عضویت عربستان در سازمان شانگهای و فشار مضاعف بر روابط ریاض و واشنگتن

به گزارش اکوایران، درحالی که نفوذ ایالات متحده در منطقه خاورمیانه کاهش یافته است، عربستان سعودی در حال تقویت روابط تجاری و امنیتی خود با چین است.

خبرگزاری دولتی عربستان روز چهارشنبه گزارش داد که دولت عربستان سعودی عضویت اولیه در سازمان همکاری‌های شانگهای، یک بلوک سیاسی و امنیتی شامل چین، روسیه و هند را تایید کرده است. این تصمیم پیش از نشست ماه مه وزرای امور خارجه این گروه اتخاذ شده است؛ گروهی که ایران اخیراً به عضویت کامل در آن دست یافته است.

تحلیلگران می‌گویند این اقدام بخشی از تلاش گسترده‌تر عربستان سعودی و برخی کشورهای همسایه خلیج فارس برای گسترش مشارکت‌های دیپلماتیک فراتر از متحدان سنتی غربی در یک محور مشخص به سمت شرق است. این تحولات در بحبوحه عدم اطمینان در مورد تعهد بلندمدت واشنگتن برای تضمین امنیت در منطقه استراتژیک و غنی از انرژی رخ می‌دهد؛ جایی که ایالات متحده برای دهه‌ها نیروی مسلط بوده است، اما اکنون به طور فزاینده‌ای در حال تمرکز بر چین به عنوان یک قدرت در حال ظهور و روسیه متخاصم است.

به گفته وال‌استریت‌ژورنال، در نشانه‌ای از تغییرات در مواضع ژئوپلیتیکی در خاورمیانه، عربستان سعودی این ماه در توافقی با میانجیگری چین، روابط دیپلماتیک خود را با رقیبش ایران از سر گرفت که اعتبار پکن را به عنوان یک دلال قدرت جدید در منطقه بالا برد. پادشاهی سعودی همچنین پس از مذاکرات با میانجیگری روسیه به توافقی برای بازگرداندن روابط با سوریه نزدیک شده است.

سازمان همکاری شانگهای به طور سنتی تمرکز زیادی بر همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای داشته است و تعاملات تسریع شده عربستان سعودی با چین و روسیه خطر واکنش شدید ایالات متحده را در پی دارد، چرا که آمریکا نگران است شرکای امنیتی سنتی‌اش در منطقه به رقبای بین‌المللی واشنگتن بیش از حد نزدیک شودند.

جاناتان فولتون، کارشناس روابط چین و خاورمیانه و کارشناس ارشد غیرمقیم در اندیشکده شورای آتلانتیک در واشنگتن، گفت: «با تعاملات اخیر خاورمیانه با رقبای آمریکا، واقعاً این طور به نظر می‌رسد که این چندقطبی اکنون در اینجا به مرحله عمل رسیده است. ما می‌بینیم که خلیج فارس و خاورمیانه کمتر آمریکا محور به نظر می‌رسند.»

تحلیلگران می‌گویند چین قصد ندارد نقش گسترده آمریکا را در خاورمیانه جایگزین کند، جایی که ادامه حضور نظامی ایالات متحده بی رقیب است، اما می‌تواند برتری آن را در منطقه از بین ببرد.

عربستان سعودی و چین در حال ایجاد روابطی هستند که تاکنون در انرژی و تجارت ریشه داشته است، در حالی که با رشد اقتصاد این کشور، واردات نفت چین طی سه دهه گذشته به شدت افزایش یافته است.

به گزارش رسانه‌های دولتی چین، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و شی جین پینگ، رهبر چین روز سه شنبه تلفنی گفتگو کردند و بر روابط استراتژیک خود تاکید کردند که به گفته رسانه‌های دولتی چین، در «بهترین وضعیت خود در تمام دوران» است.

چین بزرگترین شریک تجاری عربستان سعودی است. علاوه بر نفت، تجارت دو کشور گسترش یافته است و شامل قراردادهای بزرگ برای شرکت‌های ساختمانی چینی، واردات گسترده فناوری چینی با وجود نگرانی‌های امنیتی و انتقال سخت‌افزار نظامی مانند هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌های بالستیک شده است. چین همچنین به سعودی‌ها در ساخت کیک زرد اورانیوم کمک می‌کند که می‌تواند برای تولید انرژی هسته‌ای و یا تولید تسلیحات هسته‌ای مورد استفاده قرار گیرد.

در اوایل این هفته، دو کشور قراردادهای بزرگی را امضا کردند که بر اساس آن غول نفتی دولتی آرامکو، به منظور گسترش حضور خود در چین، سهامی به ارزش 3.6 میلیارد دلار در شرکت پتروشیمی رونگ‌شنگ خرید و به گروه نورینکو و گروه صنعتی پانجین شین‌چنگ برای ساخت یک مجتمع یکپارچه پالایشگاهی و پتروشیمی در شمال شرقی چین پیوست.

انتظار می رود این مجتمع پالایشگاهی و پتروشیمی روزانه 300 هزار بشکه با هزینه 83.7 میلیارد یوان معادل 12.2 میلیارد دلار تولید کند. این قرارداد اولین بار در سفر شاهزاده محمد به پکن در سال 2019 به توافق رسید. اوایل ماه مارس، مدیر اجرایی آرامکو - امین ناصر - گفت که این شرکت که رسما به عنوان شرکت نفت عربستان سعودی شناخته می شود، به اولویت دادن به دارایی‌های پایین دستی در بازارهای بزرگ مانند چین ادامه می دهد.

او گفت: «ما فکر می‌کنیم چین از منظر تقاضا به رشد خود ادامه خواهد داد. ما تعدادی سرمایه‌گذاری در نظر داریم، اما نمی‌توانیم در حال حاضر اعلام کنیم، اما امیدواریم در یک تا دو سال آینده، حتی تا سال 2023، تعدادی سرمایه‌گذاری عمده در چین داشته باشیم.»

اعلامیه‌های آرامکو همزمان شده است با پیشی گرفتن روسیه از عربستان سعودی به عنوان تامین کننده اصلی نفت چین در دو ماه اول سال 2023. بر اساس داده‌های اداره کل گمرک چین، عربستان سعودی با فروش 1.75 میلیون بشکه در روز، بزرگترین تامین کننده نفت خام چین در سال 2022 بوده است.