رونمایی پلن B پکن؛ چین کشورهای خلیج فارس را به ایران ترجیح داده؟

به گزارش اکوایران، چین دو سال پیش با امضای قرار داد مشارکت راهبردی جامع 25 ساله با ایران، قرار است در باب همکاری های  اقتصادی بیشتر با تهران رایزنی داشته باشد با این همه آ‌ن‌گونه که المانیتور نوشته در این بازه زمانی و با افزایش تنش های ژئوپلتیکی، ترتیبات تجاری و اقتصادی میان دو بازیگر مبهم باقی مانده است.

آیا چین از دکترین سنتی اش فاصله گرفته است؟

شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین که ماه گذشته وارد عربستان شد در جریان نشست هایی که با رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس داشت برای تعریف یک چارچوب امنیتی جمعی جهت ایجاد ثبات در منطقه متعهد شد. پس از پایان نشست رهبران چین و اعراب، بیانیه مشترکی صادر کردند که در جریانش آنگونه که المانیتور مدعی شده پکن برای نشان همبستگی اش با خواسته های برخی از کشورهای منطقه، تهران را نادیده گرفت. این در حالی است که پیشتر چین تلاش داشت تا از درگیری های خاورمیانه فاصله بگیرد اما حالا در بخشی از بیانیه مشترکی که با اعراب منتشر کرده حمایت خود را از ادعای ارضی امارات اعلام داشته؛ سه جزیره واقع در تنگه هرمز که از سال 1971 درست پس از خروج بریتانیا از منطقه ای که امروز امارات نام دارد، در اختیار و کنترل ایران بوده است. حالا ابوظبی این سه جزیره را بخشی از قلمروی خود می داند و در باب آن ادعاهایی را مطرح کرده است. المانتیور در ادامه این گزارش خود نوشت طبیعتا این که ایران به موضع گیری چین در نشست کشورهای عرب واکنش نشان داد، مقوله ای قابل درک است. از همین رو تهران چانگ هوا، سفیر چین در ایران را احضار و مراتب ناخرسندی اش از موضع پکن را اعلام کرد. هم‌زمان محمد کشاورززاده، سفیر ایران در چین نیز یادداشت اعتراض آمیزی را در اختیار پکن قرار داد.

نقطه عطفی در یک مشارکت استراتژیک؟

المانتیور در ادامه این گزارش خود ادعای دیگری را مطرح کرده و نوشت که سیاست خارجی تهران در ارتباط با روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس و چین، با گزینه های محدودی روبرو است. این خبرگزاری مدعی شد که برای نخستین بار چین تلاش کرده تا یکی از متحدان استراتژیک خود را به بهای ناخرسندی متحد دیگر، خشنود کرده و از توازن و رویکرد متعادلش در ارتباط با پادشاهی های خلیج فارس و ایران فاصله بگیرد.

حمیدرضا عزیزی، پژوهشگر مسائل بین‌الملل مقیم برلین در گفتگو با المانتیور مدعی شد که موضع پکن در ارتباط با جزایر سه گانه به شکلی بی سابقه روابط چین و ایران را تحت تاثیر قرار داده است. این نقطه عطفی میان تهران و پکن بود، نقطه عطفی از یک مشارکت استراتژیک.

درباره پلنB پکن

 با این همه و فارغ از تحلیل های ادعایی، نشانه ها حکایت از  روابط مطلوب میان تهران و پکن دارد. ماه جاری خط کشتیرانی که چین را به بندر چابهار ایران وصل می با پهلوگیری یک کشتی کانتینری در بندر جنوبی ایران افتتاح شد. همچنین چندی پیش چین اولین سرکنسولگری اش در بندرعباس را افتتاح کرد. با این همه المانتیور مدعی است که پکن به دلایل مختلف پلن B اش را اجرایی کرده، یکی از این دلایل این است که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هدف تحریم ها قرار ندارند و بازاری با ثبات برای سرمایه گذاری باقی می مانند.

در همین راستا گروهی از ناظران مدعی هستند که شکست رایزنی ها جهت احیای برنامه جامع اقدام مشترک برای ایران پیامدهایی را به دنبال داشته است.به ادعای آنها با برجامی که احیای مشخص نیست، آینده ایران را در هاله ای از ابهام قرار داده و اجرای توافق 25 ساله را شاید ناممکن.

عزیزی مدعی است که اگر فرایند حاکم بدین شکل ادامه یابد تحریم های بین المللی علیه ایران افزایش خواهد یافت، در نتیجه شرکت های چینی تلاش خواهند کرد تا خود را از تحریم های ثانویه دور نگاه دارند.

چرایی جذابیت بیشتر بازارهای کشورهای حاشیه خلیج فارس

 المانتیور مدعی است که به واسطه ناآرامی ها در ایران و وضعیت توافق هسته ای چشم انداز ثبات سرمایه گذاری در ایران روشن نیست و از همین رو این احتمال وجود دارد تا تهران از مدار تجارت با چین خارج شود. بالاخص آنکه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به واسطه آن که هدف تحریمی قرار ندارند، می توانند گزینه های جذاب تری برای سرمایه گذاری و تجارت باشند.

به نوشته این خبرگزاری اگر ایران و غرب روابط خود را بهبود می بخشیدند و اگر تهران از سیاست نگاه به شرق خود فاصله می گرفت، فضا برای مانور بیشتر بود.

تلاش پکن برای پایان به یک سوء تفاهم؟

با این همه ناظران با اشاره به پوشش گسترده خبر افتتاح سرکنسولگری چین در بندر عباس توسط رسانه های چینی می گویند که فارغ از ادعاها پکن بسیار تمایل دارد تا به سوء تفاهم پایان داده و نشان دهد که سفرش به کشورهای حاشیه خلیج فارس بر روابط این کشور با تهران تاثیر نگذاشته است. معاون نخست وزیر چین بعد از سفر شی جین پینگ به عربستان همزمان از امارات و ایران بازدید کرد تا بدین طریق به گمانه زنی ها پایان دهد . او در تهران راه های تقویت مشارکت استراتژیک جامع 25 ساله را هم مورد بحث قرار داد تا بدین طریق نشان دهد که پکن جدا از تحلیل های رسانه ها، متحد خود را رها نکرده و تمایل به همکاری با تهران داشته و دارد.