سه سال پس از شروع همه‌گیری؛ از منشاء کرونا چه می‌دانیم؟

به گزارش اکوایران، سه سال پس از اینکه سازمان بهداشت جهانی در 11 مارس 2020 کووید-19 را به عنوان یک بیماری همه‌گیر اعلام کرد، سؤالات در مورد منشاء این ویروس همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند،؛ویروسی که مرزها را بست، مردم را در خانه‌هایشان حبس کرد، اقتصادها را زمین‌گیر کرد و میلیون‌ها نفر را کشت.

این ویروس اولین بار در اواخر دسامبر 2019 در ووهان چین شناسایی شد و به سرعت به بازار عمده فروشی غذاهای دریایی هونان مرتبط شد. اما با شروع افزایش موارد، مقامات بهداشتی در ووهان بازار را تا اول ژانویه 2020 به طور کامل پاکسازی کردند.

در میان اقلامی که از این بازار تخلیه شدند، حیوانات عجیب و غریبی نظیر سگ‌های راکون و موش‌های بامبو بودند که بسیاری از دانشمندان معتقدند گام واسطه‌ای انتقال کووید-19 از خفاش‌های نعل اسبی به انسان‌ها بوده‌اند. این خفاش‌ها ناقل رایج ویروس‌های کرونا و بومی منطقه اطراف ووهان هستند. اطلاعات مهمی از ابتدای تحقیقات منشا ویروس مفقود شده است و چین از دادن دسترسی کامل به داده های باقی مانده به سازمان بهداشت جهانی و سایر مراکز تحقیقاتی خودداری کرده است.

به جای یک پاسخ، روایات رقیب وجود دارند.

در یک سر این طیف، زیست شناسی تکاملی است که از شیوع طبیعی یا زئونوز (انتقال بیماری از حیوان به انسان) پشتیبانی می کند. از سوی دیگر کسانی هستند که معتقدند ممکن است ویروس به طور تصادفی از موسسه ویروس شناسی ووهان که کمتر از یک کیلومتر با بازار فاصله دارد و با عوامل بیماری‌زا خطرناک سر و کار دارد، نشت پیدا کرده باشد. برای آنها، شواهد قانع کننده در این واقعیت نهفته است که حوادث مشابهی قبلا در تایوان، چین و سنگاپور اتفاق افتاده است.

نظریه پردازان توطئه و چند کارشناس معتقدند که کووید-19 ممکن است یک سلاح زیستی بوده باشد و بسته به گرایش‌های سیاسی‌شان آن را به آمریکا یا چین نسبت می‌دهند.

در این شرایط، ما واقعاً چه چیزی از واقعیت امر می‌دانیم، و علم به کدام داستان به عنوان منشا ویروس اشاره می‌کند؟

پاسخ کوتاه: به نظر می‌رسد دانشمندان و دیگر متخصصان به یک علت طبیعی اعتقاد دارند – اینکه ویروس واقعاً از حیوانات به انسان سرایت کرده است. اما عدم شفافیت چین به کمبود شواهد مربوط به آن دوره منجر شده است که به نوبه خود دانشمندان را از هرگونه نتیجه گیری قطعی باز داشته و تئوری‌های توطئه را رواج داده است.

مراسم گرامیداشت پزشک چینی لی ونلیانگ، در هنگ کنگ. لی که به دلیل هشدار در مورد ویروس جدید مورد سرزنش دولت چین قرار گرفت، خود به دلیل بیماری مرتبط با ویروس درگذشت.

شواهد محکمی که چین پنهان کرده بود

پرسش‌ها درباره منشاء کووید-19 در هفته‌های اخیر و در میان انبوهی از احتمالات مطرح شده از سوی مقامات ایالات متحده ، فوریت جدیدی پیدا کرده است.

در اوایل فوریه، آژانس اطلاعاتی وزارت انرژی ایالات متحده با « قطعیت کم» گفت که بر اساس اطلاعات فاش نشده، معتقد است که منشا ویروس از نشت آزمایشگاهی بوده است. اندکی پس از آن، کریستوفر رای، رئیس اف‌بی‌آی نیز گفت که این سازمان «مدتی است به این ارزیابی رسیده است که منشاء همه‌گیری به احتمال زیاد یک حادثه آزمایشگاهی بالقوه در ووهان بوده است»، در حالی که چهار سازمان اطلاعاتی دیگر ایالات متحده و شورای اطلاعات ملی آمریکا قبلاً با «قطعیت کم» به این نتیجه رسیده بود که ویروس به طور طبیعی ظاهر شده است.

اما در حالی که نظریه‌های نشت آزمایشگاهی- به‌ویژه با تنش‌های ژئوپلیتیکی بین ایالات متحده و چین- به شدت سیاسی شده‌اند، نگرانی‌ها در مورد عدم شفافیت پکن در مورد منشاء کووید-19 به زمان آغاز بحران بازمی‌گردد.

علاوه بر حذف شواهد ارزشمند در بازار هوانان، چین همچنین تا 20 ژانویه 2020 انتقال انسان به انسان ویروس را به طور رسمی اعلام نکرد، با این که اپیدمیولوژیست‌های این کشور از اواخر دسامبر –یک ماه پیش از اعلام رسمی- با افزایش تعداد عفونت‌های ویروسی ناشناخته شروع به استفاده از تکنیک‌های نظارتی پیشرفته برای رصد آن کردند. این موضوع در مطالعه‌ای که در مارس 2020 توسط محققان چینی در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شد و در آن از داده‌های 425 مورد جمع‌آوری‌شده بین 10 دسامبر تا 4 ژانویه استفاده شده بود، مشخص شد.

چونهوی چی، مدیر مرکز بهداشت جهانی دانشگاه ایالتی اورگان، به الجزیره گفت: «من این را یک مدرک 100 درصد محکم می‌دانم از این که چین این واقعیت را مخفی می‌کرد در حالی که می‌دانست عفونت ویروسی مسری است. آنها از ابتدای دسامبر شروع به جمع‌آوری نمونه‌ها کردند، یعنی خیلی زودتر از این بیماری مطلع بودند.»

چی گفت: «اگر آنها ماهیت مسری را زودتر فاش می‌کردند، ما اصلاً در این پندمی قرار نمی‌گرفتیم.»

عوامل دیگری نیز باعث ایجاد سوء ظن در مورد اقدامات چین شد.

دو سویه مختلف کووید-19 در اوایل بیماری همه‌گیر کشف شد، که به نام‌های تبار A و تبار B شناخته می‌شوند، که نشان می‌دهد ویروس برای مدت کافی در گردش بوده است تا جهش پیدا کند. مسئله دیگر این واقعیت بود که طبق گزارش اطلاعاتی ایالات متحده که توسط وال استریت ژورنال منتشر شد، سه نفر از کارکنان آزمایشگاه ووهان در نوامبر 2020 (دو ماه پیش از اعلام رسمی همه‌گیری) در بیمارستان بستری شده بودند.

چین همچنین پزشک افشاگر، لی ونلیانگ را که برای اولین بار در مورد ویروس جدید هشدار داد مجازات کرد. همچنین زمانی که پکن مانع از تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در سال 2021، بدبینی جهانی به چین بیشتر شد.

بازار عمده فروشی غذاهای دریایی هوانان، جایی که بسیاری از دانشمندان بر این باورند که کووید-19 از آن منشا گرفته است.

سرریز طبیعی "محتمل ترین پاسخ"

در می 2021، گروهی از دانشمندان برجسته، از جمله مایکل ووروبی، زیست شناس تکاملی در دانشگاه آریزونا، و جسی بلوم، ویروس شناس و استاد مرکز سرطان فرد هاچینسون در سیاتل، خواستار مطالعه بیشتر در مورد منشاء کووید-19 شدند. نامه امضا شده آنها در مجله ساینس، احتمال یک نشت تصادفی آزمایشگاهی را به عنوان یک علت منتفی ندانست.

با این حال، از آن زمان، بسیاری از دانشمندان، از جمله ووروبی ، به‌ویژه پس از انتشار دو مطالعه بزرگ در ژوئیه 2022، محکم‌تر از توضیح سرریز طبیعی حمایت کردند.

یک مطالعه به رهبری جاناتان پیکار، متخصص انفورماتیک زیست پزشکی در دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو، بر اپیدمیولوژی مولکولی کووید-19 متمرکز شد و چگونگی ظهور این ویروس را بررسی کرد.

به نظر می‌رسد این مطالعه وجود موازی دو سویه اولیه کووید-19  را توضیح می‌دهد و استدلال می‌کند که برای ویروس‌ها غیرعادی نیست که پیش از موفقیت، تلاش‌های ناموفق متعددی برای جهش به سمت انسان انجام دهند. بسیاری از مردم از بازار هوانان ووهان گذر کردند، جایی که آنچه به عنوان تبار B شناخته شد احتمالاً برای اولین بار در حدود 18 نوامبر 2019 به آنها منتقل شد، قبل از اینکه تبار A "در عرض چند هفته" به انسان‌ها جهش کند.

دومین مطالعه بین المللی که در همان روز به رهبری ووروبی منتشر شد، همچنین قویاً نشان داد که بازار هوانان مرکز اولیه شیوع بیماری بوده است. این مطالعه با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده از رسانه‌های اجتماعی، مکان‌های مسکونی بیماران اولیه را ترسیم کرد و متوجه شد که همه آنها در اطراف بازار بوده اند.

کارشناسان دیگری نیز موافق هستند که انتقال ویروس مشترک بین انسان و دام محتمل‌ترین توضیح است، اما در مورد رد احتمالات دیگر محتاط‌تر هستند.

لارنس گوستین، رئیس دانشکده حقوق سلامت ملی و جهانی در دانشگاه جورج تاون به الجزیره گفت: «شواهد قابل توجهی از یک سرریز طبیعی وجود دارد و اکثریت قریب به اتفاق شیوع‌های جدید به طور طبیعی شروع می‌شوند.»

او گفت: «این محتمل‌ترین پاسخ است، اما ما بدون دسترسی بیشتر به بازار و آزمایشگاه در ووهان هرگز به طور حتم متوجه نخواهیم شد.»

در ادامه: امکان نشت آزمایشگاهی منتفی نیست!