سازهای ناکوک سلطان و گل به‌خودی پوتین

به گزارش اقتصادنیوز، هنگامی که سوئد و فنلاند قصد خود را برای پیوستن به ناتو در ماه می گذشته اعلام کردند، از نظر بسیاری این امر به‌عنوان واکنشی علیه روسیه و مصداق تغییر در تفکر اروپایی تلقی شد. از لحاظ تاریخی، هر دو کشور، برای عدم تحریک مسکو، در ناتو عضو نبودند. اما حمله به اوکراین این سیاست را تغییر داد.

سازهای ناکوک و تهدید بزرگ سلطان

به نوشته سی‌ان‌ان، هم فنلاند و هم سوئد –همراه با اکثریت قریب به اتفاق متحدان ناتو- مایلند این کشورها به طور رسمی در نشست ناتو در 11 جولای به این ائتلاف ملحق شوند. با این حال، ترکیه تنها کشوری نیست که مانع از این حرکت می‌شود: مجارستان نیز تاکنون با الحاق کشورهای اروپای شمالی موافقت نکرده، اما ترکیه بیش‌تر در خط مقدم این داستان است.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه به بهانه‌های امنیتی به عضویت سوئد و فنلاند اعتراض می کند. ترکیه مدعی است که هر دو کشور، به‌ویژه سوئد، شبه‌نظامیان حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) را پناه می‌دهند. اردوغان خواهان استرداد این افراد است. اما سوئد اعلام کرده که این اتفاق نخواهد افتاد.

دیپلمات‌های ناتو در مورد این‌که آیا ترکیه قبل از نشست ماه جولای تسلیم خواهد شد یا خیر، اختلاف‌نظر دارند. در کانون هر دو دیدگاه، انتخابات ترکیه در سال جاری قرار دارد که به عنوان بزرگ‌ترین تهدید سیاسی که اردوغان در سال‌های اخیر با آن مواجه شده است، تلقی می‌شود.

اردوغان بر طبل خود می‌کوبد

گونل تول از برنامه ترکیه موسسه خاورمیانه توضیح می دهد: «شمایل او که منعکس‌کننده مرد قدرتمندی است که مشکلات مردم ترکیه را حل می‌کند، از بین رفته است. در حال حاضر احساسات ضدغربی و ضدکردی در ترکیه وجود دارد. این موضوع خوبی برای آن است که او هم چنان به طبل خود بکوبد و یک چرخش چشمگیر فقط او را ضعیف‌تر نشان می‌دهد».

تول معتقد است دلایل دیگری هم وجود دارد که اردوغان نمی‌خواهد ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را ناراحت کند. تول توضیح می‌دهد: « روسیه پس از اعمال تحریم‌های سایر کشورها به دلیل فعالیت‌هایشان در سوریه، همکاری نظامی با روسیه و سایر فعالیت‌های خصمانه، از نظر اقتصادی برای ترکیه راه نجاتی بوده است. اردوغان بدون پول روسیه نمی‌توانست دستمزدها را افزایش دهد یا از دانشجویان حمایت مالی کند. او اکنون وعده بازسازی انبوه، پس از زلزله را می دهد. بنابراین روسیه هنوز یک شریک جذاب برای اردوغان است».

مانند بسیاری از مقامات غربی، تول معتقد است که ادعاهای ترکیه در مورد پناه دادن به تروریست‌ها در سوئد و فنلاند، بهانه خوب و کاملی برای اردوغان فراهم می‌کند تا در زمان نامناسب سیاسی در مورد مسئله ناتو دخالت نکند. در حالی که ممکن است چیزی از مذاکرات بین سه طرف در روز پنج‌شنبه حاصل نشود، گفت‌وگو در مورد این‌که اردوغان در صورت پیروزی چه مقدار سرمایه سیاسی ممکن است پس از انتخابات هزینه کند، در جریان است.

خوش‌بین‌ها

این گروه شامل سوئد، فنلاند و برخی از دولت‌هایی است که با روسیه همسایه هستند یا قبلاً تحت قلمرو شوروی زندگی می‌کردند. آن‌ها بر این باورند که ترکیه که از عضویت در ناتو سود زیادی می برد، در نهایت آن‌چه را که به نفعش است انجام خواهد داد و مخالفت‌ش را کنار می‌گذارد.

برای این‌که این اتفاق بیفتد، مقامات ترکیه را آماده می‌کنند تا خواسته‌های واقعی‌تر از تحویل افرادی را که تروریست می‌دانند، مطرح کند، مانند لغو تحریم‌ها یا اجازه آمریکا به ترکیه برای خرید هواپیماهای جنگنده‌ای که این کشور به شدت به آن‌ها نیاز دارد.

در نهایت، خوش‌بینان معتقدند مصالحه‌ای خواهد شد که به نفع ناتو است. ناتو قبلا گفته ، سیاست درهای باز در برابر هر کشوری که بخواهد به آن بپیوندد دارد. یکی از مقامات ناتو به سی‌ان‌ان گفت که آن‌ها تصور می‌کنند اردوغان قبل از پذیرش منتظر خواهد بود تا بتواند «تمام متحدان غربی‌اش» او را ستایش کنند.

بدبین‌ها

عموم بدبین‌ها فکر می‌کنند احتمال تغییر موضع اردوغان قبل از 11 ژوئیه به اندازه صفر است. یکی از دیپلمات‌های ناتو به سی‌ان‌ان گفت: «من فکر می‌کنم به احتمال زیاد فنلاند از سوئد جدا شده و به تنهایی به عضویت آن می‌رود.»

سایر اعضای ائتلاف تصور مسدود شدن پیوستن هر دو کشور را دارند و در حال بررسی این هستند که ناتو چگونه می‌تواند چنین سناریویی را به بهترین شکل مدیریت کند.

بازی در زمین پوتین

چندین مقام و دیپلمات ناتو به سی ان ان گفتند که خطر اینجاست که ترکیه به روایت کرملین مبنی بر ایجاد شکاف در غرب و ناتو کمک می کند. وظیفه ائتلاف در آن مرحله این خواهد بود که روشن کند که حتی اگر آنها عضو نباشند، فنلاند و سوئد اکنون عملاً زیر چادر ناتو هستند. آنها ممکن است عضو نباشند، اما تا آنجا که ممکن است شریک نزدیکی هستند -و دیگر بی طرف نیستند.

حتی اگر بتوان ترکیه را کنار گذاشت، مسئله مجارستان هم هست، البته کمتر پیچیده است. نخست وزیر ویکتور اوربان علناً اعلام کرده که مخالف پیوستن کشورهای شمال اروپا نیست، اما هم‌چنان به دنبال راه‌هایی برای مسدود شدن پیوستن آن‌ها است.

چند دلیل وجود دارد که اوربان بخواهد بازی مخالف را پیش ببرد. فنلاند و سوئد هر دو از مجارستان به دلیل نقض حاکمیت قانون انتقاد کرده‌اند. او در مصاحبه اخیر خود به این موضوع پرداخت و پرسید: «چگونه کسی می‌تواند بخواهد در یک سیستم باشد در حالی که آنها بی‌شرمانه درباره مجارستان دروغ می‌گویند؟»

اوربان را نزدیک‌ترین رهبر اتحادیه اروپا به پوتین می دانند. کاتالین چسه، نماینده مجارستانی پارلمان اروپا، مسدود کردن پیشنهادهای سوئد و فنلاند توسط اوربان را به عنوان «لطف دیگری به ولادیمیر پوتین» توصیف می‌کند. او معتقد است که اوربان، که متهم به سوق دادن کشور به سمت استبداد است، «بیش از یک دهه برای کپی کردن از سیاست‌های او و ایجاد یک مدل پوتینیستی سرمایه‌گذاری کرده و هر پیروزی ناتو بر پوتین کل رژیم او را در معرض خطر قرار می‌دهد».

این امکان وجود دارد که اوربان برای گرفتن امتیاز از سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا -جایی که مجارستان به نقض تمام قوانین اتحادیه اروپا متهم شده- این ماجرا را معطل کند. نتیجه این‌که از بلوکه بودجه اتحادیه اروپا جلوگیری کند. در حالی که ناتو و اتحادیه اروپا نهادهای جداگانه‌ای هستند، آنها اعضای بسیاری را تشکیل می‌دهند  و ممکن است که دیپلماسی دوجانبه بین مجارستان و همتایانش در اتحادیه اروپا رخ دهد.

با این حال، با وجود تمام تلاش‌های اوربان، به طور گسترده فرض می‌شود که اگر بتوان ترکیه را راضی کرد، مجارستان مخالفت خود را با پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو کنار خواهد گذاشت.

گل به‌خودی پوتین

این طنز برای بسیاری از بین نرفته که یکی از دلایل اصلی پوتین برای حمله به اوکراین، توقف ادعای او مبنی بر گسترش ناتو بود. این واقعیت که تهاجم او ممکن است یک کشور غیرمتعهد تاریخی را به سمت ناتو سوق دهد، هم‌چنان توسط اکثر کشورهای غربی به عنوان یک گل به خودی بزرگ کرملین تلقی می‌شود.

با این حال، تا زمانی که توافق حاصل شود، آینده این ائتلاف تا حدودی پا در هوا باقی می ماند. فنلاند و سوئد از زمان آغاز درگیری اوکراین عملاً طرف‌داری از جبهه غرب را انتخاب کرده‌اند. بعید به نظر می‌رسد که در صورت پایان ناگهانی جنگ، آن‌ها به موضع بی‌طرفی بازگردند.

خطر بزرگ برای ناتو و ائتلاف گسترده‌تر غربی در صورتی است که این کشورها نتوانند به ائتلاف ملحق شوند و کرملین بتواند از آن برای اهداف تبلیغاتی استفاده کند. اگر این اتفاق بیفتد، حتی اگر جنگ به طور ناگهانی به پایان برسد، روایت غرب تجزیه شده هم‌چنان طبلی خواهد بود که مخالفان ناتو می توانند بر آن بکوبند.