سوغات هند از جنگ اوکراین؛ مودی دلال قدرت یا میانجی صلح؟

به گزارش اکوایران،  با آغاز جنگ در اوکراین در 24 فوریه 2022، زمزمه ها در باب تغییر نظم جهانی اوج گرفت، بالاخص بعد از هم صدایی روسیه و چین و سیاست های راهبردی دو قدرت برای پایان دادن به هژمونی جهانی ایالات متحده و تعریف نظمی چند جانبه که در چارچوبش قدرت های دیگری به غیر از آمریکا نیز فرصت مانور داشته باشند. در میانه گمانه زنی ها بسیاری از مفسران چین و روسیه را رقیب اصلی ایالات متحده در نظم پساچنگ سرد قلمداد می کردند

راجر کوهن، تحلیلگر برجسته مسائل بین‌الملل با  انتشار یادداشتی در روزنامه نیویورک‌تایمز از منظری تازه رقابت قدرت‌ها در طول جنگ در اوکراین را بررسی کرده و بر این باور است که هند می تواند در میانه رقابت ها به قدرتی برتر تبدیل شود. از همین رو او سال 2023 را عصری تازه برای هند تحت رهبری مودی توصیف کرده است؛ هندی که برخلاف گذشته به واسطه سیاست های ملی گرایان رادیکال دیگر کثرت گرا و سکولار نیست. اکو ایران این مقاله را با عنوان «جنگ اوکراین، جهان هند را می‌سازد» را در دو بخش ترجمه کرده که پیش از این بخش نخست آن با عنوان «جنگی که معادلات را تغییر داد؛ آغاز عصر تازه قدرت‌نمایی سرزمین هزاررنگ» منتشر شده و در ادامه بخش دوم و پایانی آن ارائه می‌شود.

حیات سیاسی وارث میراث هندو

مودی 72 ساله سال 2014 زمانی که مبارزه های انتخاباتی اش را برای رهبری هند آغاز کرد، شعار می داد مادر گنگ او را فراخوانده است، او با همین شعار پیروز شد و حیات سیاسی اش را آغاز کرد؛ حیات سیاسی که با ریشه دار ترین سنت های هندو درهم آمیخته است. همزمان مودی آمادگی اش را برای پیشرفت سریع هند با تکیه بر ابتکارهای جسورانه اعلام کرد؛ مودی ملی گرای هندو و علاقه مند به فن آوری را شاید بتوان یک اخلالگر توصیف کرد؛ مردی خودساخته از ایالت گجرات که در سلسله مراتب اجتماعی هند یا همان «کاست» در رتبه ای پایین قرار داشت اما حالا تجسم روح واحد هندوها قلمداد می شود.

جاه طلبی های پر هزینه

 به نظر می رسد آنگونه که سرینات راگاوان، مورخ از هاله فسادناپذیر و نابغه در تنظیم روایت های عمومی گفته،مودی به هند این اعتماد را القا کرده که مسیری منحصر به فردی  را که طی ده ماه پس از جنگ روسیه در اوکراین اشکار شده، به انتها خواهد رساند. راگاوان در مصاحبه ای در این باره گفت که تحرکات اجتماعی مودی به نوعی وعده امروز هند است. وعده هایی که برای کاست های سنتی پایین جامعه هندو نشاط آور است اما برای برهمن هایی که به مدتی طولانی هند را اداره می کردند، نگران کننده است؛ آنها می ترسند که این نگرش بهای زیادی را تحمیل کند.

 یکی از رهبران مذهبی هندو به نیویورک تایمز گفت که هند یک خانواده منحصر به فرد از مسلمانان، مسیحیان و هندوها بود که کنار هم چالش ها را حل می کردند، اما مودی برای انتخاب شدن تنش ایجاد می کند. حال اگر هدفش تعریف کشوری هندو باشد، بسیار هولناک است.ناظران می گویند مودی همانطور که رقصش در میدان سیاست و رخدادهای معنوی نشان می دهد، می خواهد ریاست سال 2023 هند بر گروه 20 را یک پلتفرم برتر برای انتخاب دوباره خود برای دوره سوم ریاستش در سال 2024 تعریف کند. از همین رو یکی از شعارها روی صفحه نمایش این عبارت است«مسئولیت بزرگ، جاه طلبی های بزرگ تر».

جهان دو قطبی هند

نشست های مرتبط با گروه 20 برای هر ایالت هند در سال آینده تعریف شده است. هند می خواهد با استفاده از ریاستش بر این گروه جهان را به عنوان یک خانواده، خانواده ای نیازمند به رشد پایدار را در سرفصل اولویت هایش داشته باشد. مودی همچنین در صدد است تحول کشورهای در حال توسعه را با توسل به سازمان دهنده جهش فن آوری، پیش ببرد. هند با اتصال جهانی خود را به عنوان یک نمونه برای الگوبرداری می بیند.

حدود 1.3 میلیارد هندی امروز هویت دیجیتال دارند. دسترسی به تمامی فعالیت های  بانکی آنلاین، از طریق حساب های بانکی دیجیتال در طول هشت سال قدرت مودی به امری عادی تبدیل شده است. این امکانات زمانی در اختیار طبقه متوسط بود و هندی های فقیر از فن آوری ها بی بهره بودند اما حالا آنها قدرت گرفته اند. با این همه انگونه که ناظران می گویند سیاست های مودی صرفا به دو دستگی های حاکم بر ساختار اجتماعی دامن زده است. امروز ورود به جایی که مسجد گیانواپی در آن قرار دارد، آسان نیست. تدابیر شدید امنیتی برای مذاکره زمان زیادی می برد بالاخص آن که این مرکز، مرکز تنش و التهاب میان هندو و مسلمان است. از همین رو ناظران با سخره می گویند تنها کسانی که به راحتی از جهان هندو به جهان مسلمان می روند، گویی می خواهند تقسیم بندی های سرسختانه نوع بشر را به سخره بگیرند، میمون ها خاکستری لاغری اند که از موانع و مناره ها می پرند.

 امروز روایتی میان هندوها دهان به دهان می چرخد؛ روایت این است که هند در وهله اول برای هندوها است و مسلمانان در مرتبه ای بعدی قرار دارند؛ تفسیری رادیکال که مودی در برابرش سکوت اختیار کرده است.

هویت تضعیف شده

ناظران می گویند اگر پوتین تصمیم گرفته تا اوکراین را به عنوان زادگاه جهان روس به تصویر بکشد، بخشی جدایی ناپذیر از سرزمین مادری و کلیسای ارتدوکس را به عنوان سنگر قدرتش پذیرفته است، مودی بنارس را به عنوان ابزار اصلی ادعای هند انتخاب کرده. به باور هندوها، رهبر هند این کار را در راستای تثبیت قدرتش انجام داده نه تسخیر آن.

سه دهه پیش، ویران کردن مسجدی در شمال هند توسط گروهی هندو موجب کشته شدن دو هزار نفر و ظهور مودی شد. حالا در آنجا معبدی ساخته شده، مودی که از سال 2020 رهبری اش را بر عهده داشت آن را نماد مدرن سنت های ما نامیده است. در همین راستا سید محمد یاسین، یکی از رهبران برجسته وضعیت را خوب نمی داند و با اشاره به تنزل جایگاه مسلمانان از احتمال تشدید خشونت ها در هند می گوید. به باورش باتضعیف هویت مسلمانان، شخصیت سکولار هند نیز در استانه تخریب قرار گرفته است. به گفته او حقوق مسلمانان در قانون اساسی ثبت شده اما مودی در برابر پایمال شدن حقوق آنها سکوت اختیار کرده است.

این شکاف در زمان رهبری مودی اشکال مختلفی به خود گرفته تا جایی که یکی از اعضای برجسته حزب مخالف کنگره از تعصب نهادیه شده در این کشور گفت.مورخی دیگر با اشاره به اقداماتی چون تخریب خانه مسلمانان، زندانی کردن این گروه دینی و سایر روزنامه نگاران منتقد در باب رادیکالیزه شدن هند هشدار داد.

دلالی قدرت به سبک مودی

در اجلاس سران گروه 20 در بالی اندونزی، دیپلماسی هند نقش مهمی در یافتن زبان سازش ایفا کرد باالخص پس از آن که چندین کشور غربی روسیه را به واسطه حمله به اوکراین به چالش کشیده و مسکو را تحت فشار قرار دادند. عبارت، عصر امروز نباید عصر جنگ باشد که در بیانیه مشترک رهبران حاضر در این نشست آمده و اشاره به دیپلماسی و گفتگو، همگی تکرار سخنان و مواضع مودی بود. حال سوالی که ذهن ها را درگیر کرده ان است که آیا هند این توان را دارد تا در میانه جنگ روسیه و اوکراین نقش میانجی را ایفا کرده و راه حلی برای صلح بیابد؟

جایشانکار، وزیر امور خارجه هند در این باره تردید دارد و بر این باور است که طرف های درگیر باید به یک وضعیت خاص و ذهنیت خاص برسند. با این حال آنگونه که ناظران می گویندهند می خواهد یک قدرت و پل در جهان باشد بالاخص در جهانی که درگیر پس لرزه های جنگ اوکراین است و کووید 19.به به باور تحلیلگران هندی پیوستگی جهان امروز بر کشتن و تکه تکه شدن غلبه دارد، پس صحبت از احیای جنگ سرد بیهوده است. آنها در ادامه می گویند که با کاهش قدرت غرب که مقوله ای اجتناب ناپذیری است به احتمال بالا شاهد بی نظمی و همزمان کاهش وابستگی اقتصادی خواهیم بود.

مانور هند در مدار نظم جهانی

 با افزایش نابرابری، بدتر شدن وضعیت امنیت انرژی و شتاب گرفتن تغییرات آب و هوایی کشورهای بسیاری می پرسند که نظم تحت سلطه غرب پس از سال 1945 چه پاسخ هایی می تواند ارائه دهد. به نظر می رسد که هند بر این باور  است که می تواند واسطه ای باشد که میان شرق- غرب و شمال و جنوب پل بزند. جایشانکار در این باب گفت: من می توانم استدلال کنم که که در طول تاریخ، هند رابطه ای صلح آمیز تر و سازنده تری با جهان داشته تا مثلا اروپا. اروپا توسعه طلبب بوده و به همین دلیل دوره های امپریالیستی و استعمار داشتیم. اما در هند، علیرغم این که این کشور برای دو قرن در معرض استعمار قرار  داشت هیچ دشمنی و خشمی با جهان نداشت و جامعه ای باز را تعریف کرد.

هند میان دو رقیب، یعنی چین و پاکستان قرار دارد. دسامبر چین و هنددر 2100 مایلی مناطق مرزی درگیر شدند، درگیری که برخلافذ جنگ سال 2020 تلفاتی نداشت اما تنش ها بالا است. با این همه ناظران بر این باورند که به دلیل وابستگی رو به رشد اقتصادی و نظامی مسکو به چین، بعید به نظر می رسد که هند بتواند روی روسیه حساب کند پس این مقوله روابط استراتژیک هند  با غرب را حیاتی خواهد کرد. با این حال در پرتو جنگ در اوکراین، هریک از طرفین در حال تطبیق با این واقعیت هستند که طرف دیگر اصول خود را انتخاب خواهد کرد.

ناظران می گویند در شرایط کنونی هند در موقعیتی حساس قرار دارد. دهلی نو در برابر انتقاد تند آمریکا تصمیم گرفت در مانورهای نظامی روسیه حضور یابد. همزمان هند بخشی از یک ائتلاف در کنار ایالات متحده، ژاپن و استرالیا قرار دارد و برای افزایش نفوذ خود بر هند و اقیانوس آرام فعالیت می کند. واشنگتن  در طول سال ها سخت تلاش کرده تا هند را بر مدار موازنه دموکراتیک اسیایی در برابر چین مستبد تحت رهبری «شی» تعریف کند، اما معادلات حاکم بر جهان برای تحقق چنین گزینه هایی بسیار پیچیده تر است.اگر دولت بایدن از زمان آغاز جنگ اوکراین از موضع هند ناراضی بوده اما ناچارا آن را پذیرفته چرا که افزایش تهدید چین این ضرورت را ایجاد می کند تا مودی از خود بیخود نشود.