کدام عامل ممکن است اردوغان را به زیر کشد؟

به گزارش اکوایران، بر اساس نظرسنجی المانیتور/پریمیس که این هفته منتشر شد، رقابت بین رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور فعلی ترکیه و رقیبش، رهبر اپوزیسیون، کمال قلیچداراوغلو، بسیار نزدیک است.

دغدغه‌های اصلی رای‌دهندگان

اقتصاد، فساد و پناهندگان دغدغه‌های اصلی رای دهندگان هستند و تصور اینکه اردوغان در دو مورد اول دل‌ها را به دست آورد، دشوار است. بحران اقتصادی از جمله تورم سرسام‌آور، افزایش بی‌رویه قیمت مواد غذایی و انرژی و آمار بیکاری بالا مسئله حاکم بر این رقابت انتخاباتی بوده است.

یک دیپلمات ارشد سابق ترکیه به المانیتور گفت: «در صورتی که تغییری در سیاست مالی یا پولی ایجاد نشود، آنچه که اکنون یک مشکل حساب‌های جاری است، به بحران تراز پرداخت‌ها تبدیل می‌شود». با این حال، در شرایطی که اقتصاد تحت نظارت اردوغان قرار گرفته است، همچنین مشخص نیست که قیلیچداراوغلو با حمایت خود از بازگشت به یک سیاست اقتصادی ارتدکس، رای‌دهندگان را جذب خواهد کرد یا خیر.

جیمز جفری که به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا در ائتلاف جهانی برای مقابله با داعش خدمت می‌کرد، گفت: «بسیاری قلیچداراوغلو را فردی بی‌تجربه و -دست کم برخی- ضعیف می‌دانند و ائتلاف شش حزبی راست و چپ او بعید است که دولت قدرتمندی ایجاد کند.»

توافق بر سر بازگشت آوارگان 

اردوغان و قلیچداراوغلو هر دو با اصل این موضوع موافق هستند که به نفع ترکیه خواهد بود که برای تسهیل بازگشت 3.6 میلیون آواره سوری به خانه‌هایشان، اختلاف‌ها با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، را کنار بگذارند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه سال هاست که به اسد و اردوغان فشار می‌آورد تا روابط را ترمیم کنند و اخیراً جلسات مقامات روسیه، ترکیه و سوریه مورد توجه قرار گرفته است. کردهای سوریه نیز که نمی‌خواهند از قافله عقب بمانند، ابتکار صلح خود را به دمشق ارائه کرده اند.

اسد به نوبه خود عجله‌ای ندارد و از صف کشیدن نمایندگان کشورهایی که از بازگشت مجددش به اتحادیه عرب حمایت می‌کنند، لذت می‌برد. و اصرار دارد که اردوغان با پایان دادن به اشغال شمال سوریه توسط ترکیه و نیروهای نیابتی آن، اولین قدم را بردارد. جفری که به عنوان سفیر آمریکا در ترکیه نیز خدمت می‌کرد، گفت: «بعید است اسد موضع خود را تغییر دهد، حتی پس از انتخابات.»

حداقل در حال حاضر، علاقه اردوغان به این موضوع عمدتاً به دلیل انتخابات است. او امیدوار است که چرخش بختش در دیپلماسی جهانی، از جمله کمک به میانجی‌گری ابتکار غلات دریای سیاه میان روسیه و اوکراین در سال گذشته، رای‌دهندگان را متقاعد کند که او کسی است که باید در مورد بازگشت آوارگان سوری مذاکره ‌کند، که یک بار سنگین بر روی اقتصاد ترکیه است.

دورنمای توافق سوریه و ترکیه بسیار اندک است و برای آنکارا، هر کسی که در انتخابات پیروز شود، با ریسک همراه خواهد بود. اسد و پوتین برای هیچ توافقی با چنین خطرات بالایی، ضامن‌های مطمئنی نیستند. اما اگر قرار شود این قطعات در نهایت کنار هم قرار بگیرند، یک تغییر بازی در خاورمیانه خواهد بود و در واقع فصلی که با تظاهرات مردمی علیه اسد در سال 2011 آغاز شد، بسته خواهد شد.

عواقب ادامه‌دار زلزله

اگر اردوغان در انتخابات -که به نظر می‌رسد رقابتی نزدیک است- شکست بخورد، می‌تواند به این دلیل باشد که او نتوانسته است از زمین لرزه‌های ویرانگری که در فوریه ترکیه و سوریه را لرزاند، سربلند بیرون بیاید.

همان‌طور که معروف است، بلایای طبیعی برای دموکراسی‌ها بسیار پرهزینه‌تر از دیکتاتوری‌ها هستند. بروس بوئنو دی مسکیتا، نویسنده کتاب پرفروش «کتاب راهنمای دیکتاتورها: چرا رفتار بد تقریباً همیشه یک سیاست خوب است»، می‌گوید: «این‌که ترکیه کم‌ و بیش دموکراتیک است، اردوغان و حزب عدالت و توسعه را در معرض خطر بالایی قرار می‌دهد.»

زمان وقوع زلزله، تنها سه ماه قبل از انتخابات پیش‌رو، نمی‌توانست برای اردوغان از این بدتر باشد. برخی از اطرافیان او حتی به عقب انداختن انتخابات فکر کردند. علاوه بر این، این زمین لرزه با حوزه انتخابیه اصلی اردوغان برخورد کرد. در میان 10 استان ترکیه که بیشترین آسیب را دیده‌اند، هفت استان -ادیامان، مالاتیا، کیلیس، غازیانتپ، قهرمان مراس، عثمانیه، سانلیورفا- توسط شهرداران حزب عدالت و توسعه اردوغان (AKP) اداره می‌شوند. دیاربکر توسط یک متولی منصوب شده توسط دولت کنترل می‌شود. و تنها دو استان -آدانا و هاتای- توسط حزب مخالف اداره می‌شود.

معضل زلزله اردوغان در مقایسه با وضعیت اسد تضاد خود را نشان می‌دهد؛ که هیچ انتخابات معلق یا پاسخگویی به مردمش ندارد. برای دیکتاتور سوریه، زمین لرزه یک هدیه بادآورده بود و باعث بهبود جایگاه دولتش در محافل عربی شد.

اردوغان متعهد شده است که یک صندوق چند میلیارد دلاری برای بازسازی مناطق زلزله زده ایجاد کند، اما این هدفی دلهره آور است. سازمان ملل خسارت را بیش از 100 میلیارد دلار تخمین زده است. بیش از 50،000 نفر در این زمین لرزه‌ها کشته شدند. 1.5 میلیون نفر در سرپناه موقت اسکان داده شده اند و 2 میلیون آواره‌اند.

این صندوق پیامی است مبنی بر این‌که آنکارا اکنون مشکل زلزله کشور را در اولویت قرار داده و منابع ویژه‌ای را به تلاش‌ها برای بازسازی اختصاص می‌دهد. با این حال، بسیاری در آستانه انتخابات یک هدف دیگر را نیز برای این اقدام احساس می‌کنند: نمایش پول هزینه شده برای بازسازی در مقابل هزینه‌های مبارزات انتخاباتی در تلاشی برای جلب نظر قربانیان ناامید زلزله.

نظرسنجی المانیتور/پریمیس نشان می‌دهد که حدود نیمی از رای‌دهندگان احتمالی به اردوغان، پس از زلزله اعتماد خود را به دولت از دست دادند. اگر اردوغان در 14 مه پیروز شود، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مبارزات انتخاباتی خود، طی دهه‌ها حکومتش بر ترکیه را تحمل کرده است.