السودانی روابط تهران و ریاض را احیا می‌کند؟

به گزارش اکو ایران، محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق برای نخستین بار از زمانی که عنوان صدرات را عهده دار شد به همراه هیئت همراه متشکل از وزیر خارجه، وزیر نفت، مشاور امنیت ملی و رئیس بانک دولتی این کشور وارد ایران شد. رهبران دو کشور پیش و پس از سفر السودانی به تهران از روابط دوجانبه عمیقا ریشه دار و تاریخی دو دولت گفتند و اعلام کردند هدف از سفر السودانی به تهران تعمیق همکاری های اقتصادی، سیاسی و امنیتی است. با این همه پیشتر مقام های عراقی گفته بودند که یکی از مهم ترین اهداف السودانی برای سفر به ایران تلاش برای احیای مذاکرات مستقیم میان تهران و ریاض در بغداد است؛ سیاستی که در دستور کار مصطفی الکاظمی، نخست وزیری پیشین عراق قرار داشت و به واسطه اش توانست پنچ دور رایزنی در سطوح امنیتی و سیاسی میان نمایندگان دو کشور را برگزار کند؛ رایزنی ها تا جای پیش رفت که رهران ایران و عربستان از عزم خود مبنی بر بازگشایی سفارتخانه هایشان گفتند. با این همه توقف رایزنی ها در وین در کنار تنش ها سیاسی در عراق بعد از انتخابات زودهنگام پارلمان روند گفتگوها میان تهران و ریاض را متوقف کرد.

موانع از سرگیری رایزنی های ایران و عراق

 السودانی به واسطه روابطش با ائتلاف چارچوب هماهنگی شیعی، چهره ای نزدیک به ایران شناخته می شود، به همین دلیل برخی از ناظران در باب توانایی او جهت میراث داری سلفش در ارتباط با رایزنی های میان ایران و عربستان تردیدهای جدی را مطرح کردند. صادق گل عنبری، تحلیلگر روابط بین الملل ضمن تاکید بر تلاش های محمد شیاع السودانی، نخست وزیری عراق برای احیای رایزنی ها میان تهران و ریاض، این فرایند را از دو منظر مورد بررسی قرار داد و گفت ریاض در شرایط کنونی درباره ظرفیت و توانایی السودانی برای پیشبرد رایزنی ها و تحقق مطالبات و خواسته های خود تردیدهایی جدی دارد، بالاخص آن که سودانی چهره ای نزدیک به ائتلاف نزدیک به ایران شناخته می شود و همین گزاره می‌تواند ریاض را تا حدودی نسبت به السودانی بی‌اعتماد و آن را در باب رایزنی ها سست کند. با این همه به باور این تحلیلگر فعال در حوزه روابط بین الملل، گزاره ها ومولفه های منطقه ای و فرامنطقه ای دیگری نیز می توانند مانع از سرگیری رایزنی های میان تهران و ریاض و یا مثمر ثمر واقع نشدن آنها در صورت از سرگیری شود؛ یکی از این مولفه ها، توقف رایزنی های برجامی در وین و گفتگوهای غیر مستقیم میان تهران و واشنگتن است.

گل عنبری در ادامه خاطر نشان کرد که با بررسی فرایند رایزنی های ایران و عربستان شاهد این حققیت بوده‌ایم که گفتگوهای دو کشور در هر بازه زمانی تحت تاثیر رایزنی های وین قرار داشت و با توقف گفتگوها و به بن رسیدن تلاش ها برای احیای برجام، رایزنی تهران و ریاض نیز متوقف شده است.

 گل عنبری در ادامه تاکید دارد که موانع دیگر فراروی از سرگیری و یا نتیجه بخش بودن گفتگوهای ایران و عربستان در ماه‌ها و هفته‌های اخیر پدیدار شده است، از جمله بازگشت بنیامین نتانیاهو نخست وزیر احتمالی اسرائیل به قدرت و تلاش‌های او برای تقویت عادی سازی روابط در منطقه به ویژه با عربستان، و همچنین تنش های فزاینده میان ایران و غرب بالاخص آمریکا و تروئیکای اروپایی به واسطه ناآرامی ها در تهران که بسترساز موج تازه ای از تحریم های ضد ایرانی شد، و همچنین اتهامات اروپا به ایران در خصوص فروش تسلیحات به روسیه و استفاده از آن در جنگ اوکراین. 

به هر حال، عربستان با این طرف‌های غربی که تنش میان آنها و تهران در حال افزایش نسبتا بی‌سابقه‌ای است، روابط نزدیکی دارد و همین امر احتمالا از میل و رغبت ریاض برای حل اختلافات با تهران بکاهد.

چالش  السودانی

او خاطر نشان کرد روابط عربستان با کشورهای غربی بالاخص ایالات متحده با وجود تنش‌های جزئی و مقطعی بسیار عمیق است و از همین رو در شرایطی که تنش ها میان تهران و واشنگتن به واسطه گزاره های متعددی چون به بن رسیدن توافق برجام و همچنین ناارامی ها در ایران بالا است؛ رایزنی میان تهران و ریاض نیز از منظر مقام های عربستان چندان قابل تامل نمی باشد و چندان محتمل نیست که عربستان در سایه تلاش‌های آمریکا و اروپا برای اجماع سازی جهانی علیه ایران، فعلا رویکرد متفاوت و معناداری در پیش بگیرد.

محمد شیاع السودانی، چهره ای نزدیک به ائتلاف هماهنگی شیعیان است و انتصاب او به عنوان نخست وزیری عراق به واسطه نزدیکی اش به متحدان ایران موجب شد تا نگرانی مقام های ایالات متحده از افزایش نفوذ ایران در کابینه عراق افزایش یابد؛ این دغدغه در ارتباط با مصطفی الکاظمی صدق نمی کرد. بسیاری از منتقدان نخست وزیر پیشین او را متحد بلوک عربی تحت رهبری عربستان می دانستند و متحد کشورهای غربی بالاخص ایالات متحده.

نقشه راه نخست وزیر عراق چیست؟

گل عنبری ضمن تایید این مقوله و تاکید بر متغیرهای منطقه ای و فرامنطقه ای که می توانند به مانعی در مسیر رایزنی ها تبدیل شوند، گفت که احتمال از سرگیری گفتگوها میان ایران و عربستان دور از ذهن نخواهد بود و در صورت ازسرگیری اولا این احتمال وجود دارد که با توجه به تنش اخیر در روابط فیمابین همچنان بعد امنیتی داشته باشد و اگر هم به سطح سیاسی ارتقا یابد باز بعید است که دور بعدی در سطح وزرای خارجه باشد. با این حال، در کل بعید است دو کشور بتوانند روابط عمیقی را با یکدیگر تعریف کنند. به باور این تحلیلگر، این احتمال بالا است که روابط ایران و عربستان به سرنوشت روابط ایران و مصر دچار شود.

یکی دیگر از مقوله هایی که سفر نخست السودانی به تهران را تحت شعاع قرار داده است، رسانه ای شدن توافق میان نیچروان بارزانی رهبر اقلیم با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در باب استقرار نظامیان این کشور در مرزهای اقلیم است.

صابر گل عنبری در پاسخ به سوال اکو ایران در باب توافق رسانه ای شده در این باب گفت که که از آنجایی که هنوز جزئیاتی در باب این توافق در دست نمی باشد و به درستی مشخص نیست که دولت مرکزی عراق قرار است چه طرحی را با توسل به چه نیروهایی در مرزهای اقلیم اجرایی کند نمی توان در این باره تحلیلی دقیق ارائه کرد.

این تحلیلگر روابط بین المللل در ادامه افزود، طبیعتا السودانی با نقشه راه و طرح پیشنهادی عازم تهران شده تا هماهنگ با مقام های تهران به اجماع دست یابد. به باور او بعید است السودانی با دستان خالی به عراق برگردد. از این رو، احتمال توقف موقت حملات ایران به مواضع گروه‌های کرد که به گفته ایران در ناآرامی نقش دارند، در اقلیم کردستان عراق وجود دارد.