چگونه اوکراین به قلب تنش‌های ژئوپلتیکی دنیا مبدل شد؟

به گزارش اکوایران، تقریباً بلافاصله پس از انفجار ماه قبل بخشی از پل کرچ -که روسیه را به کریمه متصل می‌کند- کرملین حملات خود را به زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراین تشدید کرد و بمباران ساختمان‌های آپارتمانی، شبکه برق و سیستم‌های آب را تشدید کرد.

با شروع ویرانی‌های گسترده‌تر و مداخله مستقیم و غیر مستقیم دولت‌های دیگر در این جنگ، حاکی از این است که چگونه اوکراین به نقطه محوری بسیاری از تنش‌های ژئوپلیتیکی جهان تبدیل شده است.

قلب تنش‌های ژئوپلتیکی دنیا

اکنون پس از گذشت بیش از هشت ماه از آغاز تهاجم تمام عیار روسیه، اوکراین به صحنه‌ای تبدیل شده که در آن نبردهای متعددی در حال نبرد است. در دوره اخیر کم‌تر درگیری با چنین پیامدهای شدید و گسترده تجربه شده است.

به نوشته سی‌ان‌ان، تهاجم پوتین به اوکراین، هرگز یک مناقشه مرزی ساده نبود. حتی پیش از شروع جنگ، زمانی که پوتین نیروهای خود را روانه مرز اوکراین می‌کرد و البته منکر تدارک یک کارزار نظامی علیه کی‌یف بود، اهمیت جلوگیری از کنترل رژیم خودکامه روسیه بر همسایه خود -با دموکراسی ناقصش- واضح بود.

جهت‌گیری تاریخ بشر در خطر

یووال نوح هراری مورخ استدلال کرده که با این جنگ کمتر از جهت‌گیری تاریخ بشر در خطر نیست، زیرا پیروزی روسیه درها را دوباره به روی جنگ های تجاوزکارانه و تهاجمات یک کشور توسط کشور دیگر باز می‌کند، چیزی که از زمان جنگ جهانی دوم اکثر کشورها آن را کاملاً غیرقابل قبول رد کرده بودند.

در چنین شرایطی بود که اوکراین توانست حمایت گسترده‌ی غرب را کسب کند. جنگ در اوکراین ناتو را تقویت کرد و حتی درخواست‌های جدیدی را برای عضویت از کشورهایی که متعهد به بی‌طرفی بودند، ارائه کرد. هم‌چنین باعث شد که کشورهای اروپای شرقی –که برای سال‌ها در مدار شوروی قرار داشتند- بار دیگر بر گرایش خود به غرب تاکید کنند.

تنش‌های خاورمیانه

بسیاری از آن‌چه امروز دور از میدان‌های نبرد اتفاق می‌افتد، بازتاب این جنگ است. زمانی که ماه گذشته کشورهای تولیدکننده نفت به رهبری عربستان سعودی تصمیم گرفتند تولید خود را کاهش دهند، ایالات متحده سعودی‌ها را متهم کرد که به روسیه از طریق افزایش درآمدهای نفتی این کشور کمک مالی به جنگ می‌کنند. (اتهامی که سعودی ها آن را رد می کنند).

به طور جداگانه، ارسال تسلیحات به اوکراین به نقطه تنش با اسرائیل تبدیل شده، چرا که این رژیم سیستم‌های دفاعی بسیار مؤثر ضدموشکی در اختیار دارد. اوکراین از اسرائیل خواسته تا این سیستم‌ها از جمله گنبد آهنین و فلاخن داوود را فراهم کند، اما اسرائیل به دلیل نگرانی‌های راهبردی خود آن را رد می‌کند. بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل اخیراً تکرار کرد که «اسرائیل از اوکراین، ناتو و غرب حمایت می‌کند و در کنار آن می‌ایستد»، اما این سامانه‌ها را به اوکراین منتقل نخواهد کرد، زیرا «ما باید حریم هوایی خود را در شمال با روسیه تقسیم کنیم».

حریم هوایی سوریه، توسط نیروهای روسی کنترل می‌شود، جایی که اسرائیلی‌ها برای عملیات هوایی خود نیاز به همکاری کرملین دارند. گانتز پیشنهاد کمک به اوکراین برای توسعه سیستم‌های دفاعی را داده است و طبق گزارش‌ها، سیستم‌های ارتباطی نظامی جدید را ارائه خواهد کرد، اما در این برنامه‌ها سپر ضدموشکی جایی ندارد. اسرائیل در حال حاضر تمایلی به ارائه سیستم های دفاعی خود ندارد که تا حدی به این دلیل هم است که ممکن است برای استفاده خود به آنها نیاز داشته باشد. حزب الله در شمال زرادخانه عظیمی از موشک‌ها را در اختیار دارد و حماس در جنوب نیز موشک‌های خاص خود را دارد.

غذا، سوخت و تورم

فراتر از خاورمیانه و اروپا، جنگ در اوکراین همچنین شوک‌های اقتصادی و بالقوه سیاسی را در سراسر جهان به همراه داشته است. حمله روسیه به بنادر اوکراین و گشت‌های آن در دریای سیاه، صادرات غلات اوکراین را درست پس از شروع جنگ متوقف کرد و باعث افزایش سرسام‌آور قیمت مواد غذایی شد. رئیس برنامه جهانی غذا، دیوید بیزلی، در ماه می هشدار داد که جهان «به سوی گرسنگی پیش می‌رود».

توافقی با میانجیگری سازمان ملل و ترکیه به کریدورهای دریایی اوکراین اجازه بازگشایی داد، اما این هفته پس از حمله به کشتی‌های نیروی دریایی روسیه در بندر سواستوپل کریمه، مسکو به طور موقت این توافق را به حالت تعلیق درآورد. این اعلام پوتین بلافاصله با افزایش قیمت گندم در بازارهای جهانی همراه شد. این نرخ‌ها تا حدی تعیین می‌کنند که مردم چقدر در آفریقا و سراسر کره زمین چه قیمتی می‌پردازند.

در واقع، جنگ در اوکراین همه و همه جا را تحت تأثیر قرار داده است. این درگیری هم‌چنین باعث افزایش قیمت سوخت شده و به انفجار جهانی تورم کمک کرده است. قیمت‌های بالاتر تنها بر درامد خانوار و زندگی فردی تأثیر نمی‌گذارد. با بالا رفتن قیمت‌ها، طوفان‌های سیاسی هم به راه می‌افتد. تورم که با جنگ بدتر شده است، رهبران سیاسی فعلی را در کشورهای بی شماری در حالت تدافعی قرار داده است.

ستایندگان سیاسی پوتین

اکنون فصل جدیدی از تأثیرات بین‌المللی جنگ در اوکراین فرا می رسد. برخی از دوستان سابق پوتین در جناح راست افراطی علیه او سر بر آورده‌اند. برخی از سیاستمداران راست افراطی و شخصیت‌های برجسته در اروپا و ایالات متحده ادعاهای پوتین در مورد جنگ را تکرار می کنند. امید آن‌ها این است که از نارضایتی‌ها بهره‌برداری کنند -که می‌تواند با آمدن زمستان و افزایش قیمت گرمایش بیش‌تر هم شود.

کوین مک کارتی، رهبر جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان ایالات‌متحده –که ممکن است پس از انتخابات فردا رئیس مجلس نمایندگان شود- گفته حزب متبوعش ممکن است کمک به اوکراین را کاهش دهد. دموکرات‌های مترقی نیز نامه‌ای را منتشر و خواستار مذاکره شدند. ایولین فارکاس، یکی از مقامات سابق پنتاگون در دوران دولت اوباما، گفت که همه آنها «لبخندی بزرگ به روی صورت پوتین» می‌آورند.

جنگ در اوکراین در حال تبدیل شدن به موتوری است که فشار راست افراطی را برای نفوذ بیشتر تحریک می‌کند؛ که دلالت بر رابطه نوعی هم‌زیستی بین پوتین و طرفدارانش در غرب دارد. درست همانطور که یک کمیته اقدام سیاسی مرتبط با استفان میلر، دستیار سابق ترامپ، علیه هزینه‌های اوکراین بحث می‌کند و به نوعی آن را به فقر و جنایت در ایالات متحده مرتبط می‌کند، شخصیت‌های هم‌فکر او در اروپا تلاش می‌کنند دشواری‌ها در کشورشان را با هزینه کمک به اوکراین مرتبط کنند.

کانون درگیری جهانی

اوکراین به کانون درگیری جهانی تبدیل شده است. کانونی که پره‌های آن به هر کشور و هر زندگی متصل می‌شود. تجاوز روسیه –با هدف گرفتن مواضع غیرنظامی و استفاده از سلاح گرسنگی– در حال حاضر تلفات جهانی داشته، استانداردهای زندگی در سراسر جهان را کاهش داده و تنش های بین المللی را افزایش داده است.

اگر به روسیه اجازه داده شود پیروز شود، جنگ پوتین آغاز دوره جدیدی از بی‌ثباتی جهانی با آزادی کم‌تر، صلح کم‌تر و رفاه کم‌تر برای جهان خواهد بود.