دانیال دلاوری: خطر استفاده از تسلیحات هسته ای بسیار نزدیک بود، یا حداقل تا همین چند وقت پیش تعدادی از افراد با نفوذ این طور می‌گفتند. هم‌زمان که ارتش اوکراین در پاییز امسال به یک سری پیروزی‌های چشمگیر در عقب راندن مهاجمان روسی دست یافت، این موفقیت آن‌ها در میدان  تردیدهایی را ایجاد کرد که شاید ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، برای دستیابی به اهداف خود به سلاح‌های هسته‌ای روی خواهد آورد. یک نتیجه اصرار بر چنین ادعاهایی این بود که ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش باید برای پیشگیری از  تشدید خطرناک تنش اوکراین را بفروشند؛ برای مثال با کاهش حمایت نظامی و در نهایت مجبور کردن آن‌ها به پذیرش خواسته‌های روسیه.

همانطور که سفر ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین به واشنگتن نشان داد، ایالات متحده تحت تأثیر چنین هشدارهایی قرار نگرفته است و دلیل خودش را دارد. هفته‌های اخیر به ما نشان داده‌اند که تهدیدهای پوتین احتمالا توخالی هستند.

به نوشته آتلانتیک، دسته افرادی که از خطر جنگ هسته‌ای صحبت می‌کنند شامل شخصیت‌های شناخته شده‌ای از جمله دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا می‌شود. کسی که با پوتین حس همدردی می‌کنند و با او در نفرت از ساختارهای نظامی و اقتصادی چندملیتی غرب دموکراتیک شریک است. ترامپ در شبکه اجتماعی خود بارها پوتین را به عنوان یک نابغه استراتژیک ستایش کرده و تهاجم او به اوکراین را «هوشمندانه» توصیف کرده است. او در ماه سپتامبر ادعای رهبر روسیه در مورد تمایلش به استفاده از سلاح های هسته ای را تکرار کرد. ترامپ در یک گردهمایی در اکتبر گفت: «ما باید خواستار مذاکره فوری برای پایان صلح‌آمیز جنگ در اوکراین باشیم» - این یعنی قبول توافقی که پوتین می‌خواهد- «در غیر این صورت وارد جنگ جهانی سوم می‌شویم و پس از آن چیزی از سیاره‌مان باقی نخواهد ماند.»

در بریتانیا، حامیان اصلی برگزیت، از جمله دومینیک کامینگز، استراتژیست سیاسی، در میان افرادی بودند که با سر و صدای زیادی طرفدار اغنا پوتین بودند تا او را از استفاده از سلاح هسته‌ای منصرف کنند. زمانی که اوکراین نشان داد که ممکن است توانایی پس گرفتن کریمه را داشته باشد- سرزمینی که به طور رسمی جزئی از اوکراین شناخته می‌شود و روسیه در سال 2014 آن را تصرف و ضمیمه خود کرد- کامینگز اصرار داشت که این کار «مسیر مستقیمی است به سمت جنگ هسته‌ای».

پس از آن صداهای غافلگیرکننده دیگری نیز به آن‌ها ملحق شدند. ایلان ماسک نیز استدلال کامینگز را تکرار کرد و در ماه اکتبر گفت که اگر پوتین با گزینه از دست دادن کریمه و یا استفاده از سلاح های هسته‌ای مواجه شود، «او استفاده از تسلیحات هسته‌ای را انتخاب خواهد کرد». ماسک نیز چشم‌انداز جنگ هسته‌ای را به‌عنوان توجیهی برای توافق صلح با شرایط مطلوب روسیه ذکر کرد.

photo1672055981

دیدگاه‌های ترامپ، کامینگز و ماسک با دیدگاه‌های برخی از نظریه‌پردازان مسائل بین‌الملل که اغلب خود را واقع‌گرا توصیف می‌کنند، هم‌جهت است. تحلیلگرانی که بر رقابت جهانی برای کسب قدرت تأکید می‌کنند و ایده‌های غربی در مورد ترویج دموکراسی و ایده‌آل‌های دیگر کم‌اهمیت می‌شمارند و در بسیاری از موارد به شدت از سیاست خارجی آمریکا انتقاد می‌کنند. به عنوان مثال، جان میرشایمر، کارشناس علوم سیاسی که روسیه را یک قدرت بزرگ توصیف می‌کند و استدلال می‌کند که اوکراین باید برخی از خواسته‌های همسایه خود را بپذیرد. او در ماه آگوست نوشت که قبول نکردن این موضوع به منزله «بازی با آتش» است. استفان والت، هم‌نظر با میرشایمر، در ماه مه اظهار کرد که تشدید هسته‌ای تنش توسط روسیه اگرچه هنوز بعید است، امّا حالا «تصور آن آسان‌تر» از چند ماه قبل است.

این واقع گرایان، قدرت و عظمت روسیه را به شدت دست بالا می‌گیرند و سابقه تفسیر نادرست پویایی‌های جهانی قدرت را دارند. واقع‌گرای واقعی باید این را در نظر داشته‌ باشد که بازیگران متعددی در نظم بین‌المللی سخت تلاش کرده‌اند و به تلاش خود ادامه خواهند داد تا روسیه را از استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بازدارند.

در بحبوحه معکوس شدن جریان در میدان جنگ اوکراین، هند و چین - که هر دو تحت نظم جهانی به رهبری آمریکا توانسته‌اند قد علم کنند- هشدارهای خود را افزایش دادند که پوتین تحت هیچ شرایطی نباید به گزینه هسته‌ای متوسل شود. در حدود زمانی که روسها برای ترک خرسون آماده می شدند که یکی از بزرگترین شهرهای اوکراین است که از فوریه تحت کنترل روسیه قرار گرفته است، مهمترین شرکای بین المللی پوتین خواستار پایان دادن او به تهدیدهای هسته‌ای غیرمسئولانه‌اش بودند.

آن‌طور که گزارش شده دولت نارندرا مودی، نخست وزیر هند، به وزیر دفاع روسیه گفته است که هرگونه استفاده از سلاح هسته ای باید از روی میز حذف شود. این تنها بخشی از تلاش‌های دولت هند برای مانع شدن از بررسی گزینه هسته‌ای توسط روسیه بوده است. در نتیجه نگرانی در مورد این موضوع، مودی همچنین از برگزاری اجلاس سالانه رهبران هند و روسیه  خودداری کرده است. هندی‌ها درباره این موضوع قصد عقب‌نشینی ندارند.

photo1672055903

شاید برای پوتین نگران‌کننده‌تر، موضع‌گیری دولت چین است، حامی اصلی روسیه در صحنه بین‌المللی که مخالفت شدید خود را با هرگونه استفاده روسیه از سلاح‌های هسته‌ای ابراز کرده است. در ماه نوامبر، رئیس جمهور چین، شی جین پینگ، در مورد این موضوع با اولاف شولز، صدراعظم آلمان صحبت کرد و بیانیه عمومی که پس از آن منتشر شد، نمی توانست از این برای کرملین روشنتر باشد. در واقع، شی و شولز نه تنها با هرگونه استفاده از سلاح های هسته ای مخالف بودند، بلکه آن‌ها از آن‌هم فراتر رفتند و حتی تهدید به استفاده از چنین سلاح‌هایی را نیز محکوم کردند.

شی و مودی چیزی را می‌دانند که ترامپ، کامینگز و تحلیلگران واقع‌گرا نمی‌دانند: اینکه استفاده از سلاح هسته‌ای توسط پوتین یک فاجعه استراتژیک برای روسیه و جهان خواهد بود، فاجعه‌ای که احتمالاً منجر به از بین رفتن هر جایگاهی است که برای روسیه در صحنه بین‌المللی باقی‌مانده است. اگر پوتین حتی از یک کلاهک هسته‌ای در اوکراین استفاده کند، تمام منطق حاکم بر زمان و نحوه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در جهان زیر و رو خواهد شد.

اگر این حالا به یک سیاست تبدیل شود که یک کشور مجهز به سلاح هسته‌ای می‌تواند از این تسلیحات برای گسترش مرزها و تسخیر سرزمینی استفاده کند، آن‌گاه کل زیربنای تلاش‌های جهانی برای منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای فرو خواهد پاشید. پس از آن، عجله کشورهای کوچکتر برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای می‌تواند کل روابط بین‌المللی را به ضرر قدرت‌های هسته‌ای کنونی جهان از جمله چین متحول کند.

به نظر می رسد این پیام صریح به روشنی در مسکو درک شده است. به نظر می‌رسد روسیه اکنون در تلاش است تا با اوکراین در یک جنگ متعارف بجنگد، که با توجه به نام‌نویسی روسیه از سرباز ممکن است تا سال‌ها ادامه یابد. پوتین در حال کاهش توجه‌ها به ایده حمله اتمی روسیه به اوکراین است. این کار منطقی است چراکه چنین اقدامی روسیه را بدون دوست رها می‌کند، به طور بالقوه به تشدید واکنش ناتو منجر می‌شود و به اوکراینی‌ها سیگنال می‌دهد که تنها انتخاب آنها ادامه جنگ است.

روسیه می‌خواست با قلدری غرب را وادار به رها کردن اوکراین کند و تعدادی از صداهای تأثیرگذار در ایالات متحده و بریتانیا مایل به تسلیم شدن در برابر تهدیدات پوتین بودند. اما موضع واقع گرایانه واقعی، شامل تمرکز بر موانع بزرگی است که روسیه را در استفاده از سلاح های هسته‌ای در اوکراین محدود می کند.