر کرده و تنش با آمریکا بر سر تایوان همگی چشم‌انداز سیاسی چین و ژی جین پینگ را مبهم و مه‌آلود کرده‌اند.

غرق شدن رویای چین ثروتمند

به تبع آن گر چه شی قدرت خود را تثبیت و اختلاف داخلی را خفه کرده، امّا رویا‌ی چین ثروت‌مند و مدرن او بیش از پیش با اراجیف ایدئولوژیک مخدوش شده‌است. چین با سرعت زیادی در حال از دست دادن مزیّت رقابتی خود و تبدیل شدن بیشتر به یک دولت تمامیت‌خواه است.

با عزم کنگره ملّی حزب کمونیست بر ترسیم اولویت‌های سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی و احیای «مدل پکن» می‌توان برخی چارچوب‌های مورد بحث در این کنگره را پیش‌بینی کرد.

خطوط اصلی کنگره

اوّلین و مهم‌ترین آن، این‌که تصمیم‌گیری‌ها بیش از پیش یک‌طرفه و متمرکز خواهند شد. سیاست‌های افزایش قدرت حزب کمونیست، افزایش نظارت بر مردم، جنگ با فساد و ملی‌گرایی زوری همگی نشان از تغییر جهت شی از مسیر رهبران پیشین خود که سیاست «رهبری مشارکتی سازمان یافته»ی دنگ شیائوپینگ را دنبال می‌کردند، دارند.

این کنگره زمانی درحال رخ دادن است که بحران جانشینی نیز بر آن سایه انداخته است. برخلاف سیستم انتقال صلح‌آمیز قدرت در دوران پس از مائو، خواسته جین‌پینگ برای حفظ قدرت به نسل بعدی رهبران چین اجازه‌ی رشد نداده است. برای مثال دوران رهبری «هو جیانتو» دوران رشد نهادسازی در اجتماع‌های مردمی و نظامی بود، روّیه‌ای که شی آن را به طور سیستماتیک از بین برد. در واقع پاکسازی‌های سیاسی و نظامی شی علاوه بر اصرار بر حمایت بی‌چون‌و‌چرا از حزب کمونیست، نشان از حس ناامنی او از جایگاه متزلزلش به عنوان رهبر مادام‌العمر را دارد. این یک عقب‌گرد به جهان‌بینی سنّتی ایدئولوژیک است که در سیاست‌های خارجی و اقتصادی جین پینگ –دیپلماسی پرخاشگر و حمایت از دولت‌های سرکش روسیه و کره شمالی- آشکار است. ایده‌هایی که اکثر روشنفکران و جوانان طبقه متوسط چین آن‌ها را قبول ندارند.

هرچه مشخص شدن جانشینان احتمالی برای رهبری در چین با تأخیر اتفاق بیفتد، آثار ناشی از خلأ قدرت احتمالی پس از شی جین‌پینگ بیشتر است؛ آثاری که در مقیاس جهانی حس خواهند شد.

انحراف در مسیر اقتصادی

هم‌زمان با برگزاری کنگره ملّی حزب، پروژه‌ی اقتصادی-سیاسی چند میلیون دلاری دولتی کمربند و جاده به ده سالگی خود می‌رسد. نتایج این پروژه چند دسته بوده‌اند. از طرفی غرب نیز مجبور شده برای مقابله با نفوذ آن چندین پروژه‌ی زیر ساختی –مثل «ساختن دنیای بهتر» و «دروازه‌ی جهانی»- را اجرا کند. از طرف دیگر -به خصوص اخیراً- این پروژه بسیار بحث برانگیز شده، چرا که عظمت مقیاس پروژه و یک‌دندگی سیاست‌های چین آن را غیر قابل اجرا کرده است. از طرف دیگر چین برای کشاندن اقتصادهای ضعیف مثل سری لانکا به مرز ورشکستگی به شدّت مورد انتقاد قرار گرفته است. گرچه عوامل دیگر نیز در فروپاشی اقتصادی یک کشور دخیل‌اند، امّا کشورهای درحال توسعه به این نتیجه رسیده‌اند که سیاست‌های چین به جای آن که خیرخواهانه باشند به طور بی‌رحمانه‌ای خودخواهانه‌اند.

از آن‌جا که شی نگران رشد بدون کنترل سرمایه خصوصی و خواستار کنترل بیش‌تر دولت بر شرکت‌های خصوصی از جمله فن‌آوری‌های جدید است، محتمل است که کمیته‌ی مرکزی حزب تعداد تکنوکرات‌های داخل حلقه‌های حزب را بیش‌تر کند. طبق یک تحقیق 32/5% از متخصصان تکنولوژی در سال 2020 تحت مدیریت حزب‌اند در مقایسه با 17/6 درصد درسال 2017.

در عین حال امّا چین در وضعیت پسرفت اقتصادی قرار دارد. آثار انباشته‌ی قرنطینه‌های سفت و سخت همچنان بر صنعت و کل جامعه آشکار است. علاوه بر این رویه زورکی جدید شی برای دستیابی به اهداف سیاسی-اجتماعی –مثل سخت‌گیری اخیرش بر شرکت‌های تکنولوژی- موجب کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی به چین و قابل پیش‌بینی بودن آن است.

پیشروی استراتژیک

پکن احتمالاً پس از کنگره ملی حزب تلاش برای ساختن محور جهانی خودش را بیشتر خواهد کرد. تا این‌جا هم حمایت تلویحی چین از جنگ روسیه در اوکراین ادامه داشته، علیرغم اینکه موضع پکن را در اروپا تضعیف کرده است. این موضوع در دفاع چین از کره شمالی نیز محسوس است اگرچه چین همواره نگرانی‌هایی درباره تسلیحات اتمی پیونگ‌یانگ داشته است. با این حال حفظ ثبات در کره شمالی و نگرانی چین از نفوذ آمریکا در شبه جزیره‌ی کره بر خطر اتمی پیونگ‌یانگ سنگینی می‌کنند.

با این حال، ثبات در پیونگ یانگ و نفوذ ایالات متحده در شبه جزیره کره نگرانی‌هایی اساسی برای پکن تلقی می‌شود. در این راستا، فشار چین برای ادغام جنوب جهانی از طریق مجامعی مانند سازمان همکاری شانگهای (SCO) برای مقابله با «گروه‌های انحصاری» (مانند اتحاد چهارگانه) و «انقلاب رنگی» به‌ویژه در هند و اقیانوس آرام که تحت حمایت ایالات متحده قرار دارند، از تلاش‌های شی برای برهم زدن نظم موجود، همانطور که در بیانیه مشترک روسیه و چین در اوایل سال جاری آمده است، خبر می‌دهد.

مطمئناً، حتی اگر دهه گذشته نشان داد که ژئوپلیتیک جهانی چگونه به سرعت در حال تغییر است، شی جین پینگ و حزب کمونیست چین پیش‌بینی نمی‌کردند که بیستمین کنگره ملی در میانه یک سال دوران‌ساز برگزار شود، به‌ویژه که «جوان‌سازی ملی» چین و جاه طلبی های سلطه جهانی شرایط چین پیچیده شده است. مصائب و پیامدهای گسترده جنگ روسیه و اوکراین، سرپیچی هند برای اولویت قرار دادن اختلافات مرزی بر «همکاری عملی» با چین و تغییر واضح ایالات متحده به سوی تجدیدنظر مجدد پیرامون سیاست تایوان خود -در هماهنگی با بی‌ثباتی اقتصادی داخلی- قطعاً بر طرز فکر نمایندگان 2296 نماینده گسترده تأثیر خواهد گذاشت، حتی اگر آنها به دلیل موضع سیاسی «صحیح» خود «انتخاب شوند» یا مهمتر از آن، حتی اگر برای حزب کمونیست تحت رهبری شی، سال‌های آینده مانند همیشه خواهد بود.