به گزارش اکوایران، در عرض چند روز، عربستان سعودی قراردادهای پرسودی را با چین و ایالات متحده انجام داد. ریاض، با میانجی‌گری چین، روابط دیپلماتیک خود با تهران را مجددا برقرار کرد، سپس قرارداد بزرگی برای خرید ۱۲۱ هواپیماهای تجاری شرکت آمریکایی بوئینگ را به امضا رساند.

این دو خبر، گمانه‌زنی‌ها در مورد اهمیت اقتصادی و ژئوپلتیکی سعودی‌ها و ارزش ریاض در جدال دیپلماتیک واشنگتن و پکن را تأیید کرد و همچنین نشان‌دهنده نقش جدید چین در رهبری سیاست خاورمیانه است. به علاوه، روابط ایالات متحده و عربستان را - که در دو سال اول ریاست‌جمهوری جو بایدن سرد بود - به آزمایش گذاشت.

پایگاه آسوشیتدپرس نوشت: در حالی که دولت بایدن وضعیت فعلی را ارزیابی می‌کند، مقامات با این تصور که این تحولات نشانه تغییر نوع رقابت آمریکا و چین در خاورمیانه است، مخالفند.

با انتقاد شدید بایدن از سابقه حقوق بشری سعودی‌ها و عملکرد کارتل نفتی اوپک به رهبری عربستان در کاهش تولید نفت و در نتیجه افزایش قیمت سوخت، کاخ سفید هرگونه فرض تغییر روابط واشنگتن و ریاض را حتی پس از قرارداد بزرگ خرید هواپیما، مضحک می‌داند. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی در مورد رابطه آمریکا و سعودی‌ها گفت: ما میخواهیم مطمئن شویم که این مشارکت استراتژیک به نفع امنیت ملی ما در منطقه و جهان است.

اما نقش چین در تسهیل کردن از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان و قرارداد بوئینگ که مورد حمایت کاخ سفید است، پیچ و تاب جدیدی به روابط پر فرازونشیب بایدن و بن سلمان می‌افزاید.

بایدن در زمان انتخابات قول داد که حاکمان سعودی بهای قتل جمال خاشقجی - روزنامه‌نگار آمریکایی و منتقد رژیم سعودی - را خواهد پرداخت. در ماه اکتبر نیز پس از اینکه کارتل نفت اوپک‌پلاس اعلام کرد تولید خود را کاهش می‌دهد، بایدن آن را به نفع پوتین دانسته و وعده تلافی داد.

به گفته کاخ سفید، مقامات سعودی از دو سال پیش، ایالات متحده را در جریان مذاکرات بین ایران و عربستان قرار داده بودند. حتی قبل اعلام توافق توسط چین، در چند دور از مذاکرات به میزبانی عراق و عمان نیز پیشرفت قابل توجهی حاصل شده بود. 

روابط ایران و عربستان از نظر تاریخی پر از اختلاف ایدئولوژیک و رقابت منطقه‌ای بوده است. روابط دیپلماتیک آن‌ها در سال 2016 و پس از اعدام باقر نمر النمر توسط عربستان سعودی قطع شد. معترضان به سفارت عربستان سعودی در تهران هجوم بردند و مقامات ایران وعده انتقام الهی دادند.

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در اوایل این هفته گفت که اقدام چین، تنش بین کشورهای عرب خلیج‌فارس که سال‌ها در جنگ‌های یمن، سوریه، لبنان و عراق درگیر بوده‌اند را کاهش می‌دهد.

اما پشت درهای بسته، مقامات کاخ سفید نسبت به توانایی و تمایل چین برای حل‌وفصل برخی بحران‌های منطقه، از جمله جنگ نیابتی طولانی و فاجعه‌بار یمن، تردید دارند.

حوثی‌های مورد حمایت صنعا، پایتخت یمن را در سال 2014 تصرف کرده و دولت قانونی کشور را به عربستان سعودی تبعید کردند. ائتلافی به رهبری عربستان سعودی و مجهز به تسلیحات و اطلاعات آمریکا در سال 2015 در کنار دولت تبعیدی یمن وارد جنگ شد.

آتش‌بس شش ماهه که طولانی‌ترین آتش‌بس جنگ یمن بود در ماه اکتبر به پایان رسید؛ یافتن صلحی دائمی یکی از بالاترین اولویت‌های آمریکا در خاورمیانه است. به گفته وزارت امور خارجه ایالات متحده، تیم لندرکینگ، فرستاده ویژه آمریکا در یمن این هفته به عربستان سعودی و عمان رفته تا در مورد آتش‌بس و افزایش آرامش منطقه گفتگو کند.

به گفته یکی از شش مقام ارشد دولت بایدن به خبرگزاری آسوشیتدپرس، زمانی که میوه مذاکرات تهران و ریاض ثمر داد، پکن وارد گفتگوها شد. بیانیه ایران و عربستان همزمان با شروع سومین دوره پنج‌ساله ریاست شی جین‌پینگ انجام گرفت.

این مقام آمریکایی افزود که اگر چین بتواند نقش مؤثری در پایان‌دادن به بحران یمن ایفا کند، مورد استقبال آمریکا قرار می‌گیرد. اما هم کاخ سفید و هم سعودی‌ها عمیقاً نسبت به جنگ یمن بدبین هستند.

به گفته مقامات آمریکایی، دولت چین تا به امروز علاقه چندانی به گفت‌وگو پیرامون مسئله یمن، سوریه یا حتی اسرائیل و فلسطین نشان نداده است. با این حال پس اعلام توافق ایران و عربستان، شی از چین خواست تا نقش بیشتری در مدیریت امور جهانی ایفا کند.

مقامات چینی گفتند که پکن علاقه اندکی به احیای برجام دارند. دولت بایدن در فصل پاییز و پس از شروع اعتراضات در ایران گفت‌وگوها برای احیای توافق هسته‌ای را متوقف کرد.

قطعا چین که مشتری اصلی نفت ایران و عربستان بوده، به دنبال افزایش نفوذ سیاسی خود در منطقه است. شی در ماه دسامبر به ریاض سفر کرد و ماه گذشته نیز مهمان ابراهیم رئیسی در پکن بود.

اما مایلز یو، مدیر مرکز چین در موسسه هادسون گفت که درخواست شی برای حضور فعال‌تر در صحنه بین‌المللی نیازمند تغییر رویکرد پکن است.

یو که در دوران دولت ترامپ مشاور وزیر خارجه در امور چین بود، گفت: ابتکارات دیپلماتیک چین تنها بر پول استوار است. آنها در آفریقا و آسیا دوستانی پیدا کردند، اما بیشتر به خاطر پول بود. این نوع بده‌بستان‌ها دوستی دائمی نمی‌سازد.